جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجاهدت های قاسم سلیمانی، «حکمت بنیان» و هم «حکمت زا» بوده است. او، با باور به مبدأ و غایت هستی، حکمتِ «خداگونگی» یا «تولد ثانیِ» خود را از مجاهدت برای خدا، به دست آورد. او نشان داد برای دست یازیدن به حق تعالی، نه یک «راه» که «راه هایی» وجود دارد و معیت با حضرت حق، برای او نمایاننده «مقصد» و «مقصود» شد. پرسش اصلی این مقاله، از چند و چون مجاهدت سلیمانی و هم بنیادِ حِکمی آن و هم حکمت زایی آن و چگونگی فهم و تبیین آن بود. بررسی این تحقیق، بر مبنای مطالعه ای اسنادی، و حرکت از جزء به کل، در گام نخست به بازشناسی برخی از وجوهِ ممتاز و متمایزِ مجاهدت های سلیمانی، در مواردی چون «دیدار بینی»، «تسلط بر نفس خود»، «تسلط بر بدن خود»، «عبور از بت واره های ذهنی»، «کرامت انسان»، « جهادشرعی-قانونی»، «گذار از جغرافیا و مرز»، «شرح صدر و سینه فراخ »، «حرکت استعلایی بین ایران و جهان» و «ولایت»، منجر شد و در گام دوم با تبیین آنها در یک زمینه و سپهر معرفتی، از جمله به دست آمد که مجاهدت های خالصانه سلیمانی، منطقِ فهم حکمت بنیانی خود آن مجاهدت ها و حکمت زایی آن برای او شده

اگر مهم‌ترین دغدغه جامعه علمیِ پسا انقلابی ایران، دست یازیدن به پیشرفت و بسترسازی برای تمدن‌آفرینی به عنوان غایتِ حرکت های علمی و پیشرفت مدار بوده است، پرسش این نوشتار از جریان شناسیِ مبتنی بر علم و مدعیان غایتِ پیشرفت، یعنی ظرفیت های دو راه، دو جریان و دو دستگاه فکریِ «فقاهتِ حکیمانه» و «روشنفکری- تکنوکراسی لیبرال» است که با یک پیشینه تاریخی قابل ‌‌‌‌‌‌‌اعتنا، مخصوصاً از اوان مشروطیت تاکنون، در مقابل یکدیگر صف آرایی کرده‌اند. هدف این پژوهش، با اشاره کوتاه به ویژگی‌های کلی هر کدام از آنها در حوزه علم و فناوری(از سخت افزاری تا نرم افزاری و انسانی آن)، ترسیم و برجسته‌سازی هماوردیِ این دو جریان در یک چشم انداز تمدنی است. بررسی‌های این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و در یک مطالعه‌ی اسنادی، نشان داد که با انقلاب اسلامی و اندیشه‌های فقاهت حکیمانه و پیوستگی کوشش‌ها و مجاهدت‌های بسیار و مقاومت در برابر جریان متمایل به غرب، تغییرات پارادایمی مهمی در حوزه علم و فناوری صورت گرفته است؛ مشخصه کانونی آن برجسته شدن یک «مسیر متمایز» و جریانِ «علم نافع» و «مولد» در برابر جبهه پیرو تمدن هژمون جهانی، و هموار سازی و ریل گذاری راه «رستاخیز علمی»، با تلاش در بسط و تعمیق نظریه «العلم السلطان»، تحول علوم انسانی، تبدیل نظام دانایی به توانایی، حرکت در مرز علم و گام نهادن در مسیر نیازهای کشور و رهایی از تقلیل گرایی، یک سونگری و یک جانبه گراییِ توسعه مادی و این جهانی غربگرایان است، و البته غلبه گفتمانی و فراگیری آن در سطح ملی، با تداوم مجاهدت‌های مومنانه اصحابِ دانشگاه ایرانی-اسلامی، و همچنین کاربست عملیاتی توصیه های اهل نقد و نظر و پیشنهادات مطرح شده در این نوشتار نیز، ممکن و نزاع دو سده اخیر را تعیین تکلیف می‌کند.

جایگاه تساهل و تسامح(به معنای مدارا و عدم مداخله از روی قصد و آگاهی نسبت به عقاید و اندیشه‌های مخالف، با وجود قدرت سرکوب) با وجود پیشینۀ تاریخی طولانی، هنوز هم محل مناقشه و چالش و نقد و نظر در حوزۀ فکر و اندیشۀ سیاسی است. بررسی اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای حاکی از آن است که ایشان ذیل حکومت اسلامی، قائل به لزوم وجود فضیلت اخلاقی مدارا و تساهل و تسامح نسبت به مخالفان و دگراندیشان نزد حاکمان جامعه‌اند. هدف: محققان در این پژوهش؛ جایگاه، مبانی، اصول و حدود تساهل و تسامح را در اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای بررسی کرده‌اند. روش: روش این پژوهش، مبتنی بر روش داده‌بنیاد است. یافته‌ها: مبانی پارادایمی مدارا در اندیشۀ آیت‌الله خامنه‌ای، اعم از مبنای هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی. نتیجه‌گیری: تساهل و تسامح در اندیشۀ سیاسی اسلام و به تبع آن اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای، متفاوت از آنچه در غرب مطرح است، وجود دارد و از ویژگی‌های اصلی حاکمان در نظامات مبتنی بر مردم‌سالاری دینی محسوب می‌شود.

