جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفاسیر قرآن کریم با روش‌های گوناگون مورد پذیرش متخصصان که با اجتهاد مفسران همراه است، از جمله تلاش‌های پژوهشی مغتنم و ضروری در عصر حاضر می‌باشد. بکار گیری قرآن کریم و استنطاق از آیات بر اساس تفاسیر راهی برای یافتن الگوهای متناسب با عصر حاضر است. از سوی دیگر مساله اخلاق در عرصه اجتماع نیز از نیازها و ملزومات بشر در زندگی کنونی با در نظر گرفتن شیوه‌های نوین انتقال اطلاعات و تولید آن می‌باشد. مراجعه به آیات وحیانی قرآن و بررسی تفاسیر، بهترین و قابل اتکاترین مبنا و مرجع برای دستیابی به مفاهیم اخلاقی و مورد توجه محققین قرار دارد. در این تحقیق مفاهیم اخلاق اجتماعی به روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از اسناد و مدارک کتابخانه‌ای در سور مکّی عبس، انفطار، مطففین، فجر و بلد به صورت مجزا و در تفاسیر مرحوم طالقانی، المغنیه، شیخ فضل الله و صادقی تهرانی مورد بررسی قرار گرفت. در سوره عبس آمده است که لازمه ارتباط اجتماعی و تبلیغ دین، خوشرویی و پرهیز از ترش‌رویی، امید همراه با روحیه فداکاری و استقامت، و صبر و خضوع است. سوره انفطار سبب غرور را جهل انسان نسبت به خدا و کرامت و بخشندگی خدا به بشر دانسته و فریب و وسوسه دنیا را خاص غافل و جاهل بیان می‌کند. در سوره مطففین آمده است شخصیت انسان با اعمالی که انجام می‌دهد تغییر یافته و خلقیات او تثبیت می‌شود، پس همین خوی اکتسابی به مرور زمان در افکار و کردار او تاثیر مستقیم و غیرمستقیم دارد. سوره فجر اشاره دارد به جامعه بدون خیر و کینه جو که بستر مناسبی برای استعباد و طغیان سرکشان می‌باشد. سوره بلد تواصی را سبکی آرام، حکیمانه و صمیمی می‌داند که در خرد و تعادل ذهن نفوذ می‌کند و بر اساس خشونت نمی‌تواند باورها و احساسات را تغییر دهد. از جمله شباهت عملکرد مفسرین بهره بردن از سایر آیات و روایات، و وجه تمایز آن‌ها دیدگاه متفاوت اجتهادی در بیان مفاهیم اخلاقی است.

مفروض آن است که مجموعه‌ آيات هر سوره، هدفي مشخص و در عين ‌حال قابل تشخيص را دنبال مي‌کند. اين نکته نيز غيرقابل انکار است که بسياري از آيات يک سوره ارتباطي روشن و قابل درک با آيات مجاور خود دارند؛ اما با وجود اين، انسجام برخي از آيات به‌راحتي قابل درک نيست و در نگاه اول، گسسته به نظر مي‌رسد. حال اين سؤال مطرح مي‌شود که بين آيات يک سوره چه نسبتي برقرار است؟ فرضيه تحقيق حاضر آن است که بين آيات گسسته‌نماي قرآن، ارتباط دير‌ياب، اما جذابي وجود دارد که توجه به آن ازيک‌سو موجب ادراک زيبايي سوره و از سوي ديگر، صورت‌بندي محتواي سوره در قالب يک چندضلعي منسجم و هدفمند شکل مي‌دهد. اين تحقيق در قالب بررسي زيبايي‌هاي هندسي بين چهار بخش سورة‌ «فجر» و شناخت زيبايي‌هاي داخلي هريک از بخش‌ها در چارچوب علوم ادبي، به‌ويژه علم بلاغت و با روش تحليلي درصدد بازخواني سورة «فجر» و اثبات زيبايي‌شناسي هندسي آن است.