جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آن را بخواهش محمد علي قاجار نگاشته [الهيات مشهد 1/273]

اين رساله در پاسخ به سؤالات شيخ محمد بن عبد علي قطيفي به رشته تحرير درآمده است. سؤالات مذكور درباره مطالب زير است: 1- معني سبعه أبحر، 2- جمع بين دو روايت «ان لهم ملكاً يسددهم» و «انهم يزادون في كل جمعة»، 3- مسئله ابرام و قضا در ليالي قدر، 4- امكان يا عدم امكان تبوت آنچه براي پيامبر (ص) ثابت مي شود براي ائمه (ع)، 5- توثيق علما بعضي رجال را و تصحيح بعضي اخبار، 6- وجه چهارده تن بودن معصومين (ع)، 7- جهل بسيط يا جهل مركب در برابر عقل، 8- معني بعضي اشعار عرفاني. پاسخ سؤالاتي كه شيخ محمد بن عبدعلي بن عبدالجبار قطيفي درباره بعضي احاديث مشكله سؤال نموده و شيخ به روش خود بدانها پاسخ گفته است. سؤالها متن قرار داده شده و بطور مزج آنها را شرح نموده و پاسخ مي گويد. در جواب مسائل شيخ محمد بن عبد علي بن عبدالجبار قطيفي درباره برخي احاديث مشكله پرسيده و شيخ به روش خود بدانها پاسخ داده است. رساله ايست درپاسخ به ده سؤال کلامي واعتقادي شيخ محمد بن شيخ عبد علي قطيفي شامل مباحثي چون تأويل سبعة ابحر و…

سيد محمد از شيخ احمد احسائي اين پرسشها را مي نمايد: اول: ان الاراده في حق الله سبحانه العبد غيرها في حق الواجب سبحانه دوم: لاشك ان التكليف حال استواء دواعي العبد الي الفعل و الترك اوحال رححان دواعي احدهما سوم: و علي الثاني فالمرجوح ممتنع الوقوع و الالتزام المرجوح فالراجح واجب الوقوع چهارم: ورد الامر بالتكاليف اما لفائده ام لا لفائده ان كان الاول فهي عائدة الي المعبود او الي العابد پنجم: ادكان السعيد سعيداً في بطن امه و الشقي شقيا في بطن امه و لا يتخلف و لا يتبدل ابداً ششم: مخالفة التكليف و ترك العبادات من العبد لما ذا يصير منشاء للعذاب مع انه مستغن عن طاعة العبد منزه عن لذة الانتقام متعال عن الفرض الحاصل له و مع ذلك وصف نفسه بانه منتقم ما وجه التوفيق هفتم: التعذيب في الاخرة ضرر خال عن جهات النفع هشتم: ايضاً انه تعالي كان عالماً بان الكافر لا يؤمن كما هو مدلول بعض الايات مني كلف لم يظهر منه الا العصيان سببا للعقاب و ان كان ذلك التكليف مستعقباً لاستحقاق العذاب فوجب ان يكون قبيحا لكونه مستعقباً للضرر الخالي من النفع، نهم: انه تعالي انما كلفنا النفع لعوده الينا قال تعالي ان احسنتم لا نفسكم الايه دهم: سلمنا العقاب و جوزنا العذاب فمن اين القول بالدوام و مالدليل عليه في المقام مع ايس الناس يازدهم: ان العبد هب عصي طول عمره من الابد فيكون العذاب الموبد ظلما تعالي الله علي ذلك مع ان التجاوز مستحسن فيما بين الناس. دوازدهم: ايجاد هذا الموجود المستحق للعذاب الدائم لا يخل عن الاشكال فان ذلك الموجود له ان يقول لموجده حين الذم و العقاب انا ما كنت راضيا لوجوده فلم اوجدتني و ابتلتني بهذا البلاء العظيم مع علمك بان ذاتي كذلك و ليس عدم رضائي من سفاهتي و قلة عقلي بل كل العقلاء و يوثرون العدم علي