جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صحیفه سجادیه از مهم‌ترین میراث مکتب اهل بیت(ع) است. امام سجاد(ع) با استفاده از تعابیرکنایی و ظرفیت آن، مباحث کلامی از جمله صفات خداوند را در دعاهای این صحیفه ارجمند عرضه نموده‌اند. این مقاله تأثیر مفاهیم کنایی در تبیین صفات خداوند در صحیفه سجادیه را می کاود و نشان دهد که کدام یک از اغراض آن کاربرد بیشتری دارند. داده‌ها برای دستیابی به لایه‌های درونی و عمیق مفاهیم، با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. یافته های تحقیق نشان می دهد که استفاده از مفهوم کنایه در صحیفه سجادیه سبب مجسم نمودن مفاهیم انتراعی صفات، ایجاد تکاپوی ذهنی برای درک حقیقت و سهولت دستیابی مخاطبان به لایه های زیرین معنا می گردد و از مجموع 123 کنایه در صحیفه سجادیه، 12 مورد آن درباره صفات ثبوتیه ذاتی و فعلی و خبری خداوند است.

استعاذه یکی از تعابیر قرآنی است، به معنای طلب پناهندگی ازتنها قدرتی که شایسته‌ی التجاء می‌باشد، از شر هر شروری که در رأس آنها به تصریح قرآن کریم شیطان لعینی است که سعی می کند در هر فرصتی با القای وسوسه بر انسان مسلط شود.حال اگر انسان توفیق پناهندگی به خداوند را پیدا کرد و قلب و زبان و عمل خود را به ذکر و یاد خداوند تخصیص داد؛ بهترین راه مقاومت را در برابر شیطان یافته است. که این همان استعاذه است؛ در مرتبه‌ی اول لسانی است، با الفاظی چون « أعوذبالله » ، و در مرتبه‌ی دوم قلبی است، یعنی زبان و قلب برای استعاذه حرکت کند، تا با تمام وجود به خداوند پناه ببرد.اما انسان به دلیل کثرت علائق، دائما در تلاطم حالات روحانی به جسمانی است و همواره انگیزه های باطل و شر بیش از انگیزه های پسندیده جلوه‌گر است، همین امر سبب تضعیف صفت معنوی و اخلاقی استعاذه در جامعه شده است.بنابراین ضرورت تبیین دوباره‌ی این مفهوم قرآنی بیش از پیش احساس می شود. لذا نگارنده در این پژوهش برای شناخت بیشتر، با روش تحلیل محتوای کیفی، ابتدا به اهمیت، حقیقت، اقسام و مراتب استعاذه و ارکان آن پرداخته است.و از آنجا که این پژوهش با محوریت صحیفه سجادیه می‌باشد، در هر مبحث از ادعیه‌ی صحیفه و کلام سیدالساجدین، برای تفهیم مؤلفه های استعاذه، بهره گرفته شده است؛ تا راه احیاء این فریضه‌ی اسلامی هموار شود. در میان ادعیه‌ی صحیفه، آن دسته از دعاهایی که مربوط به آموزه های اخلاقی است بیشتر از دیگر دعا ها با بحث استعاذه مرتبط است و خود امام علی بن الحسین علیه السلام نیز با برشمردن هدفمند، به معرفی تعدادی از این رذائل پرداخته و از شرآنها به خداوند پناه برده است.بنابراین ما هم با تأسی از روش امام سجاد علیه‌السلام برای احیاء استعاذه، سعی نمودیم تا با معرفی برخی از رذائل به آسیب شناسی آنها پرداخته و با ارائه‌ی راهکار درمانی، حقیقت استعاذه را در انسان احیاء نماییم.