جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امامت در لغت به معنای پیشوایی و رهبری ودر اصطلاح به معنای مقامی است که دارنده آن ریاست امور دینی و سیاسی را بر عهده دارد ،می باشد.امامت در دین مقدس اسلام از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است بطوریکه قرآن کریم ،امامت را برتر از نبوت دانسته است. از طرفی میدانیم امامت نخستین مسأله بحث برانگیز بعد از رحلت پیامبر(ص) بود که موجب ایجاد اختلاف و شکاف دربدنه امت واحده شد ،بطوریکه جامعه اسلامی را به دو گروه شیعه و سنی تقسیم نمود. شیعیان معتقد به امامت بلافصل علی (ع)وانتخاب ایشان بعنوان جانشین و پیشوای امت اسلامی توسط پیامبر(ص)به دستور خدا هستند.هر دو گروه شیعه و سنی برای اثبات دیدگاه خود به آیاتی از قرآن متمسک شدند وهمین امر سبب گردید ،تفسیر قرآن توسط علما هر گروه تا حد زیادی متفاوت با دیگری در آیات مربوط به مسأله امامت باشد،که در این پایان نامه به بحث و بررسی این آیات و تفاسیر می پردازیم.

یکی از مبانی دینی مسلمانان عصمت پیامبران، به‌ویژه عصمت پیامبر خاتم؟ص؟ است. همه مسلمانان طبق تعالیم قرآن، قائل به معصومیت رسول خدا؟ص؟ هستند؛ اما در گستره و محدوده عصمت، بین مفسران فریقین اختلاف است. شیعیان با توجه به پذیرش عصمت تام پیامبر؟ص؟، شخصیت ایشان را به‌گونه‌ای ترسیم کرده‌اند؛ اما دانشمندان اهل‌سنت با همه اختلاف دیدگاهی که دارند، اغلب با توجه به ظاهر برخی آیات به عصمت پیامبر؟ص؟ در همه شئون باورمند نیستند. مقاله حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی، به مقایسه دیدگاه طبری از مفسران اهل‌سنت با طبرسی از مفسران شیعه در مورد عصمت پیامبر خاتم؟ص؟ ذیل آیات 105 و 106 سوره نساء، آیه 49 سوره مائده، آیه 43 سوره توبه، آیه 52 سوره حج، آیه 37 سوره احزاب و آیه 2 سوره فتح پرداخته است و به این پرسش پاسخ می‌دهد که دو مفسر یادشده، چه تبیینی از عصمت پیامبر؟ص؟ و محدوده آن داشته‌اند؟ پس از بررسی دو دیدگاه، مشخص شد طبری با وجود داشتن مکتبی مستقل، عصمت رسول خدا؟ص؟ را می‌پذیرد؛ اما ایشان را در همه شئون معصوم نمی‌داند و با تفسیر برخی آیات طبق ظاهر آن، به گناه و اشتباه و لزوم استغفار برای پیامبر؟ص؟ باور دارد؛ اما طبرسی با پذیرش عصمت کامل _ از گناه و اشتباه _ و در همه حیات رسول خدا؟ص؟ به نقد دیدگاه‌های مخالف می‌پردازد.

این پایان‌نامه با اهداف زیر انجام پذیرفته است، اول اینکه اسرائیلیات و داستان‌های خرافی که پیرامون ماجراها و اتفاقات زندگی پیامبران اولوالعزم در دو تفسیر طبری و درالمنثور آمده است مشخص و تبیین گردد. دیگر اینکه میزان همسانی و شباهت این روایات اسرائیلی که در دو تفسیر طبری و درالمنثور آمده است با متون عهد قدیم مشخص شود و در نهایت خواننده با این اسرائیلیات آشنا گردد. شیوه‌ی گردآوری اطلاعات در این پژوهش از نوع تحقیقات بنیادی است و بررسی آن به شیوه‌ی توصیفی ـ تحلیلی و به روش کتابخانه‌ای صورت گرفته است. در گردآوری اطلاعات از کتاب‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌ها استفاده شده است و روش پردازش اطلاعات به شیوه‌ی تحلیل محتواست. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تفاسیر قرآنی در گذر زمان از نفوذ اسرائیلیات محفوظ نمانده‌اند و در دو تفسیر طبری و درالمنثور ـ با وجود زحمات زیادی که در تدوین و تألیف آنان صورت گرفته است ـ به داستان‌ها و روایاتی برمی‌خوریم که سرچشمه‌ی آنان متون اسرائیلی و یهودی می‌باشد. از این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که در دو تفسیر طبری و درالمنثور پیرامون زندگی و اتفاقات زندگی پیامبران اولوالعزم داستان‌ها و روایات اسرائیلی وجود دارد که با شأن و جایگاه توحیدی و عصمت این پیامبران سازگار نیست و سرچشمه‌ی این داستان‌ها و روایات متون عهد قدیم است و مؤلفان این دو تفسیر اغلب برای شرح پیچیدگی‌ها و گوشه‌های تاریک داستان‌های قرآنی به ذکر این داستان‌های خرافی و اسرائیلی مبادرت ورزیده‌اند.