هذا الوجود المبتلي بالعقاب دائماً و لم يتخلص من العذاب ابداً (عبدالله انوار) در پاسخ سيد محمد كه نشاني بيشتري از وي نداده است. مسأله اولي؟. الثانية لاشك ان التكليف حال استواء دواعي العبد الي الفعل و الترك او حال رجحان دواعي احدهما فعلي الاول تستحيل وقوع المأمورية. در انجامه تاريخ به پايان بردن 1237ق آمده است. (احمد منزوي) [فهرست مشايخ 19؛ مرعشي 30/79؛ مركز احياء ميراث 1/482 و 3/419؛ كتابخانه هاي گلپايگان 111؛ كتابخانه ملي 8/238 و 8/254 و 9/522؛ كتابخانه ملك 5/164؛ عكسي مركز احياء ميراث 5/71 و 7/294؛ مدرسه خان ص 92؛ مدرسه صدر بازار 1/203؛ دائرة المعارف اسلامي 1/125 و 1/151 و 6/662: احسايي؛ طبقات 13/88-191: احمد احسايي؛ اعلام 1/164: احمد احسايي؛ نسخه پژوهي 3/80؛ ]

رساله بسيار مختصر يست که درپاسخ به سؤال ملارشيد نگاشته است. وي اين رساله را درجواب سؤالات آخوند ملا رشيد نوشته است. که سؤالات او چنين بوده: 1- آيا ائمه عليهم السلام از وجود مقيدند يا وجود مطلق، و معناي حديث «إن روح القدس في جنان الصاقورة ذاق من حدائقنا الباکورة» 2- اينکه حقيقت محمديه علي صاحبها چگونه نفس مشيت است و اسامي وجود حق مثل ذات بحت ومجهول النعت و «عين کافور» و «ذات ساذج» چگونه به آن حقيقت اطلاق مي شود 3- اين که ائمه عليهم السلام چگونه مقامات الله و ذات ظاهره به صفاتند. جواب سؤال، در اينکه محمد و آل محمد وجود مطلق يا مقيد هستند، اين رساله در 29 شعبان 1225 تأليف شده است. جواب از سه سؤالي است كه ملارشيد ازشيخ پرسيده و وي به روش خود بدانها پاسخ داده و در عصرروز پنجشنبه 19شعبان 1225از آن فارغ شده است. پاسخ سه پرسش است پيرامون آنكه: اهل بيت (ائمه عليهم السلام) وجود مقيد يا مطلق اند، حقيقت محمديه، مقامات آنحضرت. اين پاسخ روز پنجشنبه 29 شعبان 1225 نگاشته شده است. (سيد احمد اشكوري) پرسش از ملارشيد، پاسخ از شيخ احمد احسائي، با عنوان قال، اقول ملا رشيد از شيخ احمد احسائي پرسشهاي زير را مي كند و از او جواب مي خواهد: اما پرسشها: اول: آيا محمد صلوات الله عليه از وجود مطلق است يا وجود. دوم: حقيقت محمديه بر چه سانست كه مشيت مي باشد و چگونه آنها مقامات الهي اند كه بر آنها اسامي وجود واقع مي شود سوم: روشن كنيد كه آيا ائمه از مقامات الله مي باشند شيخ با پاسخ گويي خود رساله زير را مي پردازد (عبدالله انوار) در پاسخ ملارشيد، ساخته پسين روز پنجشنبه 19 شعبان 1325 (پايان رساله) نوشته 1258 «دانش پژوه، افشار» در پاسخ سه پرسش ملا رشيد مورخ روز پنجشنبه 19 شعبان 1225. (12: 2) در پاسخ 3 پرسش آخوند ملا رشيد (يا ملا محمد رشيد ملقب به رشيد): 1. ائمه (ع) از وجود مقيدند يا وجود مطلق، معني حديث «ان روح القدس في جنان ... » . 2. كيفيت حقيقت محمدي و مشيت و اسامي وجود حق ... 