جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مانویت دین خاموش شده ای است که نویسنده در این جستار سعی داشته است رد پای بزرگ آن را در قرن ها و سرزمین های مختلف و در میان ادیان بزرگ تاریخ دنبال کند. به این منظور در فصلی مجزا به بررسی تاریخی زندگی مانی و مانویان پرداخته شده است و زمینه و زمانه ی شکل گیری مانویت در سرزمین های ایران، روم باستان و چین، مورد بررسی قرار گرفته است. سپس بسترها و مباحث کلامی موجود در آیین و آموزه های مانی جستجو و برشمرده شده اند؛ محور همه ی بررسی ها در این زمینه، عقل، خرد و آگاهی مانوی هستند. در نهایت به بررسی آگاهی ها و دلایل رویارویی های کلامی اندیشمندان مسلمان با آیین باوران مانوی پرداخته شده است تا هدف نهایی این رساله نشان داده و تبیین شود؛ اینکه چرا و چگونه مانویت شکل گرفت، در گستره ای جهانی مورد اقبال واقع شد و با کار آمدن حکومت سیاسی دینی اسلام در سرزمین پدری خود تسلیم و خاموش شد.

در این پژوهش با مرور، کاویدن، و سنجش آن دسته از آیات و دادههای درونمتنی سه کتاب مقدس عهد عتیق، عهد جدید و قرآن که دربردارندهی مضامین نیایش و الهیات نیایش است، دریاافتیم کاه در عهاد عتیق و قرآن به نسبت عهد جدید، گستره و گوناگونی نیایشهای بسی فراختر و مصادیق هرگونه بیشتر از عهد جدید است. دیگر آنکه بیان کاربردها و درونمایههای نیایش در عهد عتیق و قرآن بسیار همسو و هم- ریخت هسند و نه تنها هر دو گسترهی متنوعی از نیایشهای حاجتمندانه، آمرزش خواهانه، ستایشگرانه، سپاسگزارانه، رازورانه، و شفاعتجویانه را شامل میشوند، بلکه به ویژه در نیایشهای حاجتمندانه که در آن نیایشگر جویای دریافت درخواست و تحقق حاجت )دنیوی، یا اخروی( خویش است نیز قرابت فراوانی را با یکدیگر نشان میدهند. اما در عهد جدید با آنکه کاربردها و درونمایههای معدود نیایشهای موجود با موارد مندرج در عهد عتیق و قرآن ناهمسو نیست، و همه نیایشهای ششگانهی یادشده را میتوان در آنها سراغ گرفت، اما به جهت گونهگونی و پراکندگی کمدامنه و کمتنوع ظاهر شدهاند. اما باید گفات کاه کلیت نظام الهیاتیِ واحدی بر نیایشهای عهد عتیق، عهد جدید و قرآن حاکم است و هرسه فهمی بسیار نزدیک از خداوند به دست میدهند. به این اعتبار که نیایشها، خطاب به خداونادی شخصای باا تافات فراوان جمالی و جلالی عرضه میشوند، خداوندی که قادر مطلق و عالم مطلق است، حضاور همیشاگی و سرتاسری دارد و در عین حال نزدیک و سهلالوتول است. به عنوان سخن آخر، می توان نتیجه گرفت که نیایش های موجود این سه متن قدسی، چه از حیث کاربردهایی که از آنها انتظار مای رود، و چاه از نظار الهیاتی که از آنها استنتاج می شود، به تقریب بسیار خوب با هم تقارن دارند. با این حال تفاوت های اندکی نیز در آنها دیده می شود که برخی به زمینه ی تاریخی و اجتماعی پیدایش و زیست ادیان مربوطه شان، و برخی دیگر به خود ویژگی های الهیاتی هر یک از آن ادیان )مانند مسئله ی تجسد) باز می گردد.