در راستای شناخت ، ترویج و توسعه معارف اسلامی و حرکت علمی در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی ، امت اسلامی علم را برای تعالی خود و هم برای تفوق بر دشمنان اسلام و حکومت اسلامی نیاز دارند.شناخت صحیح و دقیق مفاهیم و واژگان از زبان قرآن با رویکردهای روش شناسی نوین بر مبنای تفاسیر معتبر موجب توجه و تدبّر در قرآن و ترویج و اشاعه آن در سطح کلان شده و از طرفی درک و فهم حقیقت و آموزه های قرآن و گسترش آن در بینش، منش و کنش افراد جامعه؛ موجب پیشگیری از کج فهمی ها ، کج اندیشی ها و عوام فریبی ها خواهد شد. تحقق چنین شرایط و فرهنگ سازی مستلزم انجام مطالعات و تحقیقات جدی و علمی در این بخش می باشد.برای فهم و تفسیر دقیق قرآن و رسیدن به حقیقت این آیات الهی که یکی از دغدغه های همیشگی مسلمانان به طور عام و عالمان و دانشمندان اسلامی به طور خاص در طول تاریخ اسلام بوده؛ تولید دانش در مطالعات قرآنی با رویکرد نوین معناشناسی و انجام تحقیق و پژوهش در این راستا مسأله این پایان نامه است.هدفی اصلی این پژوهش بررسی و شناسایی آیات مشتمل بر واژه سِحر و مشتقات آن در قرآن کریم و توصیف و تحلیل معنایی با رویکرد روابط همنشینی و جانشینی مفهوم سِحر در تفسیر المیزان و تفسیر طبری است. این تحقیق با توجه به ماهیت موضوع مورد مطالعه ،از پژوهش های کیفی و نوع تحقیق نظری با رویکرد توصیفی – تحلیلی است و روش انجام پژوهش به صورت اسنادی و کتابخانه ای است. از معناشناسی در آیات بررسی شده می توان دریافت که در این آیات کفّار و مشرکین(بویژه یهودیان) آیات حق ،نبوت و معجزات پیامبران ،کتاب مقدس قرآن ، معاد و حقایق را انکار و تکذیب کرده و تهمت سحر زده و انبیاء و پیامبران را ساحر و مجنون قلمداد می کردند. از طرفی آیات مربوط به سحر در قرآن در مقام دفاع از رسالت، نبوت، معجزات ،کتب مقدس و معاد برآمده و همه آنها را دور از سحر و ساحری می داند .نتایج این پژوهش در بخش واژگان همنشین و جانشین با مفهوم سحر نشان می دهد؛ واژگان کفر ، ظلم و القوا در قالب فعل رابطه معنایی با سحر در محور همنشینی دارند.در کنار این کلمات فرعون ، ناس ، ارض، حق ، مبین ، علیم ، عظیم ، کذاب ، مفتری ، مستمر و یؤثر در قالب اسم و صفت در محور همنشین با سحر رابطه معنایی دارند. کلمه مجنون از جمله واژگانی است که با سحر در برخی آیات رابطه همنشینی و در آیاتی رابطه معنایی جانشینی دارد. در بررسی واژگان جانشینی نتایج پژوهش نشان می دهد که کلمات کاهن ، طاغوت ، ، شیطان ، شاعر و مکر با واژه سحر بر اساس ساختارهای مشابه آیات و شمول معنایی روابط جانشینی دارند و واژگان معجزه و کرامت نیز ارتباط مفهومی متضاد با سحر دارند.