جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه‌ی انگلیسی «باب حادی عشر» از علامه حلی به همراه ترجمه‌ی شرح فاضل مقداد. مترجم این اثر ویلیام مَک‌اِلوی میلِر (۱۸۹۲-۱۹۹۳) مبلغ مسیحی (شیعه‌پژوه و محقق آیین بهایی) است که سال‌ها ساکن ایران بود. او این کتاب را هنگام اقامت در مشهد به سال ۱۹۲۷ میلادی ترجمه کرد. او ابتدا باب حادی عشر را نزد روحانی‌ای در حوزه‌ی علمیه‌ی مشهد درس می‌گیرد و سپس به ترجمه‌ی آن اقدام می‌کند.

کتا‌ب‌ حا‌ضر ترجمه‌ شرح‌ با‌ب‌ حا‌دی عشر تحت‌ عنوان‌ "النا‌فع‌ یوم‌ الحشر" فا‌ضل‌ مقداد است‌ که‌ خود شرحی‌ است‌ بر "البا‌ب‌ الحا‌دی عشر" علامه‌ حلی‌

اين كتاب در اصول عقايد شيعه است و در شرح كتاب باب حادي عشر، تأليف علامه حلي نوشته شده است. علما و متكلمان شروح فراواني بر اين كتاب مختصر نوشته اند. از ميان آن شروح، شرح فاضل مقداد بيشتر از ديگر شروح، نظر علما را جلب كرده و ساليان متمادي است كه جزء متون درسي حوزه هاي علميه تشيع مي باشد. و با اينكه كتاب مختصر است، اما مؤلف اصول پنج گانه مذهب را به صورت نو، اجمال و آميخته با استدلال و برهان قوي تبيين فرموده و در آخر كتاب بحث مختصري در باب توبه و امر به معروف آورده است. كتاب شرح باب حادي عشر شامل مقدمات و نه فصل است كه فصل اول در توحيد، فصل دوم و سوم در صفات ثبوتيه و سلبيه، فصل چهارم تا هفتم در عدل، نبوت، امامت و معاد و دو فصل ديگر به توبه و امر به معروف اختصاص دارد. فاضل مقداد در وجه تسميه كتاب به باب حادي عشر چنين آورده است: «اين کتاب باب حادي عشر ناميده شد; براي اينكه مصنف (علامه حلي)، كتاب مصباح المجتهد شيخ طوسي را ـ كه در عبادات و ادعيه است ـ خلاصه كرد و آن مختصر را به نام منهاج الصلاح في المختصر المصباح در ده باب تنظيم كرد و بعد اين باب را كه در اصول عقايد شيعه است، بدان افزود كه به باب حادي عشر (باب يازدهم) مشهور شد. اين شرح از طرف مولف به النافع يوم الحشر, نامگذاري شده ولي به مرور زمان به شرح باب حادي عشر مشهور شده است. اين کتاب به وسيله حاج ميرزا محمد علي حسيني شهرستاني(1344 ه.ق) با نام الجامع في ترجمه النافع, به فارسي ترجمه شده است و هر سه کتاب يعني باب حادي عشر و شرح آن به همراه ترجمه فارسي, يکجا به چاپ رسيده است.

کتاب حاضر در باب اصول دين و مسائل كلامى اسلامى شيعى است. این کتاب شرح مختصری بر باب حادی عشر علامه حلی است که مشتمل بر شش بخش است و به كلم الطيب در تقرير عقايد اسلام نامگذاری شد. همچنین به اصطلاحاتی مانند اصول دين، تقليد، وجود و عدم، واجب و ممكن، جوهر و عرض، دور و تسلسل پرداخته است.

این‌ کتاب‌ شرحی‌ بر شرح‌ باب‌ الحادی‌ عشر فاضل‌ مقداد است‌

ترجمه و شرح باب حادى‌عشر اثر على شيروانى، ترجمه و شرحى فارسى بر شرح عربى مقداد بن عبدالله سيورى مشهور به فاضل مقداد (متوفاى 826ق) است كه خود شرح باب حادى عشر علامه حلّى (متوفى 726ق) است. شرح فاضل مقداد سالهاى متمادى از كتب درسى در كلام و عقائد اماميه در حوزه‌هاى علميه بوده و در چند دهه اخير در دانشگاه‌هاى داخل و بعضاً در خارج از كشور ايران نيز از كتب درسى بوده است (كوچنانى، عباسعلى، ص148). اين شرح بارها به فارسى نيز ترجمه شده است. كوچنانى در ابتداى مقاله‌اش به تعدادى از اين ترجمه‌ها اشاره نموده و مورد نقد قرار داده كه خواننده مى‌تواند با مطالعه اين مقاله با ديد روشن‌ترى از ترجمه شيروانى استفاده نمايد (همان). شيروانى پس از آوردن بخشى از متن عربى كتاب در بالاى صفحه، در ذيل به ترجمه و شرح مختصر آن اقدام نموده و ترجمه‌اى سليس و روان ارائه نموده است. مترجم در ترجمه اثر رعايت امانت را كرده و عناوين و مطالبى را كه از خود به متن افزوده را داخل كروشه قرار داده است. وى اگر توضيح مفصل‌تر يك لفظ، عبارت يا اصطلاح را لازم ديده آن را به پاورقى كتاب منتقل كرده است. همچنين اگرچه آدرس روايات را متذكر نشده اما آدرس آيات و سوره‌ها را جلوى آيه داخل كروشه آورده و تمامى آيات و روايات را نيز اعراب‌گذارى كرده است.

کتاب کلامی معروف شیعی، باب یازدهم از منهاج الصّالح فی مختصر المصباح که علامه حلی • (متوفی ۷۲۶) به خواهش وزیر محمدبن محمد قوهدی نوشته و در آن مصباح المُتَهَجِّد شیخ طوسی (متوفی ۴۶۰) را که در ادعیه و عبادات است خلاصه کرده است. وی تلخیص خود را در ده باب گردانیده و سپس از جهت آنکه شناخت عبادت و دعا، فرعِ شناخت معبود و مدعو است و صحت عبادت بستگی به صحت اعتقاد و ایمان دارد بابی به نام باب یازدهم (الباب الحادی عشر)، در شناخت اصول دین به آن افزوده است. علامه حلّی در این بابِ یازدهم، از اصول دین آنچه را به اجماعِ علما بر هر مسلمانی واجب است چنین برمی شمارد: شناخت خدا و صفات ثبوتیه و سلبیه او و آنچه بر او صحیح و از او ممتنع است، و شناخت نبوت و امامت و معاد. مؤلف الذریعَه متجاوز از بیست شرح برای آن یاد کرده است. از میان شروح باب حادی عشر شرح فاضل مقداد • (متوفی ۸۲۶) به نام النافع یوم الحشر فی شرح باب حادی عشر بیش از شروح دیگر مورد توجه اهل علم و تدریس در مدارس و حوزه ها قرار گرفته و بارها طبع و نشر شده است.