در یک تقریر کلی، تفاوت نحله­های اندیشگانی را می­توان به تفاوت «انسان­شناسی» آن نحله­ها ارجاع داد؛ یعنی می‌توان بنیان‌های اندیشه و مواجهات یک عالم فکری با جهان واقع را متعین از طرز تلقی آن اندیشه نسبت به مفهوم «انسان» دانست. لذا یکی از بهترین شیوه­های تحلیل برای فهم تفاوت­های نظام­های اندیشگانی، مقایسه‌ی تطبیقی «انسان­شناسی» آن‌ها و تعاریفی است که از مفهوم «انسان» به‌دست می­دهند. در این مقاله سعی شده است تفاوت­ها و تقابل­های تعاریف «انسان» در سه اندیشه­ی متمایز: «یونان باستان»، «اندیشه­ی سکولار» و «حکمت متعالیه» مورد بازخوانی قرار گیرد. اما به‌دلیل موسع‌بودن هر یک از این سه حوزه، علاوه‌بر تقلیل بررسی­ به تفاوت­های «انسان­شناسی»، یک نماینده­ی خاص نیز برای هرکدام از سه نظام اندیشگانی مذکور معرفی شده است که عبارتند از: افلاطون و فلسفه­ی او در حوزه­ی یونان باستان، سکولاریسم به‌عنوان گفتمان غالب اندیشه­ی غربِ مدرن، و آرای آیت­الله جوادی آملی در حکمت متعالیه. بدین‌ترتیب، این مقاله به مقایسه‌ی تطبیقی فلسفه‌ی انسان‌شناسی در آرای افلاطون، گفتمان سکولاریسم و آیت‌الله جوادی آملی خواهد پرداخت.

چکیده: مقالۀ پیش رو بر آن است تا نشان دهد که در یک تصویر کلی، دو سنخ از اجتماعی شدن انسان وجود دارد: اجتماعی شدن مدرنیستی مبتنی بر گفتمان اصحاب قرارداد اجتماعی، و اجتماعی شدن منبعث از فطرت الهی. مبانی و تضمنات انسان در رویکرد نخست، تمنای امنیت در زیست بومِ ابهام و هراس آلودگی دارد و در انسان رویکرد دوم، به سبب وجود ودیعة الهی مابین انسان و خدا، واجد وفای به عهد و لاجرم، رهاموز محبت و سعادت است؛ زیرا انسانِ رویکرد نخست انسانی ذاتاً خودپسند، متفرد و بی اعتنا به پیمان ها و معاهدات، و انسان رهیافت دوم به سبب مفطور بودن به فطرت الهی، مسئول، واجد توانایی حمل ودایع و ذاتاً اجتماعی، و به سبب برخورداری از پیمایش مراتب کمالی، مسرور است.

بشر در دوران مدرن، شاهد تحولات بعمده‌ای از جمله گسست بوده است. قطع همبستگی میان علوم طبیعی و علوم انسانی از جمله‌ی این تغییرات به‌شمار می‌رود. در این دوره، علوم طبیعی با محوریت رشته‌هایی همچون ریاضی، فیزیک، شیمی و ... مبدل به ملکه‌ی معارف بشری شد. بهره‌ای که علوم مذکور در راستای متمتع‌شدن انسان از طبیعت توانسته بودند به او برسانند موجب شیوع این پندار گشته بود که آنها در سایر حوزه‌های معرفتی از قبیل دانش‌های مرتبط با انسان نیز می‌توانند کاربست داشته باشند به‌همین‌خاطر آنچه‌که امروزه آن را وحدت روش‌شناختی می‌نامند در همین دوره بروز پیدا کرد. تنها مرجع صدقی که علوم طبیعی به‌رسمیت می‌شناسد تجربه‌ی حسّی است و این تجربه، مصدر حقیقت است. تجربه‌ی حسّی در اندیشه‌های مبتنی‌بر طبیعت‌گرایی، پدیده‌ای خاص است و به‌همین‌خاطر نتایج حاصله از آن‌را نمی‌توان به‌دیگر رویدادهای آینده، تسرّی و تعمیم داد. ازسوی دیگر عدم‌باورمندی به تعمیم‌پذیری، شرایط وجودی قانون در اندیشه‌های مذکور را مخدوش خواهد کرد. اندیشه‌ی فطرت‌گرا امّا با به دست‌دادن تلقی منحصر‌به‌فردی که از زمان و رابطه‌اش با انسان به‌دست می‌دهد و همچنین با باورمندی‌اش به‌یک سری از اصول عام و همه‌شمول که در فطرت انسان به ودیعه گذاشته شده‌اند، تناقضات بنیادی و فراروایت‌های فلسفه‌های برآمده از علوم طبیعی را مرتفع خواهد کرد.