جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با رشد و گسترش مباحث زبان‌شناسی، دانشمندان اسلامی بر اساس مبانی کلامی، فلسفی و یا عرفانی خود به بیان جنبه‌های اعجاز قرآن پرداخته‌اند. در راستای این هدف مقاله‌ی حاضر بر اساس سبک‌شناسی و با روش توصیفی-تحلیلی در سطوح آوایی، معنایی، بلاغی و ترکیبی به بیان این مسئله می‌پردازد که چگونه ابزارهای زبانی می‌توانند وحدت از دیدگاه عارف و حکیم را نشان دهند. این مقاله با بررسی نظام زبانی در سطوح مختلف آوایی، همانند حرف دال که دارای صفت قلقله است که تقابل سکون (وحدت) و حرکت (کثرت) در آن منجر به ظهور حرف می‌شود، در سطح بلاغی جملات آغازین کلام (قوس نزول) به‌صورت «فصل» و جملات پایانی کلام (قوس صعود) به‌صورت «وصل» آمده است و تقابل در سطح معنایی کلمات مثل دو واژه‌ «لم یلد» و «لم یولد» که در سطح ظاهر (معلوم و مجهول) و معنا تقابل دارند و در هر دو کلمه با این‌که سخن از تولید و تقابل (کثرت) است، «هو» مستتر نهفته است همچنین در سطح ترکیبی آغاز کلام با «هو» و پایان آن نیز با «ه» در «له» که بر اساس چینش اصلی کلام در آخر قرار می‌گیرد که هر دو، نظام حرکتی از وحدت به کثرت و کثرت به وحدت را تداعی‌ می‌کنند. پس مهم‌ترین دست آورد این مقاله بدین‌صورت است که ابزارهای زبانی موجود در آیه، «وحدت در کثرت» را نشان می‌دهد و بیانگر جمع (وحدت) بین تقابل‎ها (کثرت) و شکل گیری نظام دایره‌واری است که از وحدت به کثرت «إنا لله» و دوباره به وحدت بازمی‌گردد: «إنا إلیه راجعون». عارف با رسیدن به این وحدت سکون یافته و به مقام حیرت می‌رسد.