جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از دیدگاه اسلام ربا حرام است و حرمت آن از نظر علمای شیعه و سنی تردیدناپذیر. اما اینکه هر نوع زیادی چه در ربای قرضی و چه در ربای معاملی حرمت داشته باشد اختلاف نظر است. برخی از علمای اهل سنت معتقدند ربای قرضی حرام، تنها ربای جاهلی است که در آن تنها در برابر تمدید مهلت اضافه خواسته می شد. در مقابل علمای شیعه بسیاری از فقهای اهل سنت تقاضای هرگونه زیادی در قرض را حرام می شمارند. چنین اختلاف نظری در مورد ربای معاملی نیز وجود دارد. راه دیگر برای شناخت ربای حرام ارزیابی عللی است که در قرآن و روایات آمده است. از دید قرآن و حدیث، ربا ظالمانه است، مانع کارهای خیر می شود، بیکاری، تن پروری و تنبلی را ترویج می کند. رساله حاضر بر آن است که با بررسی آیات قرآنی و روایات اهل بیت و عصمت و طهارت علیهم السلام و نیز روایات برادران اهل سنت و همچنین متون فقهی مفهوم و ماهیت ربا را تبیین نماید تا با تمسک و توسل به ذیل الطاف و عنایات خداوندی از ابتلاء به ربا و عواقب و نتیج سوء آن در دنیا و آخرت مصون مانده و بر رشد و سعادت واقعی رهنمون گردیم.

انسان موجودی اجتماعی است و بنابر طبیعت خویش باید در اجتماع و در ارتباط با افراد دیگر زندگی کند . در یک جامعه اسلامی نیز مؤمنان در ارتباط با افراد دیگر و مخصوصاً مؤمنان هستند و بخش عظیمی از زندگی خود را در تعامل با دیگران سپری می کنند . از آنجا که دین مبین اسلام دینی کامل و همه جانبه است و به همه ابعاد زندگی انسان ها پرداخته است ، برای هدایت انسان ها و رسیدن آنها به سعادت در دنیا و آخرت ، برنامه ها و اصول خاصی را در جهت ساماندهی صحیح روابط بین مؤمنان ارائه داده است . قرآن مجید و سنت شریف ، دو منبع اساسی برای بیان این برنامه هدایت هستند که این اصول و دستورالعمل ها به صورت پراکنده در آن ها مطرح شده است که احصاء ، دسته بندی ، شناسایی و تبیین این اصول برای پیاده کردن آن امری ضروری است . این تحقیق در صدد آن است که اصولی را که فرد مؤمن باید در ارتباط با دیگر مؤمنان به کار گیرد، از قرآن مجید استخراج و به بحث و بررسی آن بپردازد و با سنت شریف و نیز اقوال مفسران تبیین نماید تا با لطف خداوند گامی در جهت سعادت بشر به حساب آید

هدف پژوهشگر: تحقیق روشمند درباره ی یکی از اصطلاحات قرآنی ۲) روش نمونه گیری : با استفاده از کلمات کلیدی - اختلاف - و مشتقات آن ۳) روش پژوهش : عمدتا مفهوم یابی آیات قرآنی با شیوه های تدبر، برگرفته از الگوی تفسیری علامه طباطبایی (ره ) دارالمیزان (به شرح ضمیمه ) ۴)ابزار اندازه گیری : کتب تفسیری معتبر قدیم و جدید ۵) طرح پژوهش : استخراج دقیق آیات مشتمل بر کلمات کلیدی؛ مراجعه به منابع تفسیری و حدیثی؛ دسته بندی و تحلیل مفاهیم؛ تدوین نهائی ۶) نتیجه کلی : دیدگاه توضیح یافته و تعریف شده ی قرآن کریم در ارتباط با مسئله ی "اختلاف "

علم مفردات قرآن کریم (واژگان پژوهی قرآنی ) از ضروری ترین مقدمات فهم و تفسیر قرآن کریم به شمار می آید . در تفسیر ماثور شیعه شواهد زیادی وجود دارد که به توضیح مفردات قرآن از سوی معصومان (ع) دلالت می کند . بررسی چگونگی توضیح مفردات قرآن در کلام معصومان و هم چنین جمع آوری مفردات توضیح داده شده از سوی ایشان ، از تفاسیر اصیل روانی - که دو موضوع اصلی این رساله می باشد - روشن می کند که امامان معصوم به بیان تفسیری واژگان قرآنی پرداخته اند با درک عمیق و دقیق و وسیعی که از قرآن و سنت و ادبیات عرب داشته اند ؛ در کنار آنکه گاه، بیان تاویلی ، توصیفی ، توسیعی ، تمثیلی ، غایی و تصویری نیز از مفردات قرآن ارائه داده اند.