در این نوشتار به بررسی مفهوم ایدئولوژی از دیدگاه دکتر علی شریعتی پرداخته می‌شود و معنا و منظور پروژه‌ی «ایدئولوژیک کردن دین» واکاوی می‌گردد، و سپس تفاسیر ایدئولوژیک وی از اسلام توصیف و تبیین می‌شود. سرانجام، آرا دو تن از مخالفان این پروژه، یعنی دکتر عبدالکریم سروش و دکتر داریوش شایگان، مورد بررسی قرار می‌گیرد و نسبت این انتقادات با آن پروژه ارزیابی می‌گردد. در بررسی آرا دکتر علی شریعتی روش توصیفی ـ تحلیلی، و در بررسی آرا مخالفان روش توصیفی ـ تحلیلی ـ انتقادی لحاظ شده است. این نوشتار می‌کوشد دستاورد نظری پروژه‌ی ایدئولوژیک کردن دین را، بر اساس طرح هندسی مکتب، به‌تفصیل و مستند نشان دهد، و روشن سازد که تعریف دکتر علی شریعتی از ایدئولوژی با تعریف مخالفانش از همین مفهوم، متفاوت و حتی متضاد است. به عبارت دیگر، مفهوم ایدئولوژی در اندیشه آن‌ها نه «اشتراک معنایی»، بلکه صرفاً «اشتراک لفظی» دارد، و از این رو انتقادات آن‌ها بر این پروژه «منتفی به انتفا موضوع» می‌باشد.

فاقد چکیده

این پژوهش به موضوع محبت و خدمت در زندگی و اندیشه ی دو تن از عارفان که یکی مسلمان و دیگری مسیحی است، یعنی شاه نعمت الله ولی و قدیس کاترین سینایی و سپس مقایسه ی اندیشه و عملکرد آن دو دراین باره می پردازد. هدف از این پژوهش، از یکسو نشان دادن تاثیر مثبتی است که کمال فردی بر بهبود اوضاع اجتماعی دارد و از سوی دیگر یافتن شباهت ها و قرابت هایی است که با وجود تفاوت های بزرگ عقیدتی، می تواند میان رفتارهای اخلاقی و انسان دوستانه ی افراد وجود داشته باشد. این پژوهش، تطبیقی است و با روش گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و بهره گیری از سایت ها و نرم افزارها انجام شده است. شاه نعمت الله ولی و کاترین سینایی، علاوه بر پیمودن مسیر سیر و سلوک و تلاش برای رشد و کمال فردی، در اجتماع، حضوری فعال و دارای تاثیرات مثبت داشتند. از لحاظ فکری در قائل بودن به تأثیر فراوانی که محبت و خدمت به همنوع در کمال و نجات فردی و سعادتمندی اجتماعی دارد، دارای اشتراک هستند؛ همچنین در زندگی عملی خود در زمینه ی محبت و خدمت به همنوع دارای عملکرد تقریباً مشابهی هستند. تفاوت های عمده ی آنان در این است که میزان عملکرد و فعالیت کاترین سینایی در انجام خدمات مادی در اجتماع از جمله اطعام نیازمندان و رسیدگی به بیماران بیشتر از فعالیت شاه نعمت الله در این زمینه نمود دارد؛ درحالیکه نمود محبت و خدمت شاه نعمت الله در هدایت و ارشاد طالبان و تکمیل ناقصان است.

فاقد چکیده

موضوع شناخت علویان و جعفریان ترکیه، از موضوعات مشترک میان ایران و ترکیه است. این موضوع در ایران مورد توجه قرار نگرفته است. هر چند در سال های اخیر چندین کتاب درباره ی علویان ترکیه نوشته شده، اما درباره ی جعفریان ترکیه کار چندانی صورت نگرفته است. هدف از این پژوهش معرفی و شناساندن عقاید این دو فرقه با استفاده از روش تطبیقی و گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه ای است. اصول عقیدتی این دو گروه که از اقلیت های مذهبی ترکیه هستند، بر پایه ی دوازده امام استوار است، اما علویان به دلایل تاریخی و اجتماعی مختلف از علما و فقها دور مانده و به صوفیه سوق داده شده اند. علویان، شیعیان باطنی به حساب می آیند و از حیث نظر با جعفریان یکی بوده و در مرحله ی عمل از آن ها دور افتاده اند.

