جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پایه و اساس تمدن بزرگ اسلامی برخلاف سایر تمدن‌ها، بر نگاه ویژه به جایگاه و هدف علوم، فنون و هنر در زندگی مدنی انسان استوار است. هدف: بررسی مقایسه‌ای تمدن اسلام با تمدن‌های بزرگ جهان بر اساس کتاب التعریف بطبقات الامم قاضی صاعد اندلسی. روش: توصیفی، تحلیلی و مقایسه‌ای بوده که با استفاده از کتاب التعریف قاضی صاعد اندلسی و به‌صورت اسنادی و کتابخانه‌ای گردآوری‌شده است. یافته‌ها: مفهوم تمدن اسلامی و اشاره به ملت‌های بزرگ باستانی و متمدن، ارکان مشترک و نیز تفاوت تمدن‌های بزرگ، معیار متمدن بودن از نگاه قرآن کریم و مقایسه تمدن‌های بزرگ و وجه تمایز تمدن اسلامی از شاخصه‌های این پژوهش بود. نتیجه‌گیری: تمدن اسلامی تفاوت‌های بنیادین و اساسی با تمدن‌های دیگر داشته و ازنظر قاضی صاعد به لحاظ توجه دین اسلام به هدف علم، فن و هنر در زندگی مدنی انسان، مهم‌ترین دلیل برتری تمدن بزرگ اسلامی بر سایر تمدن‌های بشری، نگرش خاص و ویژه‌ی آن به انسان مبتنی بر علم و معرفت دینی است.

مقولة «سبک زندگی» یک افزودة جدید در علوم اجتماعی و روا‌ن‌شناسی نوین است، لیکن عناصر اصلی سبک زندگی نمی‌تواند موضوع جدیدی باشد، آنچه نو و جدید به نظر می‌آید، روش‌های بررسی‌ این مقوله است و نه عناصر اصلی و سازندة آن. موضوع سبک زندگی، همواره در طول تاریخ مد نظر و دغدغة صاحبان ادیان و مکاتب بشری بوده است، پیامبران الهی از طریق کتب آسمانی و حکما، عارفان، متکلمان، فقیهان وحتی ادیبان و مورخان و دیگر ارباب حِرف وصنایع، در ضمن تبیین وشرح اصول مورد نظر خود در صدد انتقال نوع سبک زندگی‌ ایده آل ومطلوب خود به شاگردان وخوانندگان خود بوده‌اند و این هدف مهم از طریق الگو سازی و تقلید صورت پذیرفته است، حتی در مواردی که تصریح به تقلید و الگوسازی از سوی مذهب و مکتبی نشده است،‌ این کار خود به خود، صورت گرفته است. در ‌این مقاله تلاش نویسنده بر ‌این بوده است که با بررسی سخنان امام علی(ع) در قالب خطبه‌ها، نامه‌ها،حکمت‌های آن حضرت در کتاب شریف نهج البلاغه، برخی از عوامل سازنده و تأثیر گذار، همچنین برخی از موانع و عوامل بازدارندة سبک زندگی مطلوب و ایده‌آل از نگاه امام علی(ع) را بررسی و مورد تحقیق قرار دهم و در حد توان خود تلاش نموده‌ام لیکن از آنجاکه سخنان امام در بارة سبک زندگی بسیار وسیع وگسترده است، بررسی همة آنها و ابعادشان در یک مقاله امکان پذیر نیست، امید است که محققان دیگر همت نمایند آنها را بررسی کنند.

یکی از انحرافات مشترک و مشابه در حوزه ادیان آسمانی این است که با وجود هدایت­های عقلانی و ارسال رسل و کتب الهی، انسان در گذر تاریخ به اسطوره‌سازی پرداخته و همت خود را معطوف به بزرگ‌نمایی از اشخاص، نمادهای دینی و اشیاء پیرامون خود نموده که در اصطلاح دینی به آن «غلو» گویند. ازآنجاکه عوامل فرهنگی و اجتماعی و اعتقادی متعددی در شکل‌گیری این پدیده دخیل بوده است، لذا هدف این نوشتار بررسی عوامل و زمینه‌های مشترک شکل‌گیری جریان غلو در عهدین و قرآن کریم می‌باشد. در این مقاله ابتدا به بیان تاریخچه، انگیزه و علل پیدایش غلو از منظر قرآن کریم و عهدین پرداخته شده و در ادامه، معیارهای مشترک شناخت غلو و اهداف مشترک مبارزه با غلو از منظر ادیان مذهبی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که از جمله معیارهای مشترک شناخت غلو از منظر ادیان آسمانی، انتساب ربوبیّت و الوهیت به غیر خدا و انتساب صفات اختصاصی خدا به غیر او به صورت مطلق است. اهداف مشترک مبارزه با غلو در ادیان آسمانی نیز عبارت است از آزادی از قید و بندهای خرافی و غیرعقلانی و تعیین محدوده و قلمرو تقدیس پیامبران که در این مقاله به تفصیل با ذکر شواهد و مثال، بیان شده است.

