جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عدم به معنای نیستی‌‌‌‌‌‌، لاوجود و امری بسیط است و تمایزی میان مصادیق عدم راه ندارد‌. ولی عدم عامل تکثر و تنوع در موجودات است‌؛ بنابراین، درک مسئلۀ عدم در جهان هستی ضروری است‌. مفاهیم وجود و عدم در تضایف با یکدیگر ظهور پیدا ‌‌‌می‌کنند‌. در حکمت متعالیه وجود را همان ثبوت می‌دانند و عدم با سلبِ اصلِ وجود‌‌‌‌‌‌، قصور و مراتب موجود را ظهور می‌بخشد‌. عدم جز از ناحیۀ اضافه شدن به غیر متکثر نمی‌شود‌. ملاصدرا بر اساس محوریت حرکت جوهری عالم را حادث زمانی و خداوند را قدیم ذاتی و زمانی می‌داند و فیض حق تعالی را مستمر و غیر منفک از خداوند می‌داند و به دنبال آن‌‌‌‌‌‌، تصور آغازی برای خلقت را رفع می‌گرداند‌. هر معلولی فاقد کمالاتی از علت خود است‌‌‌‌‌‌، زیرا فرض علّیت در کمالات دو شیء مطرح می‌شود‌. پس کثرت مستلزم فقدان کمال است‌. حرکت عالم اجسام و تغییرات ناشی از تفکر و اراده در آدمی نیز واسطۀ فقدان کمال یا همان عدم مضاف است‌. از طرفی دیگر نیز در صورتی که ذهن بعد از دریافت مفاهیم ماهوی و معقولات اولیه آنها را قیاس می‌کند و سپس سلبِ آنها را انجام دهد‌‌‌‌‌‌، عدم درک می‌شود‌. ملاصدرا برای ارائۀ نظریۀ وجود ذهنی و اثبات آن از قضایای عدمی بهره برده است‌؛ زیرا مهمترین دلیل بر وجود ذهنی این است که ما مفهمومی از معدوم‌های خارجی را درک می‌کنیم و بعد از اثبات وجود ذهنی از طریق معدوم‌‌‌‌‌‌، می‌توانیم تصدیق یا اخبار از معدوم را در پرتو وجود ذهنی یا ظل وجود خارجی و یا مرتبه‌‌‌ای از حقیقت واحدۀ موجود که بر انحفاظ ماهیت در ذهن و خارج تأکید می‌کند‌‌‌‌‌‌ را تبیین کنیم‌. مفهوم عدم منشأ ایجاد قاعدۀ مهم امتناع اجتماع و ارتفاع نقیضین است‌. روش تحقیق در پزوهش حاضر توصیفی وتحلیلی بوده و با استفاده از منابع کتابخانه‌ایی مطالعه وبررسی شده است. در این پایان نامه مفهوم عدم از دیدگاه حکمت متعالیه‌‌‌‌‌‌، در ساحت‌های وجود شناختی و معرفت شناختی و تحقق کثرات و اثبات وجود ذهنی و همین طور فنا و بقا و خلق و آفرینش در صدد راه حلی برای رسیدن به یک بینش متعادل حقیقی در جهت حضور و نقش عدم در هستی است.