جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله‌ پژوهش این است که علت توبیخ شدید موسی نسبت به هارون در داستان گوساله‌پرستی بنی‌اسرائیل چیست؟ سیدمرتضی معتقد است از آنجا که هارون، شریک موسی در رسالت بود و داراى سود و زیان مشترک بودند، موسی او را همچون خود فرض و همان‌گونه که انسان به هنگام خشم با خود رفتار مى‏کند، با او رفتار کرد؛ و ممکن است در آن زمان، گرفتن سر و کشیدن آن بی‌احترامی محسوب نمی‌شده است و احتمال دارد گفتن عبارت‏ «لا تَأْخُذْ بِلِحْیَتِی وَلابِرَأْسِی...» ازسوی هارون به‌علت ترس وی از گمان نادرست بنى‌اسرائیل مبنی برعتاب موسی نسبت به وی باشد یا اینکه مضمون این سخن، دلدارى و دعوت موسی به صبر باشد. نگارنده معتقد است دیدگاه ایشان دچار تأویل دور و بعیدی است. ظاهراً آنچه باعث چنین تفسیری از سیدمرتضی شده، مبنای کلامی ایشان درباره عصمت مطلق انبیاء (ع) است؛ نگارنده بر این باور است که می‌توان تحلیلی ارائه کرد که هم با این مبنا و هم با ظاهر آیات سازگارتر باشد و باید به این نکته توجه داشت که میدان تأویل آیات، میدان وسیع و فراخ‌دامنی نیست و فقط در حد اضطرار و ضرورت است. به نظر می‌رسد توبیخ شدید موسیG نسبت به هارون وسیله‌ای بـرای بـیدار کردن بنی‌اسرائیل بود تا به شدت و بزرگی اشتباه خود در گوساله‌پرستی پی ببرند.

شیخ مفید و سیّد مرتضی از متکلّمان امامیّه بغداد در سده 5 هـ ق بوده‌اند که به خوبی به موضوع مهدویّت ورود کرده و به سؤالات و شبهات پیرامون این موضوع پاسخ داده‌اند. موضوعات مهدوی که در آن عصر بسیار مورد بحث بوده است عبارتند از: «اصل تولّد امام و غیبت ایشان» و «موضوع غیبت و به تبع آن طولانی شدن عمر حضرت مهدی(ع)». چنین مواردی سبب به وجود آمدن سؤالات و شبهاتی از سوی معاندان و مخالفان جریان مهدویّت شد که این دو عالم شیعی با دفاع از اعتقادات امامیّه در مقابل معاندان ایستاده و پاسخ همه سؤالات را به خوبی بیان کردند. جریان وصیّت امام و نام نبردن از فرزندشان از دیگر شبهاتی است که از سوی معاندان مطرح شده که از سوی متکلّمان این مدرسه پاسخ داده شده است. این دو شخصیّت مدرسه کلامی بغداد با نگارش کتب متعدّدی درباره مهدویّت از باورهای شیعی در این‌باره دفاع کرده‌اند.