جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: در این پژوهش به بررسی مسئله ی ارتباط نفس با بدن از دیدگاه ملاصدرا و تأثیر این نظریه بر حل مسئله ی معاد، می پردازیم. روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش به روش توصیفی است و اطلاعات و داده‌ها به روش مطالعات کتابخانه‌ای گردآوری شده و به روش عقلی، تجزیه و تحلیل گردیده است. یافته‌ها: بنا بر نظریه ی ملاصدرا، نفس در ابتدا حدوثی طبیعی و عنصری دارد و طی حرکت جوهری، به تدریج مراحل کمال خود را در عین تعلق به بدن، تدبیر آن و تصرف در قوا طی می کند. در نتیجه نفس در طی مسیر رشد به بدن محتاج است. بدن علت مادی نفس است و به منزله ی ماده ی مستعد حدوث نفس، مرجح حدوث نفس است و نفس صورت و اصل شخصیت انسان است. البته ارتباط نفس و بدن با واسطه گری روح بخاری صورت می گیرد که هم بعد مادی دارد و هم بعد مجرد. نفس بعد از استکمال در این مسیر به مرحله ای می رسد که دیگر به بدن نیازی ندارد و بتدریج بدن را رها می کند و این همان مرگ طبیعی است. صدرالمتألهین با توجه به استقلال ذاتی نفس آن را بعد از مرگ جاودانه می داند و در نهایت نفس به بدن برزخی تعلق می گیرد. او برای اثبات معاد جسمانی یازده اصل فلسفی در حوزه های وجود شناسی و انسان شناسی در کار می‌آورد و بر اساس آنها معاد جسمانی مثالی را اثبات می‌کند. به نظر نگارنده، هفت اصل از این اصول برای افاده این مقصود کفایت می‌کند که عبارتند از: اصالت وجود، تشکیک وجود، حرکت جوهری، مناط هویت انسانی بودن نفس، تجرد خیال، خلاقیت نفس در دنیا و پس از آن و قیام صور ادراکی به نفس. ملاصدرا مدعی است که توانسته بر معاد جسمانی عنصری، استدلال عقلی بیاورد و آن را اثبات کند. وی معتقد است نفس با وساطت قوه ی خیال در قیامت بدون دخالت ماده و تنها از جهت فاعلی، بدنی عینی متناسب با ملکات دنیوی خویش خلق می کند که جنس آن بدن از ماده‌ی اخروی است و غیر قابل فساد، چنان که هر کس آن را ببیند بگوید این همان است که در دنیا می زیست. ملاصدرا این معاد را معاد جسمانی میخواند. اما در این پژوهش به این نتیجه می رسیم که معاد اثبات شده توسط ملاصدرا معاد جسم مثالی است و نه معاد جسم عنصری. نتیجه‌گیری: ملاصدرا بدون بیان اصول و مبانی مهم خود در زمینه نفس، همچون نظریه جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء بودن نفس و حرکت جوهری و اصالت وجود و. . . به اثبات منطقی معاد، هر چند معاد جسم مثالی، نمی رسد، زیرا مباحث نفس و معاد همچون زنجیره ای به هم متصل هستند.

