جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 16
حدوث نفس انسانی  از دیدگاه فلاسفه اسلامی و سازگاری آن با آموزۀ «عالم ذرّ»
نویسنده:
علی ارشد ریاحی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه قم,
چکیده :
در این مقاله ابتدا مهم‌ترین ادله فلاسفه اسلامی برای اثبات حدوث نفس انسانی نقد و بررسی شده است. این ادله با دقت در مقدمات و لوازم، به وسیله اشکال‌هایی جدید و ابتکاری مورد خدشه قرار گرفته و این نتیجه به دست آمده است که هیچ یک از پنج دلیل مذکور قابل اعتماد و استوار نیست. سپس مهم‌ترین آراء مفسران درباره چگونگی و نحوه عالم ذر با تحلیل نقادانه بررسی شده است. به دو نظریه، علاوه بر اشکال‌های محمدحسین طباطبایی، اشکال‌های جدیدی وارد شده است و هر یک از دو نظریه دیگر (که یکی از آنها نظریه مختار محمدحسین طباطبایی است) با اشکال‌هایی ابتکاری ابطال شده است. پس از ابطال هر چهار نظریه، نظریه‌ای ابداعی توسط نگارنده طرح شده است. از آنجاکه این نظریه (همانند بسیاری از آراء دیگر) مستلزم حدوث نفس انسانی نیست، این نتیجه به دست آمده است که هرچند به دلیل بطلان مهم‌ترین ادله اثبات نظریه حدوث نفس انسانی نمی‌توان به آن نظریه قائل شد، اما اعتقاد به عالم ذر نیز با آن نظریه منافاتی ندارد.
صفحات :
از صفحه 43 تا 62
تأثیر نظریه حرکت جوهری بر نفس‌شناسی ملاصدرا
نویسنده:
صغری یکه زارع، محمدصادق کاملان، محمود پروانه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در سیر تکاملی اندیشه فلسفی مسلمین، صدرالمتألهین توانست بسیاری از معضلات اقطاب خود ازجمله در علم‌النفس را برطرف کرده، طرح نوینی از آن ارائه نماید. بدیهی است نفس‌شناسی ملاصدرا نیز بر مبادی و اصول فلسفی او استوار شده است. این پژوهش به ­دنبال تبیین تأثیر نظریه حرکت جوهری صدرا – به ­عنوان یکی از اصول بنیادین فلسفی‌اش- بر مختصات و تفاوت‌های نفس‌شناسی او می‌باشد. ازجمله این تأثیرات می‌توان به مباحث حدوث و بقای نفس، حقیقت نفس، تحول در برخی براهین تجرد نفس، رابطه نفس با بدن، رابطه نفس با قوای آن، اتحاد عاقل و معقول، موت طبیعی و اخترامی، ابطال تناسخ، تجرد قوه خیال و معاد جسمانی اشاره کرد.
صفحات :
از صفحه 125 تا 147
هویت تعلقی نفس و آثار آن در حکمت متعالیه
نویسنده:
عبدالله محمدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مسئلهٴ نحوه تعلق نفس به بدن یكی از مهمترین مباحث در علم النفس فلسفی است. طبق دیدگاه ابن سینا و غالب مشائیان، نفس جوهری عقلی است كه ارتباط با بدن بر آن عارض می شود. حقیقت نفس و اضافه آن به بدن دو حقیقت مستقل هستند. رابطه نفس و بدن مانند رابطه ناخدا و كشتی و بنا و ساختمان است كه دو حقیقت مستقل هسند كه با هم مرتبط شده اند و در عین حال میتوان هر یك را بدون دیگری فرض كرد. اما ملاصدرا برخلاف مشائیان معتقد است كه ارتباط و اضافه نفس به بدن ذاتی نفس بوده، قوام نفس متقوم به آن است، از اینرو، نمی توان نفسی فرض كرد كه تعلق به بدن نداشته باشد. ملاصدرا ضمن اقامه برهان بر مدعای خود نتایج این دیدگاه در علم النفس فلسفی خویش را بیان می كند. طبق نظر وی بدن حكم علت مادی برای نفس را داشته و نفس نیز شریك العله برای بدن است. «نظریه جسمانیت الحدوث»، «حركت جوهری اشتدادی نفس»، «تاثیر و تاثر نفس و بدن» و «تباین ذاتی عقل و نفس در تقسیم بندی جواهر» با این تلقی از رابطه نفس و بدن دفاع پذیر است. میتوان گفت این نگاه صدرالمتالهین به نحوه اضافه نفس به بدن همچون اصالت وجود در نظام هستی شناسی وی نقشی محوری دارد. هدف از این مقاله توضیح مبانی، نتایج و مقایسه دیدگاه دو مكتب مشائی و صدرایی در نحوه اضافه نفس به بدن است. در این تحقیق از روش اسنادی و تحلیلی استفاده شده است.
