جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

"اما باید توجه داشت که پس از نفی علت فاعلی و غائی برای عالم و آدم و پس از نفی ربوبیت خداوند طبیعی است که تن به شریعت او نیز نمی‌توان داد اما باید دانست که بمحض قطع ارتباط «حقوق بشر» با شریعت الاهی، این حقوق، ریشه خود را از دست خواهد داد و اگر «حقوق طبیعی» در نقطه مقابل «حقوق الاهی» به کار رود، مبانی عقلی و پشتوانه اخلاقی خود را به تدریج از دست می‌دهد و این دقیقا همان اتفاقی بود که در غرب افتاد و حقوق طبیعی سکولار، پل انتقال به سوی حقوق پوزیتویستی و غیر عقلی شد و سپس خود نیز از رده خارج شد و اینک گفتمان غالب در غرب، گفتمان «حقوق طبیعی» نیز نیست زیرا هیچ فلسفه ثابت عقلی یا اخلاقی یا دینی برای «حقوق»، قایل نیستند و همه چیز قراردادی و نسبی شده است و حق و حقوق (چه سیاسی، چه اقتصادی و چه اجتماعی)، هیچ پیشینه و ریشه‌ای ندارد و لذا از حق حاکمیت پیشین و غیر قراردادی نیز نمی‌توان سخن گفت."

این کتاب بی‌نظیر که در نوع خود اولین کتابی است که پوششی همه جانبه و متعادل از همه چشم اندازهای عمده درباره توجیه عقلی باوردینی ارائه می‌دهد، توسط جمعی از پیشروترین فیلسوفان دین جهان نوشته شده است . این کتاب در شش بخش تنظیم شده است و هر فصل رهیافتی عمده به معرفت‌شناسی دینی را بیان می‌کند.این کتاب با مباحثی درباره فرضیات آتئیسم شروع می‌شود و سپس مهم‌ترین واکنش‌ها از جانب خدا انگاران را مطرح می‌کند و مباحثی هم‌چون ایمان‌گرایی ویتگنشتاین، معرفت‌شناسی اصلاح شده ، الهیات طبیعی، و باور عقلانی مبتنی بر تجربه دینی را مطرح می‌کند. بخشی مقدماتی و روشن در این کتاب به دانشجویان کمک می‌کند تا رهیافت‌های مختلف را مورد ارزیابی و سنجش قرار دهند. این کتاب به نحوی تدوین شده است که هم دیدگاهی روشن نسبت به آثار معاصر را مطرح می‌کند و هم سلسله ای از دیدگاه های جدید نسبت به منابع کلاسیک مانند بحث مفصل سوئین برن به انتقاد هیوم از برهان نظم و همچنین ارزیابی و بسط برهان شرط‌بندی پاسکال را مورد بحث قرار می‌دهد. این کتاب می‌تواند در گستره‌ای وسیع هم برای دانشجویان لیسانس و هم بالاتر در دوره‌های فلسفه دین و معرفت‌شناسی مورد استفاده قرار گیرد.

موضوع این رساله، جایگاه قوه خیال در معرفت شناسی می باشد که در آن آراء و نظرات دو فیلسوف نامدار سهروردی و ملاصدرا بر اساس کتاب های حکمه الاشراق و اسفار مورد بررسی قرار می گیرد و سعی شده است نقد های ملاصدرا بر سهروردی و همچنین میزان تأثیر پذیری وی از سهروردی تبیین گردد تا ضمن بررسی این دو دیدگاه به بیان نقاط اختلاف و اشتراک آن ها در این مسأله پرداخته شود.شناخت نفس و مراتب آن به ویژه قوه خیال اهمیت بنیادی دارد، لکن در تاریخ فلسفه، نقش اساسی خیال در ادراک بشری به عنوان واسطه بین احساس و عقل مغفول مانده است. قوه خیال در واقع، از یک سو حلقه واسط میان عالم عقلی و عالم جسمانی است و از سوی دیگر، آگاهی حسی و آگاهی عقلی انسان را به یکدیگر مرتبط می سازد. بحث از خیال از مباحث بسیار مهم بوده و می تواند در حل بسیاری از مسائل معرفت شناسی مدد رساند. سهروردی جایگاه صور خیالی را عالم مثل معلقه می داند و قوه خیال را مظهر صور خیالی موجود در عالم خیال منفصل می داند. ملاصدرا معتقد است که نفس آدمی با خلاقیت خدا گونه ش، صور خیالی را همانند صور حسی اشیاء انشاء و ابداع می کند و مشاهده عالم مثال و مثل معلقه تنها نفس آدمی را مهیا خلق صور خیالی می گرداند.

معرفت شناسی سنگ بنیاد برای همه ی علمهاست، وآن علمها در اطراف این علم می چرخند. وجهان بینی وایدئولوژی هر مکتب فکری عقدی مبتنی بر معرفت شناسی است. وگروه وهابی سلفی راه وروش خاصی در اسلام دارند، مانند تکفیر مسلمان ها وتخریب قبور وامثال آن. وراه وروش خاص آنها بر دیدگاه ها ونظریه های ابن تیمیه استوار است. وبرای فهمیدن دیدگاه هایش بر خود لازم می دانیم به فهمیدن نظریه هایش در معرفت شناسی، وامکان ندارد بر نظریه هایش نقد کنیم مگر در میان دیدگاه های معرفت شناسی آن بتوانیم نقد کنیم. پس این پایان نامه رأی ابن تیمیه را در معرفت شناسی بررسی می کند. ورویکردی که محقق در تحقیق خود بر آن اعتماد می کند آن رویکردی توصیفی وتحلیلی است.ما در دوران بحث وبررسی به این نتیجه رسیدیم که منشأ علم ودانش از منظر ابن تیمیه وحی است که بر رسول -صلی الله علیه وآله وسلم- نازل شد وابن تیمیه آن را از راویان حدیث می گیرد. ومعتقد است که چیزی که رسول -صلی الله علیه وآله وسلم-آورده اند، وصحابه وتابعین از آن فهمیده اند حجت است، وما به این علمها احتیاج نداریم. واین مطلب مخصوص ابن تیمیه است که می گوید محسوس ومتخیّل موجود است، وچیزی که قابل احساس نیست وجود ندارد. وعقل وخیال ووهم را به حس ارجاع می دهد. پس معرفت حسی نزد او محور اصلی است، وخیلی اهمیتی دارد. وملاک در اختلاف نص است نه عقل.ابن تیمیه نظریه ی نومینالیسم را در معرفت شناسی مبنا قرار داده، وباور دارد که وجود واقعی خارج از ذهن است که آن وجود واقعی از جزئیات وموجودات معیّن ومشخّص تشکیل شده است، وکلّیات در خارج هرگز وجود ندارند. ودر حقیقت ابن تیمیه فکر نومینالیسم را به بالا ترین مقام رسانده حتی در زمینه شریعت نیز آن را قرار داده است. وموجودات ملکوتی در نظرش موجودات معین ومشخص هستند که در میان آنها ذات الهی وجود دارد. واز اینجا فهمیده می شود که او قائل به موضوع جسمانیت شده است.وتاکید می کند بر این مطلب که مقدم بودن شرع بر عقل همیشه در تعارض واجب است، چون عقل تصدیق می کند خبری را که شرع می دهد، وشرع در هر خبری که عقل می دهد تصدیق نمی کند.وابن تیمیه علم حضوری را از اساس انکار می کند. بنابر این از خودِ علم نفس که علم حضوری است انکار می کند. بلکه تفاوت می گذارد بین علم نفس ووجود نفس. ویقین دارد که خودِ وجود نفس خالی از علم است.