امام حسن (ع) یگانه عصر خویش در شجاعت، حلم، علم و تقوا بود. آن بزرگوار در پی رحلت پدر والامقامش علی بن ابی طالب (ع) عهده دار امامت شد و در فاصله ۱۰ سال، موفق به تربیت شاگردان فراوانی گشت. از ایشان روایاتی در موضوعات مختلف بجا مانده ، بخصوص در اندرز و مواعظ بطوری که جوامع حدیث شیعه، بهره های فراوانی از آنها برده اند. پایان نامه حاضر، کوششی است تا به زوایای گوناگون زندگی آن امام همام بپردازد و در پرتو آن تصویری شفاف از جایگاه امام حسن مجتبی (ع) در حدیث شیعه ارائه دهد و در این پایان نامه به مواردی همچون تاریخ زندگی امام حسن (ع)، اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران امام حسن (ع)، گوشه هایی از فعالیت های امام، بهره های شیعه از حدیث امام پرداخته شده است.

واژه حزن و مترادفات آن(اسف،اسی، بث...) در قرآن کریم و روایات در موارد بسیاری استعمال شده است. با تأملی در آن نصوص در می یابیم که اندوه در فرهنگ قرآنی و روایی دارای اقسام گوناگون وقابل جداسازی به مقوله های طبیعی و عادی، واهی و بیهوده، و والا و متعالی است، که هر کدام از دریچه دنیا و آخرت سزاوار بررسی می باشد. از طرف دیگر کتاب الهی در برخورد با انواع اندوه از شیوه های مختلفی بهره جسته و ضمن بررسی زمینه ها و علل بروز این حالت نفسانی، روش های بدیع و منحصر به فردی را برای جلوگیری از افزایش، کاهش، کنترل و یا مهار کامل آن ارائه داده است که ریشه در شناخت دقیق از ساختار وجودی انسان دارد. این پژوهش تلاشی است اندک در تحلیل و بررسی موارد فوق جهت گشودن افقی تازه از رویکرد اسلام به حزن و انده به عنوان یک واقعیت انکار ناپذیر و تبیین راهکار های اطمینان بخش در حفظ سلامت روح و رفتار انسان در عصر حاضر.

تقیه یکی از مفاهیم اصیل اسلامی است که خداوند آن را تشریع نموده و مقرر فرمود تا برای مؤمن به هنگامی که خود را قادر نمی بیند در برابر ستمگر پایداری و ایستادگی کند، سپری، و برای حفظ شرف و کرامت او پناهی باشد. تقیه منحصر به اسلام نیست؛ بلکه بر اساس آیات قرآن در میان ملتهای گذشته نیز مواردی از تقیه وجود داشته است. روایات بسیاری نیز از پیامبراکرم(ص) و امامان معصوم علیه السلام در مورد اهمیت تقیه و ویژگیهای آن موجود است. فقها بر اساس این آیات و روایات تقیه را تقسیم بندی نموده اند.تقیه با شرایط سیاسی و اجتماعی رابطة تنگاتنگی دارد. امامان علیه السلام در شرایط خفقان، علاوه بر اینکه به اصحاب سفارش می نمودند تا تقیه را رعایت کنند، خود نیز تقیه می نمودند. روایاتی در جوامع حدیثی شیعه موجود است که بر خلاف فقه شیعه می باشد و از ائمه علیه السلام در شرایط تقیه صادر شده است. تقیه ای بودن برخی از این روایات از قرائنی که وجود دارد مشخص است. از نشانه های اصلی روایات تقیه ای تعارض آنها با دسته دیگری از روایات است که صدور آنها از معصومان مسلم است و مصادیق این گونه روایات بیشتر در حوزة روایات فقهی است که امامان علیه السلام جهت شناسایی آنها قاعدة«مخالف با عامه» را مطرح نموده اند. فقها نیز بر اساس این قاعده، روایات متعارض ناشی از تقیه را که در کتب حدیثی به جا مانده را شناسایی نموده و حمل بر تقیه نموده اند. یکی از مهم ترین علل بقای روایات تقیه ای در میان جوامع حدیثی شیعه، قابلیت عمل به این روایات در شرایط خاص تقیه، در هر دوره می باشد که می تواند عاملی برای تقریب مذاهب و وحدت مسلمانان باشد. بر طبق روایات تقیه تا زمان قیام مهدی(عج) ادامه دارد.

