جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در کتاب ترس و لرز (۱۸۴۶: ترجمه ۱۹۴۱) کی‌یرکگور بر این فرمان خداوند که ابراهیم پسرش اسحاق را قربانی می‌کند تمرکز می‌کند؛ عملی که اعتقادات اخلاقی ابراهیم را نقض می‌کند. ابراهیم ایمان‌اش را به شکلی ثابت قدم با عازم شدن برای اطاعت از فرمان خداوند اثبات می‌کند؛ با وجود اینکه او نمی‌تواند از آن سر دربیاورد. #ویکی پدیا

ترس و لرز (به دانمارکی: Frygt og Bæven) یکی از آثار برجسته سورن کی‌یرکگور است. نام کتاب برگرفته از انجیل نامهٔ پولُس به فیلیپیان، آیه 2:12 است : «نه تنها هنگام حضورم، بلکه حال در غیابم، با رغبت بسیار بیشتر هم‌چنان تلاش کنید که نجات خود را با ترس و لرز به انجام رسانید». در این اثر کی‌یرکگور تلاش می‌کند تا وحشت و اضطراب ابراهیم را دریابد آن‌گاه که خداوند به او فرمان می‌دهد که پسرش اسحاق برای قربانی کردن به سرزمین موریا ببرد. کی‌یرکگور ترس و لرز را بهترین کتاب خود می‌دانست؛ او می‌گفت این کتاب برای جاودانه‌کردن ِ نام ِمن کافی است. دیالکتیک تغزلی او، هنر او در وادارساختن ِ ما به حس‌کردن خصلت‌های ویژهٔ این قلمرو مذهب در بالای ما که خود او وانمود می‌کرد پایین‌تر از آن مانده‌است، هرگز چنین ژرف بر ما تاثیر ننهاده‌است و نیز هرگز –و این را خود او نمی‌گوید- روایتش تا این حد با شخصی‌ترین جدال‌هایش در پیوند نبوده‌است. اما همیشه نمی‌توان به‌آسانی اندیشهٔ کی‌یرکگارد را در ورایی اندیشهٔ یوهانس دو سیلنتیو (ظاهراً سورن کی‌یرکگور با این نام مستعار می‌نوشته.)، که این اثر را به او نسبت می‌دهد و البته خود اوست اما نه به تمامی، به چنگ آورد. به گفتهٔ هیرش: «این دشوارترین اثر کی‌یرکگور است که در آن بیش از هر اثر دیگر به هر وسیله در سرگردان‌کردن خواننده کوشیده‌است.»

"ترس و لرز کتاب ایمان کیرکگور است و نیز مهم‌ترین کتاب وی. خود او این کتاب را بهترین اثر خود دانسته و چنین گفته: این کتاب برای جاودانه‌کردن نام من کافی است گر چه به گفته هیرش این دشوار‌ترین اثر کیرکگور است که در آن بیش از هر اثر دیگر به هر وسیله‌ای در سرگردان‌کردن خواننده کوشیده است. نویسنده، در این کتاب به طرح دو مسئله مرتبط به هم که وابستگی ویژه‌ای به زندگی خود وی دارد، می‌پردازد: 1. رابطه فرد با امر واقع چه باید باشد؟ 2. رابطه او با زمان چه باید باشد؟ از نظر وی «ایمان» آخرین مرحله از مراحل سه‌گانه حیات و وجود (اگزیستانس) آدمی است. وی دو مرحله قبلی را پیش از تألیف کتاب ترس و لرز در کتاب «یا این یا آن» آورده است. مرحله اول زندگی «استحسانی یا زیبایی‌شناختی» است. داعی شخص در این مرحله «لذت» است. او از این زندگی کولی وار، بی‌سر و سامان، دم‌غنیمتی و تنعمات آن، لذت می‌برد و از این لذت‌بردن خویش نیز لذت می‌برد. مرحله دوم زندگی «اخلاقی» در این نحوه از زندگی، شخص اصول کلی اخلاقی را رعایت می‌کند. نماد این مرحله ازدواج و تعهد به خانواده است و زندگی در کنار خانواده و همراه با