3. چگونه ائمه (ع) مقامات الله و ذات ظاهره به صفات اند. در انجامه تاريخ به پايان رسيدن 19 شعبان 1225ق آمده است. و به نوشته «فهرست كتب مشايخ 223» در «جوامع الكلم» چاپ شده است. (احمد منزوي) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين. . ان ذا الراي السديد الملا رشيد قد عرض علي مسائل طلب مني الجواب عنها و القلب غير مجتمع. انجام كتاب: و اعصمنا فيما بقي من اعمارنا برحمتك يا ارحم الراحمين. . [الذريعه 5/181؛ مرعشي 30/76و 26/298 و 23/199؛ مركز احياء ميراث 1/484؛ كتابخانه وزيري 4/1214؛ كتابخانه فرهنگ و ارشاد اسلامي ص 39؛ مدرسه فيضيه 2/41؛ كتابخانه ملي 8/253؛ كتابخانه ملك 5/363؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 1/25؛ مدرسه صدر بازار 1/88 و 1/203؛ دائرة المعارف اسلامي 1/182 و 6/662؛ احسايي؛ مشار، عربي 259 «جوامع الكلم» ‌: كه نشاني 2 چاپ آن را داده؛ فهرست كتب مشايخ، 223 «رساله رشيديه» ؛ ذريعه 21/144 «مطالع الانوار» ؛ سيد رشتي كه براي همين ملا محمد رشيد ساخته است؛ اهدائي به آستان قدس ص 327؛ نشريه 7/274؛ شيخ علي حيدر 1/159؛ تراثنا س 13ش2و/3 335؛ رايانه ملي 1190؛ دانشگاه تهران 17/528؛ مكتبة اميرالمومنين 1/48]

رساله شامل پرسشهاي ملامصطفي بن حاجي محمد خوئي وپاسخ هاي احسايي است که بصورت <قال سلمه الله - اقول> برگزار شده است. سؤالات درباره شعله مرئيه، دُهن، فعل اول (وجود محمد ص) است. پايان تأليف درشب پنجشنبه 10 ذي حجه 1231 بوده است پاسخي است بر پرسش اينكه عقل اول و وجود محمد چه هستند و آيا اين دو اثر مشيت هستند يا مفعول مشيت ؟ (سيد محمود مرعشي) سؤال جوابهايي است که احسايي درجواب آخوند ملا مصطفي درباره شعله نار نوشته است. آخوند ملا مصطفي كه از پيروان شيخ احسايي است از او پرسشهايي مي كند و شيخ با كسالت حال و تشويش بال پاسخهاي مختصر مي دهد چه او را اهل جواب مي دانسته است. اما پرسشها: 1-ما الشعلة المرئية السراجية النار الغيبية و فعلها و اثر فعلها. 2-بينوا ان الدهن اهو محل لفعل النار او بمنزله القابليه. 3-بينوا و اوضحوا في الشعله المرئية النار الغيبي الجوهري ... 4-بينوا كيفية ظهور الشعله المرئية من النار. 5-بينوا ان العقل الاول وجود محمد. 6-بينوا ان الامكان و الوجود و وجود محمد بمنزلة الدهن او بمنزلة الدخان او بمنزلة الاستضائة. 7-بينوا في الشرح مطابقة المثل للمثل شيخ احمد هر يك از اين سوالها را متن قرار ميدهد و تحت «قال» آنرا مي آورد و سپس با «اقول» جواب مي دهد (عبدالله انوار) در شب پنجشنبه 10 ذيحجه 1131 پايان يافته است از شيخ احمد احسائي در پاسخ سوالات ملا مصطفي شيرواني از رابطه شعله ناريه و دخان ناشي از اشتغال با دهن مشتعل و تطبيق اين مسئله فعل و مشية، امكان و وجود و وجود محمدي (ص) و سوال چهارم از وجه تطابق مثال بامثل به است در مسائل بالا. در پاسخ پرسشهاي ملامصطفي. پاسخ به آخوند ملامصطفي است. (محمد تقي دانش پژوه) بعربي در پاسخ چهار پرسش آخوند ملا مصطفي شيرواني (فهرست احسايي 14: 2). (محمد تقي دانش پژوه) در پاسخ آخوند ملامصطفي شيرواني، چهار پرسش است با سربندهاي «قال سلمه الله، اقول» : 1. كيفيت نار غيبي در شعله