بشنو این نی چون شکایت می کند از جدایی ها حکایت می کند تحقیق حاضر در خصوص بررسی پدیدار شناسانه سمع در سه اثر مولانا، مثنوی، فیه ما فیه و دیوان شمس است .توجه خاص مولانا به سمع و جایگاهی که او برای این حس در میان حواس بشری قائل است ، جلال الدین را به وادی سماع ، این مطلقِ شنیدن که متعالی ترین شکل شنیدن است می کشاند. اَشکال سمع در قالب های وحی و الهام ، این ودیعه های آسمانی در زمین و اوقات عرفانی که بر این نوع شنیدن مترتب است و همچنین سمع و سخن الهی و تنیدگی سمع و صدا و صوت ، از دیگر مباحثی است که به آن پرداخته شده است. هستی با شنیدنِ خطاب کلمه کُن ِالهی آغاز شده است و رابطه دیالکتیکِ گفت و شنود و یا به عبارتی سمع و کلمه الهی نیز اساس این کار قرار گرفته است. هستی با یک کلمه و صدا آغاز شد و با صدا و نفخه حق در شیپور اسرافیل نیز به انجام می رسد. بررسی آثار محققان دین پژوه و مولوی شناس در این باره نیز موید اهمیت سمع و شنیدن از تکوین ازلی تا دنیای کنونی است و ما را در اثبات فرضیه ها یاری می دهد. عالم، سمیعِ نغمات الهی است و حکم حق چنین است که نمی آفریند مگر آنکه قابلیت آن را عطا نموده باشد. چه اگر نغمه ای هست، پس گوشی نیز لازم می آید که صدای او را بشنود. هستی مُسخر آدمی است و مولانا با خطاب آغازین بشنو در نی نامه بر آن است تا با تصویر کردن او که از اصلش جدا مانده است، یادآور شود که هیچگاه نبوده است که عالم بوده باشد و آدم نبوده باشد.

ونزبرو از اسلام‌شناسان و قرآن‌پژوهان غربی مشهور و برجسته معاصر بوده که چالش برانگیزترین نظریه وی، تدوین قرآن در قرن سوم می‌باشد. این نظریه بازتاب گسترده‌ای در میان دانشمندان داشته و بسیار محل تضارب آراء واقع گردیده است. به‌رغم نقدهای فراوانی که به این نظریه صورت گرفته، ونزبرو همچنان در اسلام‌شناسی و قرآن پژوهی به عنوان دانشمندی مطرح دانسته شده و آراء وی مکرر مورد ارجاع قرار می‌گیرد. در اهمیت وی همین بس که امروزه در غرب بسیار گفته می‌شود اولین قدم در اسلام‌پژوهی و قرآن‌پژوهی، اتخاذ موضع میان آرای ونزبرو و مخالفان وی می‌باشد. ازینرو هدف این پژوهش بر این بوده که دریابد علت این اهمیت -علیرغم نقدهای فراوانی که به او شده- از چه بابی می باشد. بنابراین در این راستا به شیوه تحلیلی-توصیفی روش‌شناسی و رویکرد ونزبرو که بسیار هم متأثر از جریان نقد کتاب مقدس می‌باشد مورد بررسی قرار گرفته است. به واقع آنچه ونزبرو را اینچنین برجسته ساخته، همین روش و رویکرد اوست. او نخستین کسی بود که تحلیل ادبی و به تبع آن نقد منبع و نقد صوری را در مورد قرآن اعمال می‌کند. همچنین نخستین کسی بود که تفاسیر قرآن از صدراسلام تا طبری را مورد بررسی و تحلیل ادبی قرار می‌دهد. همین بررسی منابع و ادبی خواندن آنها بود که او را آغازگر رویکرد تجدیدنظرطلبانه قرار داد. رویکردی که منابع اسلامی و روش‌های بررسی آنها را مورد چالش قرار داده و مسیری جدید در اسلام‌پژوهی به منصه ظهور رسانده است. وارد کردن مفهوم ادبی و ادبیات به اسلام‌پژوهی و منابع اسلامی چشم‌انداز جدیدی بود که ونزبرو را می‌توان آغازگر آن دانست. کلید واژه‌ها: تجدیدنظرطلب، منابع ادبی، نقد ادبی، نقد منبع، تاریخ نجات.