صفحات :
از صفحه 95 تا 110
تکامل برزخى در حکمت متعالیه و کتاب و سنت
نویسنده:
احمد سعیدى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بر اساس بسیارى از آموزه هاى شریعت مقدس اسلام، حرکت جوهرى انسان پس از مرگ نیز ادامه دارد. ملّاصدرا نیز در پاره اى موارد چنان سخن گفته که گویى حرکت روح در عوالم غیرمادى را پذیرفته است. با این وجود، وى غالبا ترک بدن را رهایى از تحول دانسته و مرگ را پایان حرکت نفس اعلام کرده است. به هر حال، جدا از رأى نهایى و عقیده شخصى ملّاصدرا، از بسیارى عبارات و مبانى حکمت متعالیه مى توان استفاده کرد و تصویرى عقلى از تداوم حرکت نفس پس از بدن ارائه داد. مقاله حاضر، تلاشى است براى تبیین خردپسند حرکت مزبور در چارچوب مبانى حکمت صدرایى.
صفحات :
از صفحه 11 تا 44
پاسخ به يك اشكال ديرين در نحوه مواجهه ملاصدرا با ادله سهروردی بر انكار وجود نفس پيش از بدن
نویسنده:
علی شيروانی, مجتبي افشارپور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بنیاد حکمت اسلامی صدرا,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
دربارة وجود پيشينِ نفس ـ وجود نفس پيش از تعلق به بدن‌؛ خواه اين وجود پيشين حادث باشد و خواه ازلي‌ـ ميان حكيمان اختلاف است. ملاصدرا هرچند، نفس با تعين خاص ـ‌نفس بماهي نفس‌ـ را برآمده از حركت جوهري جسم (جسمانية الحدوث) ميداند، وجود پيشين آن را نيز ميپذيرد ولي آن را وجودي عقلي ميشمارد. وي در اين بحث، ادلة سهروردي براي نفي وجود پيشين نفس را بررسي، نقد و رد ميكند. بين شارحان كلام ملاصدرا همواره اين پرسش مطرح بوده كه چرا او ادلة سهروردي را بر نفي وجودِ پيشين نفس با تعين خاص خود حمل نكرده است تا با يكديگر همسخن شوند، با آنكه كلام و ادلة سهروردي زمينة چنين برداشتي را دارد؟ از اينرو، هم بعضي از مفسرانِ متقدم ملاصدرا و هم بعضي از معاصرين، بر او خرده گرفته‌اند و اشكالهاي وي بر سخن سهروردي را نابجا دانسته‌اند. اين مقاله ضمن اشارة اجمالي به نكات بنيادين در ادلة سهروردي و نقدهاي ملاصدرا بر آن، نكتة اصلي رويگرداني او از حمل كلام سهروردي بر راي مختار خود را بيان ميكند.