این پایان نامه در چها بخش به بررسی ایمان در آیات قرآن و روایات معصومین پرداخته است: بخش اول، تعاریف و کلیات ایمان: تعاریف لغوی و اصطلاحی کلمه ایمان، بررسی آماری ایمان و مشتقات آن در قرآن، وجوه و معانی کلمه ایمان در قرآن، موقعیت کلمه ایمان در حدیث؛ بخش دوم، حقیقت ایمان در قرآن و حدیث: بررسی رابطه ایمان و اسلام، درجات و مراتب ایمان، اوصاف و نشانه های مؤمنین، طبقات مؤمنین؛ بخش سوم، بررسی رابطه علم و ایمان: بررسی تعارض علم و دین، بررسی ارتباط علم و دین؛ بخش چهارم، آثار و نتایج ایمان مذهبی: ایمان مذهبی، آثار و نتایج ایمان مذهبی.

رساله حاضر، ابتدا به بررسی لغوی و ریشه ای کلمه تسبیح و معنای اصطلاحی آن پرداخته است. سپس به حقیقت تسبیح موجودات و ابعاد گوناگون تسبیح، مواضع تسبیح و آثار و برکات تسبیح خداوند پرداخته است. وی نظریه ملا صدرا و علامه طباطبائی و سید قطب را در رابطه با تسبیح آورده و در پایان با برشمردن تسبیح خداوند از ناحیه انسانها، به تسبیحات حضرت محمد (ص) و دیگر پیامبران بزرگ الهی عیسی، موسی، یونس، زکریا اشاره می کند همچنین از تسبیح دیگر بندگان برگزیده خداوند و ملائکه و نیز حیوانات و جمادات یاد می کند و ابعاد آن را مورد بحث قرار می دهد.

رساله مورد بحث دربردارنة رهنمودهای ارجمند اخلاقی و سیاسی حضرت علی(ع) به کارگزاران مختلف حکومتشان می باشد، و در دو بخش کلیاتی دربارة کارگزاران و وظایف اجتماعی کارگزاران تدوین و تنظیم گردیده است. بخش اول عهده دار روشن نمودن جایگاه کارگزاران از دیدگاه امام علی(ع) و ویژگی های مثبت و منفی کارگزاران است، و به تبیین و توضیح جایگاه مدیریت در اسلام و معنا و مفهوم وظایف و کارگزاران و ملاکهای نصب کارگزاران از منظر امام علی(ع) پرداخته است. رهنمودهای حضرت در مورد اخلاق و سیره کارگزاران ریشه در فرهنگ قرآنی و سیرة نبوی و در پی ادامه راه و هدف بعثت پیامبر اکرم(ص) می باشد. ایشان تهذیب جامعه در همة ابعاد بویژه بعد اخلاقی و عملی را سرلوحة برنامة حکومتی خویش قرار داده، و به تهذیب اخلاقی و سیره کارگزاران حکومت توجه خاص مبذول داشته اند. از نظر امام کارگزار حکومت دینی باید ارتباط خود با نفسش، خداوند، زیر دستان، مافوق، مسئولین هم طراز خود و مردم را بر اساس آموزه های دین و عقل سالم تنظیم نماید. بخشی از دستورات حضرت به کارگزاران جنبه محوری داشته، و کلیة کارگزاران را در برمی گیرد، مانند: تقوا، عدالت، مشورت با مردم و صاحب نظران و ... .و بخشی از دستورات حضرت طبقه خاصی از کارگزاران را شامل می شود که در بخش دوم در پنج فصل به بررسی آنها پرداخته شده است. این بخش به تبیین و تعریف وظایف کارگزاران در زمینه های فرهنگ، اقتصاد، امنیت و دفاع، قضاء و حکومت پرداخته است و دستورات و سفارشهای حضرت به والیان، دادرسان، نیروهای مسلح، قضاوت و ... را مطرح نموده است. حاکم و رهبر حکومت اسلامی می بایست نظارت مستمر و همه جانبه بر تمام شئون زندگی کارگزاران خود بویژه در حوزه عملی و اخلاقی اعمال نماید، و جهت تقویت شایستگی ها و از بین بردن کاستی های آنان گامهای مؤثری بردارد تا بتواند زمینه های دسترسی به اهداف عالیه حکومت را فراهم نماید.