جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفاسیر قرآن کریم با روش‌های گوناگون مورد پذیرش متخصصان که با اجتهاد مفسران همراه است، از جمله تلاش‌های پژوهشی مغتنم و ضروری در عصر حاضر می‌باشد. بکار گیری قرآن کریم و استنطاق از آیات بر اساس تفاسیر راهی برای یافتن الگوهای متناسب با عصر حاضر است. از سوی دیگر مساله اخلاق در عرصه اجتماع نیز از نیازها و ملزومات بشر در زندگی کنونی با در نظر گرفتن شیوه‌های نوین انتقال اطلاعات و تولید آن می‌باشد. مراجعه به آیات وحیانی قرآن و بررسی تفاسیر، بهترین و قابل اتکاترین مبنا و مرجع برای دستیابی به مفاهیم اخلاقی و مورد توجه محققین قرار دارد. در این تحقیق مفاهیم اخلاق اجتماعی به روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از اسناد و مدارک کتابخانه‌ای در سور مکّی عبس، انفطار، مطففین، فجر و بلد به صورت مجزا و در تفاسیر مرحوم طالقانی، المغنیه، شیخ فضل الله و صادقی تهرانی مورد بررسی قرار گرفت. در سوره عبس آمده است که لازمه ارتباط اجتماعی و تبلیغ دین، خوشرویی و پرهیز از ترش‌رویی، امید همراه با روحیه فداکاری و استقامت، و صبر و خضوع است. سوره انفطار سبب غرور را جهل انسان نسبت به خدا و کرامت و بخشندگی خدا به بشر دانسته و فریب و وسوسه دنیا را خاص غافل و جاهل بیان می‌کند. در سوره مطففین آمده است شخصیت انسان با اعمالی که انجام می‌دهد تغییر یافته و خلقیات او تثبیت می‌شود، پس همین خوی اکتسابی به مرور زمان در افکار و کردار او تاثیر مستقیم و غیرمستقیم دارد. سوره فجر اشاره دارد به جامعه بدون خیر و کینه جو که بستر مناسبی برای استعباد و طغیان سرکشان می‌باشد. سوره بلد تواصی را سبکی آرام، حکیمانه و صمیمی می‌داند که در خرد و تعادل ذهن نفوذ می‌کند و بر اساس خشونت نمی‌تواند باورها و احساسات را تغییر دهد. از جمله شباهت عملکرد مفسرین بهره بردن از سایر آیات و روایات، و وجه تمایز آن‌ها دیدگاه متفاوت اجتهادی در بیان مفاهیم اخلاقی است.

سبک شناسی علمی است که با بررسی توصیف ها و تحلیل ها به جنبه های ادبی موجود در یک متن می رسد و معانی و مفاهیم یک متن ادبی را به طور واضح و روشن به خواننده انتقال می دهد. قرآن کریم، که یک معجزه الهی است، به عنوان یک متن ادبی به خصوص در سال های اخیر مورد توجه سبک شناسان قرار گرفته است. این مقاله به دنبال آن است که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از دانش سبک شناسی، سوره مطففین را در سه سطح آوایی و ترکیبی و بلاغی مورد بررسی قرار دهد تا از این طریق به جنبه های ادبی و معنایی سوره پی‌بیرد. در سوره مطففین در سطح آوایی با به کارگیری سجع، سبب آهنگین بودن سوره و جذب مخاطب می شود. در سطح ترکیبی با به کار بردن جملاتی مانند تقدیم و تأخیرها خط بطلانی بر روی باورها و عقاید مشرکان می کشد. در سطح بلاغی نیز با به کارگیری اسلوب حصر مالکیت خداوند و اینکه همه چیز به اجازه خداوند است، اشاره می کند.

قرآنکریم، منشأ واحدی دارد و میان آیات آن، اختلافی وجود ندارد؛ بنابراین میتوان بعضی از سورههای قرآنکریم را در کنار هم قرار داد تا درک بهتری از آنها بدست آید. برای این کار میتوان یک سوره را مبنا قرار داد. و بر اساس روش نظایر لفظی و معنوی ارتباط آن را با دیگر سوره های قرآنکریم، کشف کرد. تعبیر پیوستگی شبکهای سورههای قرآن اصطلاح جدیدی است که از ارتباط ساختاری و محتوایی میان سورهها سخن میگوید. روشهای پیوستگیهای شبکهای میان سورههای قرآنکریم را در تناسب مضمونی میان سور همجوار، تناسب میان مجموعهای از سور، تناسب آغاز سوره با پایان سوره پیشین، تناسب دو سوره پیاپی در شروع یا پایان، سجع، غرض مشترک و موضوع مشترک میتوان خلاصه کرد. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی پیوستگیهای شبکهای سوره انشقاق با سور همجوارش(سوره انفطار، سوره مطّففین، سوره بروج، سوره طارق) را در دو جنبه تناسب ساختاری و محتوایی مورد بررسی قرار داده است. پژوهش بدست داده است که این سور دارای پیوستگیهای ساختاری و ادبی شامل همسانی سرآغاز، سجع، تشبیه، تصویرپردازیهای ادبی هستند که همه آنها را در یک گروه ساختاری جای میدهد؛ همچنین تحقیق بدست داده است که این سور دارای پیوستگیهای محتوایی شامل توحید ربوبی، ذکر حوادث قیامت، گروهبندی انسانها در قیامت و غرض مشترک هستند.

بعضی از آیات قرآن می‌توانند در نگاه ابتدایی در ذهن مخاطب ایجاد اشکال نمایند. برخی از این موارد، آیاتی هستند که به بحث حسن و قبح عقلی مرتبط می‌شوند. حسن‌وقبح اعمال و پیامد ناشی از آن اولاً در بعد مسائل اخلاقی و ثانیاً به‌عنوان یک پیش‌فرض ذهنی و الگوی عملی نیازمند شالوده عمل و چارچوب است؛ لذا، به استناد ادله‌ی قطعی چون عقل، قرآن و سنت مطالعه‌ی حسن‌وقبح اعمال در دنیا و آخرت حائز اهمیت است. ضرورت این پژوهش ذیل رفع اشکال شکل‌گرفته در آیه توجیه می‌گردد، زیرا آیه 34 سوره‌ی مبارکه مطففین «فَالْیَوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُونَ» بدان معناست که مؤمنان در بهشت برین کفار را مسخره می‌نمایند، حال‌آنکه در بهشت بدی راه ندارد. این پژوهش در مقام گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و در مرحله‌ی پردازش داده‌ها به روش تحلیلی-توصیفی درصدد پاسخ به مجهولات و نقد اشکال موردنظر می‌باشد و در ضمن اثبات دلالت آیه بر استهزاء، با دو رویکرد اخلاقی و فلسفی اشکال را پاسخ می‌گوید.