جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت، علاوه بر ارائه آموزه‌های دینی، به مسائل علمی نیز توجه کرده و نکات قابل توجهی را درباره علوم مختلفی از جمله زمین شناسی، روانشناسی، کیهان شناسی و پزشکی بیان کرده است. موضوعاتی چون حرکت زمین، باران، احیای زمین مرده و رشد گیاهان با نزول باران، مراحل مختلف آفرینش انسان و ساختار کیهان مطرح نموده است. از آنجا که در جزء سی ام قرآن نیز به نکات علمی مختلفی اشاره شده-است؛ استخراج این اشارات خود، بیانگر عظمت قرآن کریم و اثبات حقانیت این امانت الهی است و نتایج این تحقیق به اثبات حقانیت قرآن و برتری آن نسبت به دیگر کتاب‌های آسمانی کمک می‌کند و نشان‌دهنده زیبایی و نظم خلقت خداوند در آفرینش جهان و انسان است. در این تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع تفسیری و علمی صورت پذیرفته است، سعی بر این است که پس از استخراج اشارات علمی در سوره های نبا، نازعات و عبس، دیدگاه های مفسران و سپس نظرات صاحب نظران علوم تجربی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد. این تحقیق نشان می‌دهد که برخی آیات قرآن حاوی حقایق علمی هستند که در زمان نزول ناشناخته بوده و بعدها با پیشرفت علوم کشف شده‌اند و به مباحثی تأکید شده که قرآن کریم با اشاره به موضوعات علمی به نوعی پیشگویی علمی کرده است. این آیات نشان‌دهنده هماهنگی بین آموزه‌های دینی و یافته‌های علمی معاصر هستند. از دستاوردهای این تحقیق این است که در آیات سوره مبارکه نبا به اشارات علمی از قبیل حرکت زمین و باران در علم زمین شناسی، آفرینش خورشید و هفت آسمان در علم نجوم و خواب در علم روانشناسی و در آیاتی از سوره مبارکه نازعات به اشارات علمی چون دحوالارض در علم زمین شناسی و تکبر وخودبزرگ بینی و دوری از هوای نفس در علم روانشاسی و در سوره عبس به اشارات علمی از قبیل آفرینش نطفه و توجه و تفکر در آثار شگفت انگیز برخی خوراکی ها در علم پزشکی و خوف و ترس از خداوند در علم روانشناسی اشاره شده است.

در میان مفسرانی که به وجود غَرض واحد در هر سوره اعتقاد دارند، دو رویکرد توصیفی و استدلالی برای شناسایی غَرض سوره وجود دارد. در رویکرد استدلالی، مفسر تلاش می‌کند با تکیه بر شواهد درون‌متنی و برون‌متنی سوره، غَرض سوره را کشف نموده کیفیت راهیابی خود را به غَرض سوره به‌طورِ مستدل و ضابطه‌مند بیان نماید. برای کشف غَرض سوره، باید با رعایت قواعد و ضوابطی که بر اصول محاوره عقلایی مبتنی هستند، چهار مرحله طی شود در مرحله اول با توجه به اصول و قواعد شناسایی پیوستگی متون، آیات سوره گفتاربندی می‌شوند و در مرحله دوم با توجه به کیفیت ارتباط آیات هر گفتار و جهت‌گیری محتوای آنها، گفتارهای سوره عنوان‌گذاری می‌شوند و در مرحله سوم با جمع‌بندی عناوین گفتارها و بررسی عناصر درون‌متنی و برون‌متنی غَرض سوره کشف می‌شود و در مرحله چهارم با نقد و بررسی سایر دیدگاه‌ها درباره غَرض سوره، از غَرض کشف شده دفاع می‌شود. در این مقاله قواعد طی نمودن مراحل چهارگانه کشف غَرض سوره به روش علمی و استدلالی بیان شده است و سپس برای نمونه غَرض سوره نبأ با طی نمودن چهار مرحله فوق تبیین شده است.