مجموعه ای که پیش روی شماست در مورد « شب در قرآن» است. شب فاصله ی زمانی از غروب آفتاب تا طلوع صبح صادق است و یکی از آیات الهی به شمار می آید که بیش از 70 بار در قرآن تکرار شده و خداوند بارها به آن قسم یاد کرده که خود بیانگر اهمیت و نقش مؤثر آن در زندگی بشر است و تدوین یک اثر جامع پیرامون شب از منظر قرآن را ضروری می سازد. ارتباط شب و روز با تعابیر مختلفی در قرآن به کار رفته از جمله اختلاف شب و روز، ایلاج و... در این کتاب الهی از شب بهشت، شبهای با فضیلتی نام برده شده است، مانند: شب قدر یا مبارک که نزول قرآن و امر بر صاحبان امر و تقدیر و سرنوشت یک ساله انسانها در آن مقدّر می شود؛ شب معراج که شریف ترین عروج در آن واقع شده، شبهای ده گانه ( دهه ذیحجه)که تتمه میقات موسی پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم) با خداوند بود و برخی شبها که در سبب نزول بعضی از آیات قرآن یاد شده اند مانند لیله المبیت. شب دارای فواید مادی از جمله: آرامش و سکون، خوابیدن، پوشانندگی و... و معنوی که شامل: راز و نیاز شبانه، نیل به مقام محمود،کسب آمادگی برای کارهای روزانه و فرصتی برای انجام کارهای خیر، می باشد. مطالب با استفاده از روش کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی فراهم شده و علاوه بر طرح تحقیق در چهار بخش شامل: 1- تعریف و توصیف شب در قرآن 2- شبهای با فضیلتی در قرآن،3- فواید مادی شب 4- فواید معنوی شب و در سیزده فصل تدوین شده است. منابع مورد استفاده با مرکزیت قرآن عبارتنداز: تفاسیری چون: تفسیر المیزان علامه طباطبایی، نمونه مکارم شیرازی و نورالثقلین عروسی حویزی و مجمع البیان طبرسی و کتب روایی چون اصول کافی کلینی، بحارالانوار مجلسی و... از مجموع مطالب این پژوهش در می یابیم: شب از نظر قرآن آفریده خداست و هر چیزی که آفریده ی الهی است در راستای اهداف کلان و اصلی خلقت و آفرینش در دنیاست؛ بهشت سراسر روشنایی است و شب ندارد. و شب از جایگاه خاصی برخوردار است و دارای فواید و آثار فراوان مادی و معنوی است. براین اساس به مسئولان فرهنگی توصیه می شوند که با ترویج آموزه های قرآنی در این خصوص بتواند توجه مردم را به این فواید بویژه معنوی، جلب کند تا از آن برای تعالی و تکامل و تقرب بهره گیرد.

بسیاری از افراد هستند که می خواهند انسان های صالحی باشند اما راه رسیدن به آن را نمی دانند، این تحقیق عوامل ایجاد، تقویت و استمرار عمل صالح را نشان می دهد. اگر انسان بداند تغذیه ای که از مال حلال به دست آمده و نوع آن که در ایات و روایات بر آن تأکید شده می تواند جسم را پر انرژی تر و راهبری او را در اعمال صالح بیشتر کند، توجه خود را به این امر معطوف می دارد که در کار و شغل خود حدود الهی را رعایت کند و غذایی را مصرف کند که مناسب با جسمش باشد. اگر اثر ورزش را در شادابی و تحرک بیشتر، بداند مسلما در برنامه ریزی زندگی خود جایی برای این امر قرار داده تا هر روز نسبت به روز قبل در انجام کارهای خیر و اعمال حسنه سبقت بیشتری گیرد اعمال یک انسان از تفکر او نشأت می گیرد و تفکر یک انسان ناشی از شناخت و معرفت است، معرفت به خدا، نفس، آیات الهی و تفکر و تعقل در ایات و ایمان و تقوای به آنها چنان تأثیری بر انسان می گذارد به طوری که او را مشتاق و مسرور به انجام کارهای نیک می کند، از آنجا که محبت اهل بیت در گرو اطاعت از آنهاست و اطاعت در عرصه عمل شکوفا می گردد لذا اثر شگفت انگیز محبت و ارادت به اهل بیت را نمی توان نادیده گرفت و این عزم و اراده یک انسان است که همه این امور را محقق می کند و به سر منزل مقصود می رساند. اگر می خواهیم فرزندان ما انسان هایی شوند که به هدایت راه یابند و گرایش آنها به معنویات و رغبت آنها به عمال حسنه زیاد باشد ناگیزیر هستیم از اینکه در تربیت آنها، انتخاب همسر و ازدواج آنها، دوستان وعناصر تبلیغاتی که بر روح و جسمشان اثر دارد کمال دقت را داشته باشیم. با این اوصاف جامعه ای خواهیم داشت که افراد در انجام اعمال صالح و کارهای نیکو و شایسته گوی سبقت را از یکدیگر می ربایند لذا اگر انسان به ریشه های اعمال خود توجه کند و بداند اعمالش بر چه پایه و اساسی شکل می گیرد و استمرار می یابد، با دقت در اصلاح آن ریشه ها زودتر به نتیجه و ثمره دست پیدا خواهد کرد. در این صورت دانستن بنیان های عمل صالح بسیار ضروری و کمک کننده انسان است./