جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رایزنی در سنت اسلامی جایگاهی دارد و پیامبر اسلام به دستور خدا رایزنی در سنت اسلامی جایگاهی دارد و پیامبر اسلام به دستور خدا می بایست با مردم در امور اجرایی مشورت می نمود. همچنین امامان معصوم در امور مسلمانات طرف مشورت قرار می گرفته و تسلیم نتیجه شورا می شدند و پاره ای از احکام اسلامی مورد اتفاق مسلمانان برخاسته از شورای صحابه پس از رحلت نبی اکرم است. به همین جهت می توان احکام مستنبط را هم از راه مشورت مفتیان بدست آورد و شورای صادر کننده فتوا را مرجع شرعی دانست و این نظر دلیل مخالفی ندارد و هر آنچه لزوم تقلید را می رساند دلیل بر روا بودن افتاء از طریق شورا است.

چکیده فارسی:»رساله فقهیه» یکی از آثار گران بها و ارزشمند عالم جلیل القدر، فقیه عارف و عامل حجت الاسلام ملامحمد اشرفی است. این کتاب که به عنوان «رساله علمیه» برای مقلدین به رشته تحریر در آمده در باب عبادات و عقود است. مباحثی که در این رساله آمده است در بسیاری از موارد با توجه به نظرات عمیق و فروعات متعددی که مطرح شده آن را از حد یک رساله عملیه خارج نموده و از این رو می تواند برای اهل فن و محققین در رشته فقه و حقوق اسلامی بسیار مفید باشد. مقاله حاضر درصدد معرفی این اثر و بعضی از آرا خاص او در ابواب مختلف فقهی است.

اعتقادات از جمله مهم‌ترین بخش‌های هر دین به شمار می آید؛ زیرا فقه و اخلاق پس از اثبات اعتقادات قابل پایه‌ریزی است. به همین جهت در میان متکلمان بحث‌های بسیار دقیق و عمیقی در تعیین نوع شناخت اعتقادات صورت گرفته است. یکی از این بحث‌ها، امکان یا عدم امکان تقلید در اعتقادات است. به‌راستی آیا در اعتقادات می توان تقلید کرد؟ در صورت امکان، محدوده آن کجاست؟ در پژوهش پیش‌ رو به این مطلب مهم پرداخته شده و هدف از آن دستیابی به جمع‌بندی ای صحیح در باب امکان تقلید در اعتقادات، و تبیین حدود کاربست آن است. در مقاله حاضر از روش توصیفی تحلیلی بهره گرفته می شود. لذا نخست به نقل و توصیف دیدگاه‌های مطرح و ادله آنها، و سپس به نقد و بررسی آنها پرداخته خواهد شد. به نظر می رسد که در اعتقادات فرعی می توان تقلید را جایز دانست؛ هرچند که در آنها نیز وظیفه اولیه، استدلال و رجوع به نقل قطعی است