مرئيه، 2. عقل اول و حضرت محمد (ص) 3. امكان و وجود و وجود پيامبر 4. در مطابقت ممثل با ممثل. در انجامه ش (8) 1993 تاريخ به پايان رسيدن 1241ق آمده است. در «فهرست كتب مشايخ» آمده است كه در تبريز، 1273ق، در «جوامع الكلم» چاپ شده است. (احمد بن منزوي) جواب سؤال در پاسخ پرسشهاي آخوند ملامصطفي پاسخ پرسشهائي است كه ملامصطفي براي شيخ فرستاده و احسائي پاسخ آنها را به روش خود داده است. رساله اي است در پاسخ چهار سؤال ملا مصطفي شيرواني به شرح زير: 1-رابطه شعله ناريه سراجيه و دخان ناشي از اشتعال با دهن و تطبيق اين مسأله با مسأله فعل و مشيت2-آيا عقل اول و حقيقت محمديه (ص) اثر مشيت اند يا مفعول آن3-امكان و وجود محمد (ص) به منزله دهن اند يا دخان يا استضائه 4- وجه تطابق ممثل با ممثل له. آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسائي انه قد كتب الي ذو المودة و الصفا الآخوند الملا مصطفي ... مسائل يريد بيانها علي حال لايسع احد فيه البيان من ملازمة الامراض و تشويش البال باختلاف الاحوال و كثرة الاعراض. انجام كتاب: من فتح الابواب الاطلاع علي اسرار الكون. و الله سبحانه ولي التوفيق و العون. و الحمدلله رب العالمين، و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. وقع الفراغ منه سنة 1241ق. [كتابخانه ملك 5/160؛ فهرست مشايخ 2/14 و 2/286؛ مجلس شورا 22/67؛ دانشگاه ش 2/3593؛ دانشگاه تهران 12/2906؛ دائرة المعارف بزرگ 1/205 و 6/662: احسايي؛ فهرست كتب مشايخ 224 «رساله سراجية» ؛ طبقات 13/88-91: احمد احسايي؛ اعلام 1/64: ‌احمد احسايي؛ مشار، مؤلفين 1/345؛ اهدائي به آستان قدس ص 327؛ نسخه پژوهي 3/76؛ تراثنا س13ش2و/3 336]

رساله اي مختصر در اصول کلام شيعي که در پاسخ پرسشهايي که فاضل بنام <سيدمحمد> از مولف پرسيده نگاشته شده و در آن بر اصول فرقه شيخي تاکيد شده است. پاسخ به سيد محمد درباره تفسير سوره توحيد و آيه نور و درباره نبوت. از حقيقت سوره توحيد. تفسير «آيه نور» فرق ميان نبوت و ولايت. معني حديث «الله داخل في الاشياء لا كدخول شييء في شييء» (مهدي ولائي) سيد محمد مزبور در نامه خويش سؤالاتي از نامبرده كرده و او پاسخ داده است. از جمله: تفسير سوره اخلاص. آيه نور و برخي از مسائل كلامي و فلسفي مانند: «الفرق بين النبوة و الولاية، ما الوجه في تعدد المشية، ما وجه اختصاص لفظ الله و الرحمن به تعالي، ما الفرق بين الاسم والصفة، ما معني اعرفوا الله بالله، ما معني اتحاد العاقل و المعقول و ... . ». (غلامي مقدم) سيد محمد نامي از حقيقت سوره توحيد سؤال مي كند و احسائي اين سوره را طبق مذاق خاص خود با كنايه و اشاره تفسير مي كند و به گفته وي حقيقت آنرا تا جائي كه بوي اجازه داده شده بيان مي نمايد. (سيد احمد اشكوري) در پاسخ هفت پرسش سيد محمد بكاء. نمايه اين هفت پرسش در فهرست كتب مشايخ (ص234-235) آمده است: 1. پرسشي درباره تفسير سوره توحيد، ‌2. درباره آيه نور و بواطن آن، 3. فرق ميان نبوت و ولايت مطلقه، 4. مراد