جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش با هدف بررسی روانشناسی دعا یا نیایش و دلالت‌های تربیتی آن از منظر صحیفه سجادیه انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون می‌باشد. حوزه پژوهش متن صحیفه سجادیه می‌باشد. روش انجام پژوهش بدین صورت بود که با مطالعه‌ی متن صحیفه سجادیه مضامین مرتبط با موضوع پژوهش استخراج گردید و شبکه مضامین ترسیم گردید. براساس سنجش روایی، مضامین بدست آمده مضامین برای اساتید دانشگاه‌ها ارسال شد و بعد از دریافت نظرات آن‌ها، اصلاحات انجام گردید. روش اجرا بدین صورت بود که ابتدا 12 کلمه مرتبط برای جستجو انتخاب و فراوانی آن‌ها محاسبه گردید. 70 مضمون مرتبط با موضوع پژوهش استخراج گردید و در هشت مضمون فراگیر مقوله‌بندی شد. این هشت مضمون عبارتند از: خداشناسی،مسئولیت شناسی، دلبستگی و احساس نزدیکی، کسب فضایل اخلاقی و مسیر صحیح زندگی، بصیرت یابی، مدیریت بحران‌های اخلاقی، بهداشت روانی و معنوی و تاب آوری.

رستگاری در دین به معنی نجات انسان از گناه و عواقب گناه است. هرچند معنای رستگاری در ادیان گوناگون یکی نیست، اما در ادیان کتاب‌بنیاد مانند یهودیت، مسیحیت و اسلام - رستگاری مسئله‌ای کانونی است. در قرآن حدود 40 بار از واژه فلاح (رستگاری) سخن گفته شده و در ضمن آیات مربوط از صفات و علائم رستگاران و سعادتمندان واقعی و اخروی سخن رانده‌است که البته رستگاری از هر دو بعدش هم دنیوی و هم اخروی مدنظر بوده و از آنجا که حیات اخروی جاودانی و ابدی است از اهمیت بیشتری برخوردار می‌باشد. قرآن رستگاری اخروی را از آن راستگویان می داند. صدق به هر اندازه‌ای که در وجود آدمی برقرار و ثابت گردد، به همان مقدار برای او تزکیه و نجات می‌آورد؛ چرا که مؤمنان، اگر به خاطر صداقتشان، مشکلاتی را در دنیا تحمّل کنند، این راستی در آخرت برای آنان کارساز است. تنها صادقان نفع می‌برند، نه مدّعیان، شعاردهندگان وریاکاران. رستگاری انسان به عنوان یکی از مفاهیم بنیادین در آموزه‌های دینی و فلسفی، همواره مورد توجه اندیشمندان و متفکران قرار گرفته است. این مفهوم که به معنای دستیابی به سعادت ابدی، کمال انسانی و نزدیکی به خداوند تفسیر می‌شود، در ادیان الهی به‌ویژه اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه به عنوان دو منبع مهم معرفتی و تربیتی در اسلام، حاوی دیدگاه‌های عمیق و جامعی درباره مسیر رستگاری انسان هستند. در نهج‌البلاغه، امام علی(ع) با تبیین صفات انسان کامل، موانع رستگاری و راهکارهای رسیدن به آن، نقشه راهی برای سعادت بشر ترسیم می‌کند. از سوی دیگر، صحیفه سجادیه با محوریت دعا و نیایش، راهکارهایی عملی برای تقویت رابطه انسان با خدا و تعالی روح ارائه می‌دهد. با وجود تأکید فراوان این منابع بر موضوع رستگاری، به نظر می‌رسد بسیاری از ابعاد این مفهوم به‌طور کامل تبیین نشده یا کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. به‌ویژه در زمینه پیوند بین مفاهیم نظری و عملی رستگاری در زندگی فردی و اجتماعی انسان، شکاف‌هایی وجود دارد که نیازمند مطالعه و تحلیل دقیق است. سؤال اصلی این پژوهش این است که مفهوم رستگاری انسان در نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه چگونه تعریف و تبیین شده و چه ارتباطی میان مباحث نظری و عملی این مفهوم در این دو منبع وجود دارد؟ همچنین، چه اصول و راهکارهایی برای دستیابی به رستگاری در این آثار ارائه شده و چگونه می‌توان این آموزه‌ها را به زندگی معاصر انسان‌ها مرتبط ساخت؟ بررسی این موضوع می‌تواند به درک عمیق‌تر از مفهوم رستگاری در اندیشه اسلامی کمک کرده و چارچوبی عملی برای ارتقای معنوی و اخلاقی انسان در جامعه امروز فراهم آورد.

صَحیفه سجّادیه کتابی است دربرگیرنده دعاهایی که امام سجاد(ع) به امام باقر(ع) و زید بن علی املا کرد. این کتاب پس از قرآن و نَهج‌البلاغه مهم‌ترین میراث مکتوب شیعه به‌شمار می‌آید و به نام‌هایی مانند «خواهر قرآن» و «اِنجیل اهل‌بیت» شناخته می‌شود. صحیفه سجادیه، نخست، در قالب 75 دعا بیان شد؛ اما برخی از دعاهای آن در دوره‌های بعدی از بین رفت و تنها 54 دعا باقی ماند. دعای سوم صحیفه سجادیه از دعا‌های مأثور از امام سجاد(ع) که به درود بر حاملان عرش و تمام فرشتگان الهی و بیان ویژگی‌ها و اصناف آنان پرداخته است. امام سجاد(ع) در این دعا بر خستگی‌ناپذیری و سست‌ نشدن فرشتگان در تسبیح خداوند، خضوع و خشوع آنان در برابر خدا و کوتاهی نکردن آنان در انجام دستورت الهی اشاره کرده و آنان را حاملان وحی و درود فرستندگان بر بهشتیان معرفی کرده است. این دعا در 26 فراز تنظیم شده و موضوع اصلی آن طلب رحمت برای حاملان عرش و فرشتگان مُقرّب الهی است.