جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از اصول بنیادین در استنباط، مذاق شریعت می باشد که فقیهان با به کارگیری آن در فرآیند استنباط، به بهینه سازی اجتهاد همت گماشته اند. در بسیاری از موارد در مقام استدلال بریک حکم شرعی، به «مذاق شریعت» تمسک شده است، گویا فقیهان ارتکازا به فهم مشترکی ازاین واژه دست یافته اند. گستردگی استدلال به مذاق شریعت نشان از این دارد که می تواند حداقل به عنوان دلیلی فرعی در کنار دیگر ادله مورد استفاده قرار گیرد. فقیهان در سالیان دراز آشنایی باشرع، به این توانایی می رسند که از شیوه ها، روش ها و خواست های شارع آگاه شوند و درک ویژه ای از روح و کلیت شریعت پیدا کنند و در یک باب یا همه ابواب فقهی، دیدگاه کلی شرع و روش او را درقانون گذاری و جعل احکام، به دست آورند و از این رهگذر به استنباط احکام بپردازند.این پژوهش پس از تعریف مذاق شریعت به مبانی حجیتی آن مانند استقرای در سنت، حسن احتیاط، ظهور و اطمینان آوری پرداخته است و سپس برخی از چالش های احتمالی که مذاق شریعت با آن روبه رو می شود، همچون تعبدگرایی، تاسیس فقه جدید و نظام مندی را ارزیابی کرده است.

دنیای هزارتوی ذهن آدمی با معجون نظریه و نظریه پردازی عجین شده است. این ویژگی، قدرت خلاقیت و آفرینندگی را ‐ به مدد کلمات، نشانه ها و سمبل ها ‐ به آدمی ارزانی داشته است. این توانایی گاهی انسان را در یافتن راه حل مشکلات یاری رسانده و گاهی هم فارغ از دغدغه های زندگی بوده و بیشتر به شکل هنر نمایان شده است. مظهر و جلوه این توانایی که گاه مفید و گاه غیر مفید بوده، واژه نظریه خوب را در ادیبات علم، پیشِ روی اندیشمندان و سیاستگذاران و مدیران قرار داده است.در این نوشتار تلاش شده تا بر چیستی یک نظریه خوب توضیحی فراهم آید و فرآیند نظریه پردازی به عنوان یکی از جدی ترین فعالیت های ذهن، بررسی شود. این مقاله در دو بخش به نگارش درآمده است: بخش نخست مقاله بر چیستی نظریه خوب متمرکز شده و مدل هایی که به تبیین این موضوع پرداخته اند بررسی می شود. در این بخش شاخص های خوب بودن نظریه به سه دسته فلسفی، روش شناختی و کاربردی تقسیم شده است. در بخش دوم مقاله، با نقد مدل های موجود در زمینه پیوند نظریه و عمل (شکل دهی نظریه خوب)، مدلی برای پیوند دادن معنابخشی کارورزان و اندیشمندان ارائه شده است. این مدل برای ساخت یک نظریه خوب بر همکاری کارورزان عمل گرا و اندیشمندان علم گرا تاکید ویژه داشته و بر این باور است که نظریه های تجویزی کارورزان باید با نظریه های توصیفی و هنجاری اندیشمندان درهم آمیزد، تا نوعی نظریه خوب شکل گیرد.