جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مکتب ودانتا اصيلترين جريان فکري و فلسفي هندي است که اصول فکري خود را از اوپانيشادها گرفته و بر وحدت‌گرايي و يکتاپرستي تأکيد دارد. مورخان هندي، تاريخ اين مکتب را به سه دوره ماقبل شانکارا، دوره شانکارا و دوره پساشانکارا تقسيم ميکنند. در دوره اول، شخصيتهايي مانند بادرايانا و گوداپادا ظاهر شدند و حکمت ودانتا را پايه‌ريزي کردند. در دوره دوم شانکارا به بسط اين حکمت پرداخت و سهم زيادي درگسترش و اشاعه آن داشت. در دوره سوم نيز رامانوجا با نظريات انتقادي خود قرائت متفاوتي از وحدت‌گرايي و مفهوم حقيقت نهايي ارائه کرد و دامنه اين مکتب را گسترش داد. بطورکلي بانيان و مفسران حکمت ودانتا در هر دوره برحسب ذوق و سليقه فکري خود به شرح و بسط اين مکتب پرداختند و باعث غني‌تر شدن آن شدند. آنچه اهميت دارد اين است که همه آنها در يکتاپرستي و وحدت‌گرايي اتفاق نظر داشتند، هرچند دربارة بعضي از مباحث ميان برخي از ايشان اختلاف‌نظر جدي وجود داشت و اين اختلاف درميان پيروان آنها نيز مطرح بود. در ميان متفکران معاصر هند برخي مانند رابيندرانات تاگور کوشيدند سازشي ميان آنها ايجاد کنند. نفوذ مکتب ودانتا در ميان متفکران و هنرمندان معاصر هندي نيز عميق بوده است؛ بطوريکه جهانبيني آنها کاملاً تحت‌تأثير اين مکتب بوده است. در نوشتار حاضر سير تاريخي اين مکتب و نسبت آن با وحدت‌گرايي مورد بررسي قرار ميگيرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 63 تا 88

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حرکت جوهری و تکامل انسان در مکتب ملاصدرا (Trans-Substantiol Motion and Man's Evolution in Mulla Sadra Philosooy)

نویسنده:

قدرت الله قربانی (Qodratollah Qorbani)

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

کمال انسان , کمال حقیقی انسان , حکمت متعالیه , حرکت جوهری

کلیدواژه‌های فرعی :

ماهیت انسان , نظام هستی , حیات دنیوی , ماهیت , اصالت وجود , وحدت در کثرت , معاد(فلسفه) , وحدت عاقل و معقول , خلقت جسمانی , خلقت جسمانی روح , اصل غایی جهان , خلقت ناسوتی هستی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

شاپا (issn):

1735-3238

چکیده :

در پژوهش در باب حکمت استعلایی اسلام با نظریاتی از ملاصدرای شیرازی روبه رو می شویم. در اینجا سعی بر آن است تا بر مبنای نظریه «حرکت جوهری» او خلقت روح و تکامل بشر اثبات گردد. ملاصدرا در تکوین این نظریه چند اصل برجسته تر را مدنظر قرار داد که عبارت اند از: اصالت وجود، مراتب وجود، وحدت میان عاقل و معقول، خلقت ناسوتی هستی، خلقت جسمانی روح و بقای غیرجسمانی آن، اصل وحدت در کثرت، اصل غایی جهان، معاد جسمانی و غیره. این اصول چارچوب های نظری و عملی ای را تعیین می کنند که در ترسیم مسیر خلقت روح بشر، تکامل، زندگی و غایت او نقش دارند. ملاصدرا بر مبنای این اصول چنین فرض می کند که مبدا و معاد روح و زندگی انسان برمبنای حرکت جوهری قرار دارد. در واقع این اندیشه می تواند خلقت جسمانی روح بشر و زندگی این جهانی او، و سرانجام حرکت او به سوی عالم بالاتر را فقط با حرکت جوهری، و همچنین اصول دیگری نظیر معاد جسمانی بشر توجیه کند. اهمیت خلقت بشر و بقای معنوی و خلقت جسمانی او در زندگی دنیوی او بر اساس توانمندی هایی که در این جهان کسب کرده است نهفته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 97 تا 117