بی شک یکی از مسائل تأثیرگذار در سرنوشت هر فردی گزینش سبک یا روش زندگی اوست. در دنیای امروز با سبک‌های زندگی مختلفی روبه‌رو هستیم که نشان از تفاوت آن‌ها در نوع اندیشه، باور، دین و... دارد. هر نوع سبک زندگی تمام جنبه‌های زیستن فرد را در بر می‌گیرد که انتخاب هر نوع سبک زندگی، تأثیر مستقیم بر تعالی و سعادت فرد دارد. ولی انسان همواره به علت نشناختن سبک زندگی صحیح، رواج سبک‌های غلط زندگی در سطح جامعه، دور شدن از هدف متعالی دچار انحراف شده است. حال در بین انواع سبک‌های زندگی و ادیان الهی، که در دنیای امروز با آن‌ها مواجه هستیم، می‌توان گفت با توجه به هماهنگی و سازگاری سه بخش مهم عقاید، اخلاق(حیطه فردی و اجتماعی) و احکام در دین اسلام، پیرامون سبک زندگی اسلامی، ضرورت ایجاب می‌کند که آموزش و تربیت نسل مسلمان طبق سبک زندگی ارائه شده در قرآن و روایات باشد تا برای مؤمن سازی یک مسلمان و تبدیل شدنش به انسان کامل، مد نظر واقع شود.

غنای ادبیات قرآن، موجب تدوین قواعد ادبی و نحوی زبان عربی شده و بر علم قرائت، تأثیر گذاشت. سپس اسلوب ادبی، زمینه­ساز سنجش قرائات با معیار زبان عربی و گزینش قرائت صحیح شد. مراحل تاریخی سنجش قرائات با معیار زبان عربی و مهمترین نتایج آن بدین ترتیب است: 1ـ در عصر تابعین تا ظهور ابن مجاهد، قواعد نحوی، ضابطه­مند نبود. پس از تدوین قواعد، نقد قرائات با معیار زبان عربی فراگیر شد و مباحث اجتهادی در قرائت، رواج یافت؛ 2ـ در عصر پس از ابن مجاهد تا ظهور ابن جزری، قرائات هفت­گانه رواج و مشروعیت یافت، اهمیت فزاینده به فن قرائات به وجود آمد. بازار قرائت پژوهی با رویکردی متعصبانه و قداست گرایانه، رونق یافت. دو دیدگاه نقد قرائات با معیار زبان عربی و قِداست یافتن قرائات با اعتقاد به وحیانیّت آن، شکل گرفت؛ 3ـ در عصر پس از ابن جزری تا عصر حاضر، اعتقاد به وحیانیّت قرائات رواج یافت. تلاش در توجیه قرائات ضعیف با حداقل­های ادبی صورت گرفت. نگارش یافتن کتاب­های ارزنده در علم قرائت، توسعه آن و شکل­گیری شاخصه­های قرائی، از دیگر وقایع این دوره است. در پژوهش حاضر، تلاش بر آن است با رویکردی تاریخی ـ تحلیلی، مراحل سه‌گانه مذکور بررسی شود و در پرتو آن، شاخصه­های قرائی جهت شناخت و گزینش قرائت صحیح و ارجح تبیین شود و روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است که از منابع کتابخانه‌ای بهره برده شده است.

