جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله نشان می‌دهم که اندیشۀ شهاب‌الدین سهروردی (درگذشته ۵۸۷ق)، بنیان‌گذار جریان فکری موسوم به «اشراقی» در فلسفۀ اسلامی-ایرانی، به نحو قابل توجهی تحت تأثیرات افکار ابوحامد غزالی (درگذشته ۵۰۵ق) قرار دارد؛ کسی که هم به دلیل نقدهای مستمرش بر فلسفۀ مشاء اسلامی و هم به دلیل استفادۀ گزینشی ‌از آن، شناخته شده است. بخش نخست این مقاله نشان می‌دهد که بنیان‌های عقلانی هستی‌شناسی نور در نظام فکری سهروردی، در بسیاری از جنبه‌های مهم، از رسالۀ «مشکاة ‌الانوار» غزالی اخذ شده است. بخش دوم مدعی است که نحوۀ مواجهۀ سهروردی با یکی از مسائل سرنوشت‌ساز کلامی، یعنی مسئلۀ علم خداوند به جزئیات نیز می‌تواند به عنوان تأثیرپذیری و تعامل با اندیشه‌های غزالی تفسیر شود. در پایان، با توصیفی کلی از هر دو اندیشمند به نتیجه‌گیری می‌پردازم.

موضوع پایان‌نامه پیش رو ترجمه تعلیقات ملاصدرا بر مقاله ی پنجم حکمه الاشراق و مقایسه ی دیدگاه‌های ملاصدرا، شیخ اشراق است. در تاریخ فلسفه اسلامی سه جریان بنیادین فلسفی وجود دارد: یکی فلسفه مشائی است که در جهان اسلام توسط فارابی شکل گرفت و ابن سینا آنرا توسعه داد، به طوری که به عنوان رئیس مشائیان اسلام شهرت یافت، فلسفه دوم که در ایران به عنوان جریان تأسیسی تلقی می شود فلسفه اشراق است که توسط شیخ اشراق، شهاب الدین یحیی سهروردی شکل گرفت و توسعه پیدا کرد و بعد از او به تدریج به خصوص در ایران گسترش یافت و تقریبا هیچ وقت شعله اش خاموش نشد. ملاصدرا با تأسیس حکمت متعالیه سومین بنیانگذار مکتب در فلسفه اسلامی می شود که تحولی در فلسفه به جای می گذارد.حکمت اشراقی شیخ شهاب‌الدین سهروردی (549-578) یکی از مدرسه‌های سه‌گانه برآمده در میان فیلسوفان مسلمان است. واقعیت این است که این مدرسه فلسفی در مواجهه و چالش با مدرسه‌های فلسفی مشایی و مکتب کلامی تحت‌تأثیر حکمت ذوقی و مشرقی ایرانیان باستان، سقراط و افلاطون، حکمت زرتشتی، حکمت بودایی و هندی عرفان و تصوف اسلامی و بیش از همه ذوق سرشار و روح حقیقت‌جویی خود سهروردی بروز و ظهور یافت، حکمت اشراق فلسفه‌ای متمایز از سایر مدرسه‌های فلسفی است که داوری‌های متفاوتی درباره آن شده است. از این رو پایان‌نامه حاضر درصدد است ترجمه تعلیقات ملاصدرا بر مقاله ی پنجم حکمت اشراق و مقایسه ی دیدگاه‌های ملاصدرا، شیخ اشراق را مورد کنکاش و بررسی قرار دهد.کارکردهای مهم پایان‌نامه و اموری که در پایان‌نامه حاضر بدان پرداخته شده است این سه امر است: 1) ترجمه تعلیقات ملاصدرا بر مقاله پنجم حکمت اشراق. 2) خوانش و تبیین و بیان ملاصدرا بر مقاله پنجم حکمت اشراق. 3) بررسی تطبیقی و اختلافی بین دو دیدگاه ملاصدرا و شیخ شهاب‌الدین سهروردی در موضوعات خاص.