از آنجا که دین زیباترین جلوه ی رحمانیت خداوند برای هدایت نوع بشر است و دینداری رویکرد به این جلوه ی رحمانیت و حرکت در مسیر هدایت می باشد، باید دانست که پیوسته در این مسیر عواملی پیدا و ناپیدا به صورت مانع و دافع بر سر راه دینداری و اندیشه ظهور می کند که شناخت آن ضروری است. شناخت عواملی که دین و دینداری را تهدید می کند، در واقع پرداختن به بهداشت دین و دینداری است و این امر، کم اهمیت تر از بهداشت تن و روان نیست، زیرا دین و دینداری با حقیقت انسان و ابعاد مختلف زندگی وی سر و کار دارد و نقشی ویژه و منحصر را ایفا می کند. موضوع این رساله پرداختن به ریشه ها و عوامل دین گریزی از منظر قرآن است. با بررسی آیات و روایات سعی شده است برخی از این عوامل را شناخته و معرفی نماید. با توجه به نقش حساس دین به ویژه اسلام در دوران کنونی و اقبال مردم تشنه و حقیقت جو به آن، برقراری حکومت دینی توسط روحانیت در ایران، فعالیت ها و تبلیغات دشمنان و معاندان داخلی و خارجی در کمرنگ نمودن نقش دین و محدود کردن حوزه ی آن، پرداختن و شناخت عواملی که موجب گریزاندن مردم از دین یا مانع رویکرد و اقبال آنان به دین می شود ضروری می نماید. به آن امید که همه ی مسئولان و متولیان امور دینی و معنوی مردم و همه ی دینداران به این امر بیش از پیش توجه نموده و با برکندن و از بین بردن زمینه ها و ریشه های دین گریزی شاهد گرایش روز افزون مردم به دین و دینداری باشیم. این رساله از سه فصل تشکیل شده است. فصل اول و دوم را می توان مقدمه ای برای فصل سوم برشمرد. در فصل اول پیرامون معنا و مفهوم واژه ی دین در لغت و اصطلاح و حقیقت دین از منظر قرآن نکاتی بیان شده است. در فصل دوم درباره ی حضور دین در همه ی عرصه ها و زوایای زندگی آدمی و پیوند آن با زندگی فردی و اجتماعی مطالبی بیان شده است. فصل سوم که با عنوان عوامل و ریشه های دین گریزی شروع می شود به بیان ریشه ها و عواملی که به موجب آنها آدمی از دین، گریزان شده و یا مانع جدی در راه گرایش انسانها به دین و امور دینی است پرداخته است. بررسی علل روانی و فردی، اجتماعی، فرهنگی، در این فصل انجام شده است. رؤوس مطالب فصل سوم عبارتند از: فقر و ناداری، آلودگی محیط اخلاقی و اجتماعی، عالمان بی عمل و سوء رفتار برخی از متولیان دین، نقش تبلیغات و عملکرد دشمنان در دین گریزی، دفاع نامعقول و ناپسند از دین، بکارگیری شیوه های نادرست در تبلیغ، عدم توجه به ظرفیت ها و استعدادها در هدایت و تربیت، صفات و خصلتهای ناپسند، گناه و گریز از مسئولیت یا تمایل به آزادی بی حدّ و اندازه، تقلید ویرانگر و شخصیت گرایی. آنچه که در این تحقیق به دنبال آن هستیم این است که بدانیم چه عواملی در دین گریزی دخالت دارند و سعی شود آن عوامل شناخته شود و از بین برود تا بتوانیم به یک الگوی سالم در دین و زوایای زندگی برسیم. البته با عملی کردن این تحقیق در مکانهایی مانند مراکز فرهنگی، مدارس و... می توان دنبال ثمرات مفید آن بود. «ان شاء الله.» از منابع مهم در این تحقیق کتاب آسیب شناسی استاد مرتضی مطهری و کتاب رهزنان دین اثر مصطفی دلشاد تهرانی را می توان نام برد.

تبیین مبتکرانه ملاصدرا از نظریه مثل دارای اهمیت خاصی است. زیرا او تلاش دارد تا با استفاده از اصالت و تشکیک حقیقت وجود تبیین جدیدی از چیستی، جایگاه و کارکردهای مثل ارائه دهد که متفاوت از گذشتگان و حتی افلاطون باشد. او ضمن پذیرش اصل وجود مثل، از رویکردهای مختلف وجود شناختی، معرفت شناختی، عرفانی و دینی به اثبات آنها و ویژگی هایشان در نظام کل هستی می پردازد. از جنبه وجود شناختی، نشان داده می شود که امر ثابتی مورد نیاز است تا وحدت، ثبات و غایت حرکت جوهری موجودات مادی را تضمین نماید. از جهت معرفت شناختی، ملاصدرا استدلال می کند که در ادراک عقلانی، نفس انسان نمونه های عالی و مجرد اشیاء جسمانی را مشاهده می کند که همان مثل افلاطونی هستند. در رویکرد عرفانی مثل افلاطونی شبیه اعیان ثابته و صفات الهی درنظر گرفته می شوند و نهایتا اینکه در رویکرد کلامی او به آیاتی از قرآن استناد می کند که آنها اصل موجودات این جهانی را در عالمی مجرد می دانند. در همه این تعابیر ملاصدرا، رابطه وجودی، چون علیت و معرفت شناختی چون تقلید و بهره مندی اشیاء جسمانی از مثل را مد نظر دارد و با استفاده از مراتب تشکیکی عوالم، شکاف بین عالم جسمانی و عقلانی مثل را از بین می برد. همچنین تلاش ملاصدرا برای تبیین دقیق تر مثل افلاطونی منجر به درنظر گرفتن عالم مثال می گردد که واسطه بین عالم محسوس و معقول است. در این مقاله تلاش می شود تا جنبه های ابتکاری تبیین ملاصدرا از نظریه مثل بررسی شده و میزان موفقیت این امر نشان داده شود.

