جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روشن است که هیأت‌های مذهبی‌ یکی از مؤثرترین عوامل بقای دین و مکتب اهل‌بیت(علیهم‌السلام) در طول تاریخ بوده و نقش بسیار مهمی ‌در گسترش مکتب تشیع و حفظ و حراست از ارزش‌های انسانی و‌ترویج اخلاق‌مداری به عهده داشته است. هیأت‌ها دارای کارکردها و آثار فراوانی (مثبت و منفی) هستند که در امر پیشگیری از جرم بسیار مؤثر است. بدین معنا که، هیأت‌های مذهبی‌به عنوان کانونی برای برپایی اعمال و مناسک دینی بیش از هر عنصر دیگری می‌توانند پاسخ‌دهنده نیازهای مذهبی ‌افراد باشند که بالتبع در ایجاد امنیت و آرامش و در نتیجه کاهش و پیشگیری از جرم اثرگذار است. البته نباید از نظر دور داشت که همه کارکردهای یک نهاد الزاماً برای ابقای جامعه نیست بلکه، ممکن است حتی نقش خلاف آن را بازی کنند. بدین معنا که هیأت‌های مذهبی، با‌ترویج خرافات واستفاده از تعبیرات نامناسب، سنت سازی‌های غلط و مخالف روح دین از خود کارکرد منفی به جا می‌گذارند.حال سؤال این است آیا هیأت های مذهبی می‌توانند در پیشگیری از جرم نقش داشته باشند؟ ماهیت پیشگیرانه از جرم از طریق هیأت‌ها به چه صورت است؟ ضمن بررسی ویژگی‌ها و کارکردهای مختلف هیأت‌های مذهبی‌به ویژه کارکردهای اجتماعی روشن گردید که ماهیت پیشگیری از جرم در هیأت‌ها با تبیین جرم شناسی آن کنشی و ریشه‌ای است که از طریق آگاهی بخشی به مردم، تقویت باورها و اعتقادات دینی،‌ترویج صحیح امر به معروف و نهی از منکر و... می‌توانند در پیشگیری از جرم موفق عمل کنند. از این‌رو، ارائه راهکارهای آموزشی مناسب به افراد برای کسب فضیلت این مجالس و دوری از گناه و جرم، نحوه تقویت کارکردهای مثبت و حذف کارکردهای منفی و راهکارهای پیشگیری از جرم از طریق هیأت‌ها در این نوشتار که به صورت کتابخانه‌ای و به روش تحليل محتواجمع‌آوری شده است، مورد تأکید قرار گرفته است

یکی از ویژگی های مهم اجتماعی که در دوره های تاریخی گاه به عنوان متغیر مستقل و گاه به عنوان متغیر وابسته در فرآیند های تغییر اجتماعی حضور پررنگ دارد، دینداری است. از جمله ساختارهای مهم در دینداری ایرانیان، هیئت ها هستند که پیشینه ی تاریخی طولانی دارند. یکی از مصادیق این هیئت های مذهبی در شهر مشهد روضه های زنانه است. مورد مطالعه این تحقیق، "روضه"ای است که از سابقه ای بالغ بر 70 سال برخوردار است و البته همچنان پابرجاست. به نظر می رسد در گذر زمان تا به امروز به تدریج از آثار مفید روضه کاسته شده و آسیب هایی نیز بر این پدیده ی اجتماعی مترتب شده است. اگرچه هدف چنین روضه هایی انجام مناسک دینی می باشد اما در سال های اخیر تغییرات جدی در هنجارها و کارکردهای آن ها به وجود آمده است.برای مطالعه مردم شناختی تغییر در هنجارها و کارکردهای روضه مورد مطالعه، با استفاده از مشاهده مشارکتی و مصاحبه های عمیق، داده های کیفی جمع آوری شد و بر اساس الگوی تحقیقات مردم شناختی تحلیل شد. در تنظیم مشاهده‌نامه و مصاحبه‌نامه پژوهش، مردم‌شناسانه محقق از نظریات کنش متقابل نمادین، کارکردگرایی و اقتصاد دینی بهره جست. یافته های مردم‌شناختی پژوهش نشان می‌دهند که روضه تحت تاثیر عوامل بیرونی گروه، دچار تحولاتی در کارکردهای اقتصادی (مثلا وام های قرض الحسنه و فروش اقلام خاص در روضه در حال حاضر)، اجتماعی(به عنوان مثال همسرگزینی که قبلا در روضه وجود داشته و الان نیست؛ معاشرت طولانی که در قبلا وجود نداشته است و الان هست)، فرهنگی (به عنوان مثال هنجار مصرف نمایشی که قبلا وجود نداشته است) و دینی (به عنوان مثال تغییر در اولویت تعالیم دینی مطرح شده در روضه) شده اند. همچنین تغییرات هنجاری قابل توجهی را درمناسک دین، پوشش و آرایش و پذیرایی شاهد هستیم.بر اساس یافته های مردم شناختی و به منظور بررسی سازوکارهای تغییر هنجاری، مدلی عامل محور از کنشگران روضه ساخته شد. در این مدل از ایده اساسی اپستین در مورد ویژگی های اصلی هنجار (بی فکر شدن عامل ها وقتی هنجارها مسلط می شوند؛ نقش مقایسه و تقلید در تغییر هنجارها؛ نوآوری به عنوان عاملی در تغییر هنجاری). یافته‌های مدل‌سازی عامل محور نشان می دهد مهم‌ترین پارامتر تأثیرگذاری بر نحوه‌ی استقرار هنجارها که می‌تواند منتج به بی‌فکر شدن عامل‌ها و تبعیت محض از یک هنجار و یا وارد شدن هنجار جدیدباشد پارامتر نوآوری است. دو گروه اصلی عامل ها، جوانان و سالمندان بوده اند. جوانان با سرعت بیشتری نوآوری کرده و از نوآوری های دیگران پیروی می کنند در حالی که سالمندان تکیه بیشتری بر هنجارهای موجود دارند.