صفحات :
از صفحه 51 تا 66
بررسی و تحلیل «جسمانیت نفس» از دیدگاه صدرالمتألهین
نویسنده:
محمود شکری , یارعلی کرد فیروزجایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی,
چکیده :
تعبیر «جسمانیت نفس» در آثار صدر­المتألهین براساس دو نظریه متفاوت از وی قابل تفسیر است: نظریه اول، حدوث جسمانی نفس است که براساس آن، نفس در مراحل ابتدایی وجود خود امری منطبع و حال در ماده است و نظریه دوم، ذاتی بودن «اضافه نفسیت» است که طبق آن، نفس دارای کون تعلقی بوده و در نتیجه از لحاظ وجودی وابسته به ماده است. ملاصدرا گاهی برمبنای نظریه اول و گاهی برمبنای نظریه دوم واژه­ های مادی و جسمانی را بر نفس اطلاق می ­کند. به­ نظر می­ رسد بدون تبیین و تفکیک این دو نظریه نمی ­توان به مفهوم روشنی از اطلاقات واژه­ های مادیت و جسمانیت نفس در کلام ملاصدرا رسید. افزون بر این، با تفکیک این دو نظریه می­ توان به دو تفسیر متفاوت از نظریه حدوث جسمانی و بقای روحانی نفس نیز دست یافت که به­ نظر می ­رسد هر دو، مورد تأکید ملاصدرا بوده است.
صفحات :
از صفحه 99 تا 115
تعلق ذاتی نفس به بدن از نگاه ابن عربی
نویسنده:
محمد میری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
ابن عربی اندیشة رسمی فیلسوفان معاصر خود، یعنی عارضی بودن تعلق نفس به بدن را رد کرده است؛ ایشان این نظریه را که نفس در ذات خود احتیاجی به بدن نداشته و قابل انفکاک از آن است را نمی پذیرد. وی برای اثبات تعلق ذاتی نفس به بدن، به عنصر شهود و آموزه های شریعت، تمسک جسته است. وی همچنین از مسئله «برزخیت کون جامع» و قاعده آفرینش انسان بر صورت الهی و غیر آن بهره می برد. این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی به موضوع تعلق ذاتی نفس به بدن از نگاه ابن عربی می پردازد.
نگاهی به ماهیت نفس و چگونگی تعلق آن به بدن در فایدروس و حکمت الاشراق
نویسنده:
مریم حسینی الموسوی، غلامرضا اعوانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی,
چکیده :
با توجه به اینکه افلاطون و سهروردی در موضوع ماهیت نفس و چگونگی تعلق آن به بدن دارای اشتراکات نظری هستند، در عین ­حال تفاوت‌های بنیانی در آرا و نیز شیوه آنها وجود دارد. در این مقاله ابتدا به عالم نفس که از دیدگاه هر دو فیلسوف منشأ نفس انسانی است، پرداخته شده، سپس نظرات آن ­دو در مورد ماهیت نفس و همچنین نظرات و استدلال آنها در مورد حدوث و قدم روح بیان می ­شود. سهروردی معتقد به حدوث نفس انسانی بوده و نظر افلاطون در مورد قدم روح را که در فایدروس آمده، در حکمت­الاشراق نقد و رد می­ نماید. در ادامه چگونگی تعلق آن به بدن از دیدگاه هر دو فیلسوف بررسی می­ گردد. شیوه افلاطون برای بیان مسئله روح، بیشتر در قالب اسطوره و تمثیل می­ باشد، ولی بیان سهروردی فلسفی، با رنگ علمی است و روشنگر این مطلب می­ باشد که آرای فلسفی سهروردی رونوشتی از آرای افلاطون نیست، بلکه او دارای استقلال رأی و نظرات متفاوت و بدیعی در فلسفه می‌باشد.