از ولايت باطن نبوت است 5. معني حديثي در توحيد، 6. شرح گفته «يا نعيمي و يا دنياي و آخرتي» در مناجات حضرت سجاد. 7. درباره رياضت. پرسش هفتم در «جوامع الكلم» نيامده است. (احمد منزوي) آقا سيد محمد ضمن تبجيل بسيار از احسائي سوالهاي زير را طرح ميكند و از او جواب آنرا مي خواهد پرسش نخست: ما حقيقة سورة پرسش دوم: ما الفرق بين النبوه و الولايه پرسش سوم: مقصود از آنكه مي گويند «الولايه باطن» چيست ؟ پرسش چهارم: اين حديث را معني چيست: داخل في الاشياء كدخول شيء في شيء و خارج عن الاشياء كخروج شيء عن شيء پرسش پنجم: معني يا نعيمي و جنتي در مناجات سجاد چيست ؟ پرسش ششم: طريقت رياضت و كيفيت تحصيل سعادت چه ميباشد شيخ يكايك اين پرسشها را تحت «قال» آورده و سپس در زير آن جواب مي دهد (عبدالله انوار) سيد محمد نامي پس از تمجيد بسيار از شيخ احمد احسائي از او مي خواهد كه اولا حقيقه سوره توحيد را شيخ آنطور كه مي داند بيان دارد و ثانياً: آيه نور و ثالثاً: حقيقه « الولاية باطن النبوه » را آشكار دارد و رابعاً: معني حديث: « داخل في الاشياء كدخول شيء في شيء و خارج عن الاشياء كخروج شيء عن شيء عن شيءً و خامساً: معني « يا نعيمي وجنتي » در مناجات سيد سجاد را بگويد و سادساً: بمن گويد كه طريق رياضت و كيفيت تحصيل سعادت چگونه است شيخ بيكايك آنها پاسخ مي گويد. (عبدالله انوار) شامل 7 سؤال سيد محمد بكاء و پاسخ شيخ احمد احسائي كه در فهرست مشايخ عظام ص234 معرفي شده است. اين رساله در جوامع الكلم چاپ سنگي بي صفحه شمار در تهران 1273 رساله سوم نيز آمده است (علينقي منزوي) نخستين آنها درباره سوره توحيد و تفسير آيتهاي ديگر است در پاسخ سوال سيد محمد بكاء واعظ. سيد بكا‌ء در طي نامه اي به شيخ احسائي 7 سوال كرده و هفتمين سوال درباره راه سلوك و رياضت است. 6 سوال و جواب آنها (كه نخستين آن درباره تفسير سوره توحيد و ششم درباره يك فقره از مناجات امام سجاد (ع) است) در جوامع الكلم به چاپ رسيده و اين سوال 7 در اصل بوده و به چاپ نرسيده است. در اين قسمت متن كامل سوال كه نزديك به يك صفحه نسخه حاضر است، نخست نقل و پس از آن جواب احسائي آورده شده است. احساوي در اين پاسخ تاكيد كرده است تنها راه صحيح سلوك و رياضت، متابعت سنت ائمه هدي و دوري جستن از شيوه اهل تصوف است. (عبدالحسين حائري) سؤالات مختلفي است كه شخصي به نام سيد محمد درباره حقيقت سوره توحيد و آيه نور و فرق بين نبوت و ولايت و معني حديث «داخل في الأشياء لا كدخول شيء في شيء» و معناي «يا نعيمي و جنتي» در مناجات امام سجاد عليه السلام، و طريقه سلوك و رياضت از شيخ احسائي پرسيده، و شيخ به روش خود بدان پاسخ داده است رساله مختصري است در پاسخ به شش سؤال: 1-تفسير سوره توحيد 2-تفسير آيه نور 3-حقيقت فرق بين نبوت و ولايت مطلقه 4-مراد از ولايت باطن نبوت 5-معني حديث: داخل في الاشياء لاكدخول شيء في شيء 6-طريقه رياضت و تحصيل سعادت (صدرائي و ديگران) از شيخ احمد احسائي. سيد محمد بكاء از احسائي 