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نهایة الحکمة المجلد 1

نویسنده:

محمدحسین طباطبائی؛ محقق: عباس علی زارعی سبزواری

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF معرفی کتاب فهرست

وضعیت نشر :

قم: موسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان وجوب و امکان , و دیگر موضوعات مرتبط با کلام , اصطلاحنامه فلسفه , احکام کلی وجود , احکام ماهیت , مقولات عشر , وحدت در کثرت , 13. علم کلام , کتب فلسفه اسلامی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

شابک (isbn):

978-964-470-623-3

چکیده :

کتاب «نهایة الحکمة» کتابی فلسفی و به زبان عربی، از تالیفات مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبایی است. علامه فقید کتاب بدایة الحکمة را به عنوان اولین متن درسی برای جویندگان حکمت الهی تالیف نمودند و نهایة الحکمة را برای کسانی که به خوبی بدایة را فرا گرفته و با مسایل فلسفی اسلامی آشنایی حاصل کرده اند، نگاشته اند. در واقع اگر بدایة برای مرحله ابتدایی فلسفه است، نهایة برای مرحله پایانی آن تنظیم گردیده و در اکثر مراحل نهایة الحکمة مباحث مفصل تر از آنچه در بدایة الحکمة است بررسی گردیده اند. یعنی اقوال و آراء بیشتری مطرح گردیده و درباره برخی مسایل عمیق تر مطالب ذکر شده اند و به اشکالات نیز پاسخ های دقیق تری داده شده است. دشواری فهم مطالب نهایة الحکمة مربوط به همین موارد است یعنی سطح مسایل مورد بحث نهایة بالاتر از سطح بدایة است و الا در اغلب موارد عبارات نهایة گویاتر است به طوری که می توان از آن برای تبیین عبارات بدایة استفاده کرد. کتاب نهایة الحکمة به منظور تدریس فلسفه در حوزه های علمی نگارش یافته و هم اکنون این کتاب بسان بدایة الحکمة به عنوان متن درسی فلسفه معروف می باشد و نسبت به سایر متون فلسفی از مزایایی برخوردار است. کتاب نهایة الحکمة 5 سال پس از بدایة الحکمة در سال 1395 ق تالیف گردیده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظریه«اصالت وجود» و نوآوری های فلسفی حاصل از آن نظریه در حکمت متعالیه

نویسنده:

علی ارشد ریاحی، مھدی گنجور

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تاثیر نظریه اصالت وجود در حکمت متعالیه

کلیدواژه‌های فرعی :

حکمت متعالیه , حرکت جوهری , امکان فقری , اصالت وجود , وحدت در کثرت , حکمت متعالیه , امکان فقری , اصالت وجود , وحدت در کثرت , تعالی وجود ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , عبدالله جوادی آملی , غلامحسین ابراهیمی دینانی

شاپا (issn):

9112-2008

چکیده :

مسئله اصالت وجود که از اساسی‌ترین مسائل فلسفه اولی می‌باشد، یکی از شاخصه‌های اصلی فلسفه صدرالمتألهین است و اکثریت قریب به اتفاق مباحث حکمت متعالیه، مبتنی بر آن قلمداد شده است. تا آنجا که متعالیه بودن حکمت ملاصدرا را به دلیل تعالی وجود و «وجود» را اولین و آخرین حرف او در این نظام فلسفی دانسته‌اند. ملاصدرا در کشف و یا برهانی کردن بسیاری از مسائل فلسفی از قبیل تشکیک وجود، امکان فقری، حرکت جوهری، سریان علم و قدرت در موجودات و بسیاری از مسائل مربوط به قوه و فعل، و صنع و ابداع، مدعی ابتکار و نوآوری است. نوشتار حاضر، ضمن بررسی جایگاه اصالت وجود در حکمت متعالیه، به بیان نتایج و برکاتی که از قول به اصالت وجود، عاید این مکتب شده و موجب نوآوری‌هایی در آن گردیده است، می‌پردازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 9 تا 27

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تفسیر حکمی معیت حق تعالی با جهان هستی در کتاب و سنت

نویسنده:

