جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریۀ «زوجیت سوره ‏ها» با جانمایه ‏ای کهن، یکی از مباحث نوین مطالعات سوره ‏شناسی در سدۀ اخیر است. سوره‏ شناسی یعنی شناخت تفصیلی قرآن که با درک و فهم سوره به سورۀ قرآن و شناخت روابط میان آنها سامان می ‏یابد. بر پایۀ این نظریّه، سوره‏ های قرآن دو به دو زوج یکدیگرند و مانند دو آینۀ موازی عمل می ‏کنند و تصاویر بسیاری از مضامین دو سوره را به نمایش می‏ گذارند و یکدیگر را تفسیر و تبیین می ‏کنند. پرسش اصلی این جستار آن است که دو سورۀ نوح و جنّ که یکی از 56 زوج ‏سورۀ قرآن کریم است، چه ارتباط و پیوندی با یکدیگر دارند؟ پس از مطالعۀ ساختار و مضامین این دو سوره به روش توصیفی - تحلیلی، پژوهش به این نتیجۀ مهم دست یافت که زوج ‏سورۀ نوح و جنّ ناظر به مقایسۀ مبانی و شیوه‏ های تبلیغ حضرت نوح(ع) و پیامبر اکرم است؛ در سورۀ نوح شیوۀ تبلیغ حضرت نوح(ع) و نتیجۀ آن در طول 950 سال رسالت ایشان مطرح و ارزیابی شده و در سورۀ جنّ، مبانی شیوه‌های تبلیغی رسول خدا به عنوان خاتم پیامبران بیان و غیر مستقیم با شیوۀ تبلیغ حضرت نوح(ع) مقایسه شده است. از این رو، مطالعۀ این زوج‏ سوره می‏ تواند زمینۀ بررسی انتقادی شیوه ‏های تبلیغ دین در جامعۀ اسلامی عصر حاضر را نیز فراهم آورد.

تفسیر ساختاری سوره‌محور قرآن، با آنکه افق‌های جدیدی پیش روی مفسران قرآن گشوده، اما هنوز از نظر روشی، دارای خلأها و کمبودهای متعددی است. یکی از این کمبودها، فقدان مدل نظام‌مند مشخص در تفسیر ساختاری سوره است. این خلأ را می‌توان با الگوگیری از نظریاتی که در حوزه‌های دیگر علوم انسانی مطرح شده برطرف ساخت. روایت‌شناسی که یکی از علوم جدید در حوزه زبان‌شناسی است، علمی است که به منظور الگوبرداری در این مقاله انتخاب شده است. مطالعه حاضر با هدف الگوگیری از نظریات مطرح در حوزه روایت‌شناسی، بومی‌سازی آن­ها در حوزه قرآن‌شناسی و طراحی مدل سوره‌شناسی ساختاری انجام شده است. در این تحقیق که به روش تحلیلی انجام شده، ابتدا با استفاده از برخی نظریات روایت‌شناسانه، یک مدل پیش‌فرض برای سوره‌شناسی طراحی گشته و سپس این مدل در سوره نوح که سراسر آن به بیان داستان پرداخته، به بوته آزمون نهاده شده است. نتیجه‌ این مطالعه نشان می‌دهد مدلی که با الگوبرداری از روایت‌شناسی طراحی شده، می‌تواند نقشه‌ای دقیق و جامع از مفاهیم و ساختار سوره را ترسیم نماید.