7 سؤال كرده و سؤال دوم از تفسير آيه نور است به گونه اي ديگر به جز آن كه مفسران در تفسير آن آورده اند. سؤال 7 از طريقه رياضت است كه در فهرست ج 22 ياد شد. (عبدالحسين حائري) در پاسخ سيد محمد، كه بيش از اين از وي نشاني نمي دهد (نك: جواب مسايل السيد محمد). درباره حقايق سورت توحيد، عرفاني. و اين جز «تفسير احد» من قول هو الله احد» (هف) اوست. سيد محمد از او خواسته كه در آن باره به گونه اي كه ديگر مفسران نمي نگارند بنگارد. نخست پرسش را كه همراه است با كلمات ستايش آميز از احسايي آورده سپس به تفسير و تأويل هاي خود از آن سوره مي پردازد. (احمد منزوي) رساله ايست كه احسايي در پاسخ به شش پرسش «سيد محمد بكا» نوشته است. (ابراهيم ديباجي) رساله اي است در پاسخ به هفت سوال كه سيد محمد بكاء از احسايي پرسيده و وي با عناوين «قال - اقول» جواب داده است. سوالات مذكور درباره موضوعات زير است: 1- حقيقت سوره توحيد و تفسير آن، 2- تفسير آيه نور، 3- حقيقت تفاوت بين نبوت و ولايت، 4- دليل مطرح كردن ولايت به عنوان باطن نبوت، 5- معني حديث «داخل في الاشياء لا كدخول شيء في شيء و خارج عن الاشياء لا كخروج شيء من الشيء»، معني «يا نعيمي و جنتي» در مناجات امام سجاد (ع)، 6- طريق الرياضة و كيفية تحصيل السعادة و المعرفة. پاسخ شيخ احمد احسائي به پرسش سيد محمد بكاء واعظ است درباره طريقه رياضت و تحصيل سعادت. سائل در نامه اي درباره شش موضوع از احسائي سؤالاتي كرده كه نخستين آن درباره تفسير سوره توحيد و ششم درباره يك فقره از مناجات امام سجاد (ع) است و پس از پايان سؤال ها از شيخ احسائي در خواست مي كند روش صحيح و موافق با شرع رياضت و سلوك الي الله را بيان دارد. رساله احسائي در پاسخ به شش سوال اول در جوامع الكلم (ص111-118) به چاپ رسيده است و اين سوال هفتم است كه به چاپ نرسيده است. احسائي در اين پاسخ شيوه سلوك اهل تصوف و ارتكاب اذكار غير وارد از امامان و اولياء (ع) را ضلالت و گمراهي مي خواند و تنها راه صحيح سلوك و رياضت را پيروي از سنت ائمه هدي و دوري جستن از شيوه اهل تصوف مي داند. (كرم رضايي، ‌پريسا) آغاز كتاب: بسملة‌، حمدله، اما بعد فيقول العبد المسكين احمد ... انه قد ارسل الي السيد الجليل ... طلب مني جوابها علي غير ما ذكره المفسرون ظاهرا و شدد في الطلب و اطال و اسهب و كان القلب مشتتا و العزم متهافتا ليس لي وجدان من اختلاف احوال الاخوان و الزمان ... انجام كتاب: و اجعلني خيرا مما يظنون و اغفرلي ما لا يعلمون انك انت الغفور الرحيم ستار العيوب غفار الذنوب و انت حسبنا و نعم الوكيل. [فهرست سپهسالار 5/26؛ مدرسه فيضيه 2/42 و 2/92؛ فهرست مشايخ3/24؛ كتابخانه ملي 11/473؛ دائرة المعارف اسلامي 1/76؛ طبقات 13/88؛ اعلام، 1/64؛ فهرست كتب مشايخ، 251 «رساله» ؛ ‌مشار، عربي، 259 «جوامع الكلم»؛ مشار، مؤلفين، 1/345: براي كارهاي چاپيش: «جوامع الكلم» كه در برگيرنده 92 رساله و 12 قصيده است، از آن ميان همين تفسير؛ شيخ علي حيدر 2/286؛ وزيري يزد 4/1412 و 3/1058؛ فهرست كتب مشايخ ج1 ص 24؛ كتابخانه نوربخش 2/214؛ مكتبة امير المومنين 1/40؛ شورا 41/187]