مهدی دهباشی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: انجمن علوم قرآن و حدیث و ایران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جهان شناسی فلسفی , صفات الهی , معیت حق تعالی , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , معیت خدا و جهان

کلیدواژه‌های فرعی :

اهل بیت(ع) , تشبیه , تنزیه الهی , کثرات , وحدت عالم , وحدت در کثرت , وحدت عددی , وحدت وجود , وحدت حقه الهیه , اسماء واجب(حکمت نظری) , قرآن , معیت قیومیه حق , وحدت غیر مشبهه , کثرات عالم , اقسام وحدت , وحدت غیرمقسمی , معیت و وحدت ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی

چکیده :

از جمله مباحث بحث انگیز در حکمت، کلام و عرفان اسلامی بحث معیت حق تعالی در جهان هستی است که در آیات متعدد در قرآن و در روایات با تعابیر گوناگون مطرح شده است. هر علتی ضرورتا با معلول خود در ارتباط است و معلول نمی تواند آنی از علت تامه مطلقه خود منفک باشد. این امر حکما، متکلمان و عرفا را بر آن داشته تا سعی کنند به گونه ای توجیهاتی را ارائه دهند که تعابیر آنها با توحید حقیقی و به عبارتی با وحدت حقه حقیقیه حق تعالی و نیز با عوالم کثرت جهان هستی منافات نداشته باشد و به نوعی بتوانند خود را از قرار گرفتن در ورطه تشبیه و تنزیه نجات دهند. تصور ما این است که بدون مبانی حکمی نمی توان در تفسیر این نوع مباحث در آیات و روایات توجیهی منطقی و قابل قبولی ارائه داد، چرا که این گونه آیات که به ویژه به مباحث تکوینی می پردازد، به مبانی حکمی و جهان بینی برگرفته از خود قرآن و روایات نیاز دارد. بر این اساس، این مقاله ابتدا به اقسام وحدت و سپس به انواع معیت و سرانجام، با اتکا به خود آیات قرآنی و روایات معصومین (ع) به تحلیل حکمی موضوع معیت در عین وحدت و راه حل آن می پردازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 28

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی و نقد نظریات اخلاق زیست محیطی با استفاده از قاعده بسیط الحقیقه

نویسنده:

محمد بیدهندی, علی کرباسی زاده, محسن شیراوند

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها : دانشگاه معارف اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اخلاق زیست محیطی , عینیت بسیط الحقیقه با اشیاء , اخلاق زیست محیطی ملاصدرا , کثرت در وحدت , محیط زیست , قاعده بسیط الحقیقه , فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , وحدت در کثرت , برهان بسیط الحقیقه , طبیعت , نقد قاعده بسیط الحقیقه , طبیعت از دیدگاه ملاصدرا

کلیدواژه‌های فرعی :

اخلاق کاربردی , آیه 44 فرقان , بحران محیط زیست , آیه 030 بقره , اخلاق انسان محور , اخلاق جانور محور , اخلاق حیات محور , اخلاق ملاحظه عام , اخلاق کاربردی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , غلامحسین ابراهیمی دینانی

چکیده :

یکی از کاربردهای قاعده بسیطةالحقیقة علاوه بر اثبات وحدانیت حق تعالی اثبات «حیات» در تمام مراتب هستی و کاربست آن در حوزه زیست محیطی می باشد. همان طور که وجود، یک حقیقت واحد ساری است که به نحو تشکیک در همه موجودات جریان دارد، صفات ذاتی و حقیقی آن نظیر علم، اراده، قدرت و حیات نیز در همه موجودات سریان دارد. بنابراین همان گونه که همه موجودات از فیض وجود بهره مندند، از صفات او که عین ذات اوست، نیز بهره مند هستند. به عبارت دیگر، همه موجودات حتی جمادات نیز دارای حیات، علم، اراده و قدرت می باشند. بر این اساس، کل هستی از قوس صعود هستی تا اخس مراتب وجود، زنده و دارای حیات می باشند. در این پژوهش سعی داریم ضمن تشریح و تبیین قاعده بسیط الحقیقه و تبیین نظریات رایج زیست محیطی به نقد هر یک از این نظریات بر اساس قاعده مذکور بپردازیم. برآیند این نقد و بررسی، طرح نظریه بدیع ملاصدرا در حوزه اخلاق زیست محیطی خواهد بود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 101 تا 118

