جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به کارگیری مباحث زبان‌شناسی در مطالعۀ متون دینی از جمله قرآن کریم، به خوانش نظام‌مند آن کمک می‌کند. یکی از زیر شاخه‌های زبان‌شناسی، کاربردشناسی زبان است که در رویکردهایی مانند نظریۀ کنش گفتاری نمود می‌یابد. نظریة «کنش گفتاری» یکی از مباحث مهم تحلیل گفتمان در حوزة دانش زبان شناسی به‌شمار می‌رود که در آغاز توسط «آستین» مطرح شد و پس از او «سرِل» طبقه‌بندی پنج گانه‌ای را برای آن ارائه داد. پایة نظریة کنش گفتاری سرل بر این امر استوار است که نقش فعل و به‌دنبال آن جمله را در فرآیند گفتمان می‌توان به پنج دسته کنشهای اظهاری، عاطفی، ترغیبی، تعهدی و اعلامی تقسیم‌بندی کرد. با توجه به محورهای تهذیبی سورۀ یاسین و ترسیم نظام ارزشی مطلوب در آن سوره، نگارندگان در پژوهش حاضر بر آن شدند تا به روش توصیفی- تحلیلی به بیان گونه‌های مختلف کنش‌های گفتاری سورۀ یاسین بپردازند. از یافته‌های تحقیق استنباط می‌شود که پیام اصلیِ سوره در قالب کنش اظهاری، نظام ارزشی جدیدی را تبیین می‌کند. در این میان کنش تعهدی در قالب سوگندهایی که از موارد کاملاً مشهود و محسوس به سمت امور غیبی و غیر محسوس، حرکت می‌کند، اطمینان بخشی و بیان اهمیت موضوع را برای خوانشگران خود فراهم می‌سازد.

زبان قرآن کریم، زبانی ویژه و منحصر به فرد است که بر اساس آن می‌توان قواعد و ساختارهای زبان عربی را تدوین نمود. مطالعات و پژوهش‌های متعدد صورت گرفته در رابطه با زبان خاص قرآن کریم نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این زبان خاص آن است که در مواردی به سراغ معانی مجازی (ثانویه) رفته و مراد متکلم از بیان اوامر و نواهی، معانی دیگری غیر از معنای اولیه و ثابت بوده است. در این پژوهش که با روش مطالعه کتابخانه‌ای و تحلیل توصیفی انجام شده تلاش گردیده تا به صورت مطالعه موردی معانی بیان شده برای افعال امری در سوره مبارکه یاسین از منظر مفسران قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود چه میزان از این اوامر، معنای اولیه داشته و چه میزان به دنبال بیان معانی ثانویه و مجازی بوده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که افعال امر در سوره مبارکه یاسین دارای هفده معنا بوده که پنج مورد در معنای اصلی و دوازده مورد در معنای مجازی (ثانویه) به ‌کار رفته است؛ بنابراین می­توان گفت حدود هفتاد درصد از معانی استنباط شده توسط مفسران قرآن کریم از افعال امری، معانی مجازی بوده است نه معانی حقیقی.