از شیخ احسایی در پاسخ پرسش‌های شیخ محمد بن شیخ عبدالعلی بن عبدالجبار قطیفی، شمار پرسش‌ها گویا 9 باشد و جز آن دو باشد که در «فهرست کتب مشایخ» (ص 233-282) آمده است: 1. چیست معنی «العلم نقطة کثرها الجاهلون»، 2. چگونه می‌توان جمع کرد میان اینکه سال 365 روز است و آفرینش جهان در شش روز... 9. دربارۀ مدت زمان برای «فقدان» همسر برای آزادی زن. در پایان تاریخ به انجام رسیدن سلخ عاشورا (محرم) 1212ق آمده است. در فهرست کتب مشایخ 233 و 282 دو گفتار در پاسخ همین محمد بن عبدعلی آمده است که این هیچیک از آنها نیست. آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین احمد بن زین‌الدین الاحسائی. قد ارسل الی الشیخ محمد بن الشیخ عبدعلی بن عبدالجبار آمنه الله من الخطاء... ارسل الی بمسائل عرضت له فی حال بلبال و تشویش. انجام: و تخر الجبال هداً. لا اله الا الله الملک الحق المبین، و الحمدلله رب‌العالمین و صلی‌الله علی محمد و آله الطاهرین. و کتب مؤلفه العبد المسکین احمد بن زین‌الدین فی سلخ عاشورا 1214 اربع عشرة بعد المأتین و الالف من الهجرة...

با عنوان قال، اقول ساخته شب پنجم رجب 1212. (محمد باقر حجتي) در علم باري و جواب آن (دانش پژوه و علمي انواري) پاسخ سوالاتي است كه شيخ محمد مسعود بن محمد بن ابن السعود از احسائي پرسيده و شيخ به طريق خود بدانها پاسخ گفته و در شب 20 شعبان 1211 تاليف آنرا به پايان برده است. (سيد جعفر و صادق حسيني اشكوري) در پاسخ پرسش هاي شيخ محمد سعود بن محمد بن سعود، نخست يك پرسش را آورده و به پاسخ آن پرداخته، آنگاه پرسش ديگر و پاسخ ديگر را. نخستين پرسش درباره «علمه تعالي المتبوع لوجود الاشياء و علمه لهامع الايجاد و بعد الايجاد» . تاريخ نگارش در پايانه نگارنده شب 20 شعبان 1211ق آمده است. نسخه اي ديگر از همين رساله در همين مجموعه (ش (1) 1664) نشان داده شده است كه نام پرسنده محمد بن مسعود بن الشيخ ابي سعود ... است. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسائي قد وردت علي مسائل من الانوار الالمعي و ... الشيخ محمد سعود بن الشيخ محمد بن السعود ... فاجيت ان اذكرها بصورتها و اجعل الجواب لها كالشرح. انجام كتاب: نعم المولي و نعم النصير، وقع الفراغ من تسويدها علي يد مؤلفها ليلة العشرين من شعبان سنة الحادية عشرة بعد المأتين و الف. حامداً، مستغفراً، مصلياً. و الحمدلله رب العالمين. [كتابخانه ملك 6/74؛ فهرست مشايخ 2/25؛ الهيات تهران ص 344؛ عكسي مركز احياء 4/240 و 5/72؛ فهرست مشايخ، 235 «رساله» ؛ ‌مشار، مؤلفين، 1/345؛ دائرة المعارف اسلامي 1/116؛ شورا 41/187 و 44/219]

رساله اي است در بيان المنزلة بين المنزلتين و رد جبر و اختيار در افعال عباد. مؤلف آن را به درخواست شيخ عبدالله بن مبارك بن علي جارودي قطيفي احسائي در سال 1208ق/1172ش تاليف كرده است. [اهدائي رهبر4-1]