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

وحدت وجود: تجربه، تعبیر، تمثیل

نویسنده:

قاسم کاکایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وحدت وجود , تجارب عرفانی (تجربه عرفانی) , تمثیل عرفانی , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , بیان ناپذیری تجربه عرفانی , فلسفه دین , عرفان نظری , زبان تجربه عرفانی , تعبیر عرفانی

کلیدواژه‌های فرعی :

قوای نفس , راه کشف و شهود , حدیث نفس , تمثیل سایه و صاحب سایه , شهودات عرفانی , عقل ( جوهر ) , وحدت در کثرت , وحدت قوای نفس , حیرت , فنا , شطحیات , عرفان مسیحی , اصطلاحنامه عرفان , اعیان ثابته , حقائق معنوی(مقابل حقائق صوری) , ظهور کثرت در وحدت(مقابل ظهور وحدت در کثرت) , عالَم خیال(مقابل عالَم حقیقت) , مرتبه قرب فرائض(قسیم مرتبه قرب نوافل و جمع بین القربین) , مرتبه قرب نوافل(قسیم مرتبه قرب فرائض و جمع بین القربین) , تخیل(راه های معرفت) , تمثیل(معرفت شناسی) , نفس ناطقه(اصطلاح وابسته) , تمثیل آینه و شخص ناظر , تمثیل نفس , وحدت خدا و نفس , آفرینش نفس بر صورت خدا , باطن انسان , تجربه وحدت وجود , پارادوکس منطقی , زبان تشبیه , پارادوکس هو لاهو , تمثیل سخن گفتن با خود ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق

شاپا (issn):

6123 2251

چکیده :

نظریه وحدت وجود همواره به عنوان امری تناقض آمیز و محتوی پارادوکس های بسیار تلقی شده است. ولی عرفا مدعی اند که همین امر متناقض نما را تجربه و شهود کرده اند. اما آیا ایشان توان آن را داشته اند که این امر را برای دیگران تبیین و یا تعبیر نمایند؟ این مقاله بر آن است تا نشان دهد که نظریه وحدت وجود را نمی توان تعبیر عقلانی و فلسفی کرد و عرفا ناچارند که این نقیصه را با تمثیل جبران نمایند. در این مقاله ابتدا نسبت بین تجربه و تعبیر وحدت وجود بررسی و سپس علت بیان ناپذیری تجربه عرفانی ذکر شده است. آنگاه تناسب تجربه عرفانی با عالم خیال بیان گشته و سرانجام چند تمثیل معروف که عرفا در مورد وحدت وجود بکار برده اند، بررسی و تحلیل شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 79 تا 112

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقش انگاره«حقیقت و رقیقت» در تحکیم و تبیین باورهای دینی

نویسنده:

محمدرضا ارشادی نیا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

توحید افعالی(کلام) , توحید نظری , باورهای دینی , رابطه وحدت و کثرت , حمل حقیقه و رقیقه , توحید صفاتی(فلسفه))

کلیدواژه‌های فرعی :

انسان کامل (کلام) , حکمت متعالیه , علیت , وحدت در کثرت , وحدت حقه , وحدت تشکیکی وجود , حمل شایع , علم واجب , برهان بسیط الحقیقه ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