از دیدگاه خواجه نصیر، معنای لغوی " ایمان" تصدیق و باور داشتن است و در اصطلاح،" تصدیق قلبی و زبانی " است به طوری که اولی بدون دومی و دومی بدون اولی کافی نیست. به نظر خواجه نصیر، ایمان ظنی و تقلیدی در سلسله مراتب ایمان قرار دارند و هردو، جزء مراتب پایین ایمان می باشند، اما ایمان یقینی، بالاترین مرتبه ایمان است. ایشان معتقد است اسلام و ایمان، از جهتی مغایر و از جهتی مشابه و عین یکدیگر هستند. لذا به لحاظ حکم، اسلام اعم از ایمان است ولی با توجه به مفاد و مضمون برخی از آیات قرآن، اسلام و ایمان برابرند. همچنین" عمل" از مفهوم" ایمان" خارج است. زیرا در آیات قرآن مجید، " عمل" به " ایمان" عطف گردیده و این، دلیلی است بر بیرونی بودن " عمل" نسبت به ایمان.

پیروزی معجزه آسای انقلاب اسلامی که مهمترین واقعه قرن بیستم در ایران است، بدون رهبری پیامبرگونه امام خمینی، در شروع و استمرار انقلاب، امکان پذیر نبود. مشروعیت رهبری ایشان از عوامل و عناصر چندی نشأت می گیرد که مرجعیت از مهمترین آنهاست. این مقاله بدون اینکه نقش سایر عوامل ــ از جمله شخصیت فردی، شجاعت انقلابی، نفوذناپذیری و قاطعیت امام خمینی ــ را نفی کند، در پی بررسی نقش مرجعیت در رهبری سیاسی ایشان است. این امر مستلزم بررسی مفهوم مرجعیت و جایگاه آن در کلام شیعه است که ابتدا مختصری به آن پرداخته شده است. سپس با بررسی کارکردهای مرجعیت، نقش این مقوله در قیام انقلابی امام خمینی و فراگیر شدن انقلاب و تبعیت مردم ایران از ایشان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

چکیده این تحقیقی است دربارة عرف که تأثیر فراوان در استنباط احکام فقهی دارد و راهگشای بسیاری از مسائل مستحدثه است. نقش عرف در فقه و حقوق نباید مورد غفلت فقیه قرار گیرد چرا که بسیاری از مسائل فقهی و اصول فقه به وسیلة عرف ثابت می‌شود همة سیستم‌های حقوقی جهان به عرف عقلاء توجه داشته‌اند. در زمان‌های گذشته در میان قبایل، عرف، پایه، و مایة همة پدیده‌های اجتماعی بوده و خود به تنهایی مصدر دین و اخلاق و معاملات به شمار می‌رفت. عرف از نظر اسلام معتبر شناخته شده و حلّال بسیاری از مشکلات فقهی است. عرف به مانند جامعه پویائی دارد و در اثر این پویائی، فقه و حقوق دستخوش پویائی و هم آهنگی با محیط می‌شوند. بعضی فکر می‌کنند که بر پایه حدیث« حَلالُ محمدٍ، حلال الی یوم القیامة» در احکام اسلامی تحوّل راه ندارد در حالی که این برداشت سطحی، مورد پذیرش پژوهشگران نیست.