صفحات :
از صفحه 31 تا 50
نقش روح بخاری در ارتباط نفس با بدن در علم النفس فلسفی ابن سینا
نویسنده:
علی کریمیان صیقلانی، هاجر حسابی راد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابن سینا از جمله حکمای مسلمان است که به مسئله ارتباط بین نفس و بدن توجه خاص کرده است. از آنجا که وی قائل به روحانیة الحدوث بودن روح و نیز ثنویت نفس و بدن از ابتدای حدوث است، ناچار باید در موضوع ارتباط میان نفس و بدن، وجود واسطه ای را بپذیرد، چرا که نفس مجرد و روحانی نمی تواند بدون واسطه، با بدن کثیف و عنصری مرتبط شود و از این رو لازم است جرمی لطیف که فوق بدن و دون نفس است در بین باشد. ابن سینا این واسطه را روح بخاری نامیده است. روح بخاری از بخش لطیف اخلاط و از بخارات بدن برخاسته است. بنابراین نسبت روح بخاری به بخش لطیف اخلاط مانند نسبت اعضای بدن است به بخش متکائف اخلاط. همانطور که ترکیب و امتزاج اخلاط، در هر کدام از اعضای بدن، مزاجی متناسب با آن عضو خاص را پدید می آورند بخارها و لطائف اخلاط نیز برآمده از اخلاط چهار گانه هستند، ترکیب و امتزاج یافته و مزاجی متناسب با روح بخاری را پدید می آورند. لذا تدبیر، اشتغال و علقه نفس به بدن و به هر عضو یا قوه یا آلات بدنی از این طریق خواهد بود. از منظر ابن سینا، نخستین عضوی که نفس به او تعلق می گیرد قلب است. قلب منبع و معدن تولد روح بخاری است. مقاله حاضر به روش تحلیل محتوایی، به معرفی دیدگاه ابن سینا درباره روح بخاری، منشا و دلایل اثبات وجود، وظایف و نقش آن در ادراک حسی می پردازد.
صفحات :
از صفحه 77 تا 94
تناسخ در معادشناسی ملاصدرا
نویسنده:
محمدحسین دهقانی محمودآبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در بيشتر مكاتب، مانند هندوئيسم و بوديسم و مكتبهای فكری يونان باستان، مانند مكتب سعادت گرای سقراط و افلاطون، باور بـه تناسـخ ديـده مـی شـود. دوگانـه انگـاران دربـاره حقيقت انسان كه روح مجرد و ماندگار را برای آدمی پذيرفته اند، بـا ا يـن پرسـش بنيـادين مواجه اند كه در هنگامـه مـرگ و زمـان مفارقـت كامـل روح از بـدن، بقـای روح در چـه عالمی و به چه صورتی است؟ عده ای بقای روح را به گونه تناسخ و انتقال آن از كالبـدی به كالبد ديگر در عالم دنيا مطرح كرده اند. دست های ديگر همان باور اديـان الهـی مبنی بـر معاد و انتقال روح به عالم ماورای طبيعت را پذيرفته اند. باوربه تناسخ، درگير با باور به معاد مطرح در اديان الهی و نافی آن است؛ بدين سبب دین بـاوران و قائلان به معاد، به ويژه متكلمان و فلاسفه الهی جهت دفاع از اصل معاد و شـفاف سـازی آن بـه تبيين و ابطال تناسخ مشهور پرداخته اند. ملاصدرا در معادشناسی خويش بـه صـورت مبسـوط از طريق ارائه ادله عقلی متعدد، از جمله براهين قوه و فعل و بـه ويـژه برهـان حركـت اشـتدادی كـه مبنای آن اصل حركت جوهری است، در قالـب مقـدمات پـی درپـی در راسـتای ابطـال تناسـخ پرداخته است. وی بر اين باور است كه قرائت های مختلـف از تناسـخ و نيـز انـواع تناسـخ مطلـق اعم از صعودی و نزولی آن قابل دفاع عقلانی نيستند؛ اما به نظر می رسد برخـی از ادلـه عقلـی بـر ابطال تناسخ نيز خدشه پذيرند. البته ابطال تناسخ از طريق دليل های نقلی نيـز انجـام مـی گيـرد كـه اين دسته از ادله مورد توجه اين نوشتار نيستند.
صفحات :
از صفحه 107 تا 128
  • تعداد رکورد ها : 16