همسویی مقاصد فلسفی با معارف وحیـانی، آرمـان متعـالی صـدرا در پـی ریـزی حکمـت متعالیه است. در این راستا آموزه «حقیقت و رقیقت»، تـأثیر شـگرف و شـاملی دارد. ایـن آموزه پر تأثیر در سراسر پردازش های عـالی صـدرایی و پیـروان حکمـت متعالیـه حضـور نیرومند دارد. پردازش جهان بینی و باورهای دینی بر اساس این انگاره، یکی از عمده ترین ویژگی هـای فلسفه صدرایی است که می تواند ما را به ضمیر متمایز فلسفه صدرایی رهنمون کند. صدرا نقطه عزیمت افتراق فلسفه خود را بر محور چنین انگـاره هـای فـرازین بنـا مـی نهـد تـا بـه ناکامی های فلسفه های پیشین دچار نگردد. ابتکارات روشی و محتوایی صدرا، توجـه وی را به مطالب بلند عرفانی و اسـتمداد از منـابع وحیـانی معطـوف مـی سـازد تـا در پـرداز ش نظریات برهانی گوهرهای بدیعی را به ارمغان آورد و رخنه هـای بـه جـا مانـده از مکاتـب سنتی را ترمیم نماید. کاربرد این انگاره، موضعی و محدود بـه چنـد مسـئله و موضـوع خـاص نیسـت ؛ عرفـای زبردست در عرفان نظری در وهلۀ نخست به کاربرد این انگاره در الاهیات استناد جسـتند و در منطق خود سخن از حمل «حقیقـت و رقیقـت » را بـرای حکمـای محقـق بـه میـراث نهادند. صدرا و پیروان متعالی او بیش و پیش از همه، سویه های استفاده از این انگاره را در الاهیات دنبال کردند و دامنۀ بسیار گسترده آن را در حل مسائل به طور عینی ذکر کردند؛ در منطق متداول در آثار متعـالی از حمـل «حقیقـت و رقیقـت » بـرای نسـبت دادن برخـی موضوع و محمول های به ظاهر کاملا متباین به این انگـاره اسـتناد شـده، چنانکـه در حـل مسائل الاهی بسیار کارساز و در ترسیم جهان بینی و تبیین باورها و ربط وحدت و کثرت و نسبت علت و معلول و ارتباط پدیده های هستی به آفریدگار نقش ویژه دارد. با همۀ اهمیت و نقش گسترده این آموزه به صورت مستقل به ابعاد آن پرداخته نشـده تـا حدود و ثغور و ظرافت و تأثیر آن آشکار شود. واکاوی کاربرد پر تـأثیر آن در الاهیـات، به ویژه در ترسیم و تحکیم باورهای توحیدی و بهره های اعتقادی، بـا اسـتناد بـه فرا زهـای حکمای متعالی ما را با نگرش جدید نسبت به حکمت متعالیه رو به رو خواهد ساخت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 97 تا 128

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نیاز به تحول فلسفی در پارادایم‌های علوم معاصر و پیشنهاد نظریه‌ی فلسفی امر وجودی

نویسنده:

رادمرز حسینی، مجتبی محزون

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مکملیت , پارادایم های علمی , امر وجودی , پارادوکس وحدت-کثرت , حکمت متعالیه

کلیدواژه‌های فرعی :

اضافه اشراقیه , اصالت ماهیت , اصالت وجود , آفرینش (اِبداع) , اندیشیدن , وجود رابط معلول , اسمای الهی , حرکت , زمان , پیوستگی , نظریه سیستم ها , کمیت , فلسفه ملاصدرا , موجود مادی , دکارت , وحدت در کثرت , ذهن انسان , پارادایم‌ , فلسفه وجود گرا , عمل آفرینش , مخروط آفرینش ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

با پیش رفت علوم در قرون اخیر، مسایلی در علم مطرح شده است که نیاز به انقلاب در ساختارهای فلسفی علوم را گوشزد می کند. در این جا به عنوان جای نشینی برای زیربنای فلسفی علوم، نظریه ی فلسفی «امر وجودی» پیشنهاد می شود که با الهام گرفتن از استعاره ی انسان متفکر و بر اساس دیدگاه حکمت متعالیه طراحی گردیده است. این نظریه ایجاد را جای نشین وجود می کند و با مخروطی دیدن نظام آفرینش، خلقت را عملی در ذات خداوند می داند که یک سویه است و از وحدت رو به کثرت دارد. این نظریه پدیده های عالم را «عمل آفرینش» دانسته، مفهوم موجود را حاصل دخالت ذهن انسان می انگارد. هم چنین دیدگاه کلی - جزیی را جای نشین دیدگاه کل – جز می کند. از دستاوردهای این نظریه، اتحاد بین اشیا مادی با یک دیگر و با قوانین حاکم بر آن ها و توصیف هماهنگ مفاهیمی چون کمیت، زمان، پیوستگی و ... است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 49 تا 70

مشخصات اثر

ثبت نظر