خوشبختی سر و سامان می‌یابد سومین مرحله، مرحل«دینی» است مرحله به اجمال در کتاب «یا این یا آن»، وصف شده و در کتاب ترس و لرز» مبسوط مورد بحث قرار گرفته است. او داستان ابراهیم یا در کتاب من دستمایه تأملات دینی ـ فلسفی و یا به تعبیر دقیق‌تر، هستی یا (اگزیستانس) خود قرار می‌دهد. این تأملات با حیات و احوال شخه به ویژه فراز و فرود رابطه وی با معشوقش رگینا، ربطی کاملاً مشخص دارد آنچه در کتاب مقدس در سفر تکوین در باب ابراهیمی و جریان قربانی‌شدن اسحاق (بنا به تلقی مسیحیان) آمده است، این است که ابراهیم پس از سال‌ها انتظار و دعا به درگاه خداوند صاحب فرزندی می‌شود. کودک در برابر نگاه پدر، بزرگ می‌شود و مهرش در دل پدر تثبیت می‌شود. پس از آنکه فرزند رشد نمود و جوان برومندی شد، ناگهان آزمون الاهي فرا می‌رسد «خداوند ابراهیم را امتحان کرد و به او گفت: اسحاق یگانه فرزندت را که دوستش می‌داری برگیر و به وادی موریه برو، در آنجا او را بر فراز کوهی که به تو نشان خواهم داد به قربان بسوزان» و این‌گونه حرکت دیالکتیکی ایمان آغاز می‌شود. حرکتی میان عشق و طلب پدرانه از یک‌سو و عشق و تسلیم پیامبرانه از سوی دیگر. نتیجه این دو کشش و گرایش متغایر، ایمان است. خدا قربانی‌شدن اسحاق را می‌خواست و نمی‌خواست. به همین سبب ایمان تمنای محال است اما آنچه برای انسان محال است برای خداوند محال نیست. از نظر کیرکگور ایمان طور ماورای عقل و نه ضد‌عقل است. عقل در برابر ایمان حیران و مات می‌شود و به همان میزان که اخلاق در عقل و اعتدال ریشه دارد از ساحت ایمان به دور است. قتل فرزندان به هیچ‌رو فعلی اخلاقی نیست. فعل اخلاقی یک امر و الگوی کلی همگانی است، اما ایمان به مقوله «شخص و فرد» تعلق دارد. ایمان از فراسوی نیکی و بدی می‌آید و به همین دلیل اخلاق شهر در مقابل آن حیران می‌شود. کیرکگور معتقد است با امر مطلق باید به نحو مطلق معامله کرد و این معامله‌ای است که در آن وظیفه را امر مطلق (خدا) مشخص می‌کند نه اصول عقلانی یا اخلاقی کلی و از پیش تعیین‌یافته کیرکگور پارادوکس ایمان را اینگونه بیان می‌کند (یا وکینه ملی در برابر خدا وجود دارد و طبق آن فرد به عنوان فرد از کلی برتر است و به عنوان فرد در رابطه‌ای مطلق با مطلق قرار دارد و یا در غیر این صورت ایران هرگز حادث نمی‌شود (به وجود نمی‌آید) زیرا همیشه وجود داشته است (قدیم است) و به تعبیر دیگر ابراهیم خاسر است. ترس و لرز دیالکتیک کیرکگور است که در آن مفاهیمی مهم در مرکز توجه نویسنده قرار دارد. مفاهیمی همچون شک، عشق، ایثار و ایمان که به تعمیر وی، «عالی‌ترین شور» و «آن عنصر اصالتاً انسانی» است.. هر اندازه نیز نسلی از نسل دیگر بیامود، باز هم نمی‌تواند عنصر اصالتاً انسانی را از نسل پیشین فراگیرد. از این حیث هر نسلی از ابتدا آغاز می‌کند. این «عنصر اصالتاً انسانی» همان شور است اما عالی‌ترین شور در انسان، همان ایمن است و در اینجا هیچ نسلی جز از همان جایی که نسل پیش آغاز کرده، شروت نمی‌کند. "