نیجریه پرجمعیت ترین کشور آفریقایی و سومین کشور مسلمان جهان است . مرکز تجمع مسلمانان درشمال این کشور واقع شده است. دربارة زمان و چگونگی ورود اسلام به نیجریه دو نظر عمده وجود دارد؛ برخی آن را پس از وفات پیامبر (ص) و شماری قرن هفتم هجری از طریق شمال این کشور با ورود بازرگانان و تجار مسلمان دانسته اند . در بررسی زمینه های گسترش تشیع در نیجریه عواملی مانند مهاجرت امام زادگان، تشکیل حکومت ادریسیان و فاطمیون در خور توجه است . پژوهشگران ، حضور تشیع در نیجریه را در سه مقطع تاریخی دانسته اند که مقطع سوم از سال 1999میلادی آغاز شده و همچنان ادامه دارد، با تاثیرپذیری از امواج بیداری و انقلاب اسلامی مردم ایران بوجود آمد و تشیع مورد استقبال فراوان مسلمانان و مردم نیجریه قرار گرفت . شیعیان خوجه، شیعیان لبنانی، حضور بازرگانان مسلمان و صوفیان فرقه های گوناگون از دیگر عوامل شکل گیری و گسترش تفکر شیعی در نیجریه است که در این نوشتار با رویکردی تحلیلی بررسی شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سنت‌های الهی در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه می‌باشد که در پژوهش حاضر از سه مبحث به تحلیل نقش سنت‌های الهی در زندگی انسان پرداخته شده است. قرآن کریم لفظ سنّت را در مورد نزول عذاب در اقوام و جوامع کافر و مشرک و ستمگر و فاسق و فاجر و باطل گرا هم به کار می‌گیرد، و از نگاهی دیگر سنت را می‌توان بر «ضوابطی که در افعال الهی وجود دارد» یا بر «روش‌هایی که خدای متعال امور عالم و آدم را بر پایه آن‌ها تدبیر و اداره می‌کند» اطلاق کرد. اهمیت و ضرورت بحث از سنن الهی به عنوان قوانین اجتماعی در تدبیر جوامع این است که موجب پیدایش نگاه و بینش توحیدی به جهان و تحولات آن خواهد بود. از طرف دیگر بیانات قرآنی حضرت امیر مؤمنان علی(علیه السلام) در نهج البلاغه، الگویی مجسم و قابل تبعیت در اسلام است می‌تواند بیانگر و بازگوکننده نمونه‌ها و مصادیق بارزی از سنن الهی باشد که در هدایت انسان مسلمان نقش مهمی ایفا کند.

هر اتّفاق ناگواری که مشاهده می کنیم ردّ پایی از عجله و شتاب در آن است. در عصر حاضر که عصر اطّلاعات و سرعت می باشد، بشر امروز دچار عجله و شتاب زدگی گشته است و همین امر استرس و اضطراب را وارد زندگی انسان ها نموده است.عجله و شتاب در علم اخلاق به آن معناست که انسان پیش از فراهم شدن مقدّمات انجام کار، اقدام به اظهار نظر، قضاوت و یا انجام کار بنماید؛ امری که نتیجه‌ی‌آن جز شکست و یا انجام ناقص آن کار نخواهد بود. درست به مثابه‌ی آن که میوه، پیش از رسیدن چیده شود.البتّه عجله و شتاب بُعد مثبت و پسندیده ای هم دارد که مورد تأیید و تأکید قرآن کریم است و از آن تعبیر به سرعت می شود. سرعت در انجام امور خیر و نیک مثل ازدواج، سرعت و شتاب برای ادای حقوق طلبکار و اقامه‌ی نماز و برای آشتی دادن مؤمنان و...امّا در برخی امور عجله و شتاب امری ناپسند و مذموم است که در روان شناسی به عنوان اختلال روانی مطرح می باشد؛ همچون عجله و شتاب در سرزنش دیگران، عجله و شتاب در مجازات و تنبیه و در تصدیق سخن چینان و...این پژوهش برآن است تا ضمن تفسیر تطبیقی و تحلیل کیفی و کمّی محتوای آیات قرآن در باب عجله و شتاب، راهبردهای اخلاقی و روان شناختی درمان این اختلال روانی را در پنج بعد شناختی، دیداری، شنیداری، گفتاری و کرداری ارائه کند؛ سپس نمایه‌ی مدل مفهومی راهبرد قرآن برای درمان عجله و شتاب را مطرح نماید. ان شآءالله

صحیفه سجادیه از مهم‌ترین میراث مکتب اهل بیت(ع) است. امام سجاد(ع) با استفاده از تعابیرکنایی و ظرفیت آن، مباحث کلامی از جمله صفات خداوند را در دعاهای این صحیفه ارجمند عرضه نموده‌اند. این مقاله تأثیر مفاهیم کنایی در تبیین صفات خداوند در صحیفه سجادیه را می کاود و نشان دهد که کدام یک از اغراض آن کاربرد بیشتری دارند. داده‌ها برای دستیابی به لایه‌های درونی و عمیق مفاهیم، با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. یافته های تحقیق نشان می دهد که استفاده از مفهوم کنایه در صحیفه سجادیه سبب مجسم نمودن مفاهیم انتراعی صفات، ایجاد تکاپوی ذهنی برای درک حقیقت و سهولت دستیابی مخاطبان به لایه های زیرین معنا می گردد و از مجموع 123 کنایه در صحیفه سجادیه، 12 مورد آن درباره صفات ثبوتیه ذاتی و فعلی و خبری خداوند است.