جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علم شناسی مبتنی بر چند رکن است. به موجب اصطلاحات قدمای ما، اگر بخواهیم علم شناسی بکنیم باید مبادی تصوری و تصدیقی علم را بشناسیم. مبادی تصدیقی علم بر دو نوع است، یکم، مبادی روش شناختی و دوم، مبادی غیر روش شناختی.از این جا روش شناسی وارد فلسفه علم می شود. به بیان دیگر، تصدیقاتی که در علم مفروض می گیریم و علم را برآنها بنا می کنیم دو دسته اند: تصدیقات روش شناختی و تصدیقات غیر روش شناختی. تصدیقات غیر روش شناختی مثل اینکه تصدیق کنیم عالم خارج وجود دارد . علیت وجود دارد و این مساله که آیا ما در علم ناگزیر از قبول اصل علیت هستیم یا نه. مراد از تصدیقات روش شناختی این است که علم چه چیزی را روش می گیرد؟ مثلا آیا اصل استقراء حجیت دارد یا نه؟ و اما شناخت مبادی تصوری علم و پاره ای از تصوراتی که در عالم علم به کار می رود رجوع به تاریخ علم را لازم می آورد. در این پژوهش، مدار و محور بحث، روش شناسی علوم تجربی از نظرگاه ابن سینا، سید محمدباقر صدر و پوپر است/

بازشناسی تفاسیر در حوزه روش شناسی، ضرورت اجتناب نا پذیر مطالعات جدید قرآنی می باشد. توجه به ابعاد مختلف روش شناسی تفسیر جهت دستیابی به روش صحیح تفسیر قرآن و نیز طبقه بندی تفاسیر بر مبنای معیارهای روش شناسانه الزامهای روش شناسی تفاسیر را بیش از پیش نمایان میسازد. در علم روش شناسی تفسیر، مقوله های مورد بحث بدین قرارند:1- چه راههایی برای شناخت قرآن وجود دارد؟ 2- تفسیر چه نوع شناختی است؟ 3- نسبت تفسیر با این گونه های شناخت چیست؟ در همین راستا محققان علوم قرآنی به تعریف گونه هایی از شناخت قرآن پرداخته اند؛ ترجمه ای، تفسیری، تأویلی، جری و تطبیق، بطنی، اشراقی، شهودی، تنزیلی، ابتدائی، مصداقی.این محققان اعتبار این گونه های شناخت را نیز مورد بررسی قرار داده و در نهایت تعریفی دقیق از اصول و قواعد تفسیر، ارائه نموده اند. عدم بکارگیری این تئوریهای روش شناسانه و در پیش گرفتن روشهائی متفاوت و گاه فاقد اعتبار، آنچنان باعث پیدایش اختلاف کلمات مفسران در بیان مفاهیم آیات قرآن گشته که ضرورت ارائه تفسیر صحیح قرآن در پرتو تئوریها و اصول و ضوابط دقیق و تعریف شده و ارزیابی دیگر تفاسیر بر اساس این ضوابط معین را آشکار مینماید. به همین منظور این پژوهش در راستای تجزیه و تحلیل روش تفسیری "اطیب البیان فی تفسیر القرآن" اثر آیه الله سید عبد الحسین طیب از مفسران معاصر تشیع که در 14 مجلد به نگارش درآمده، بر مبنای معیارها و تئوریهای روش شناسانه اقدام نموده و ضمن محک زدن آن با معیارها و تعاریف روش شناسانه و بررسی میزان ارائه روشی یکنواخت در سراسر تفسیر، به برخی آراء تفسیری این مفسر نیز اشاراتی مینماید. اهمیت این پژوهش در قابلیت سازی سنجش تفسیر "اطیب البیان" با استفاده از ملاکهای تعریف شده در علم روش شناسی تفسیر قرآن بوده تا میزان تعهد مفسر محترم به روش مورد نظر خویش و تغییر یا عدم تغییر آن را در سراسر این تفسیر نمایان سازد.

بررسی راه های شناخت امور فطری از موضوعاتی است که مورد توجه برخی از اندیشمندان مسلمان و فیلسوفان غرب قرار گرفته است. دکارت «وضوح و تمایز» را نشانۀ اصلی فطری بودن، و جان لاک اجماع عام، وجدان اخلاقی و اقتضای رحمت و مهربانی خدا را از جمله راه هایی دانسته است که دیگران برای اثبات فطریات به آن تمسک جسته اند. اندیشمندان مسلمان برای اثبات فطریات به چهار روش تمسک می جویند: شیوۀ تجربی تاریخی، شیوۀ عقلانی، شیوۀ شهودی و روش نقلی. اما به نظر می رسد که بررسی راه های شناخت و اثبات امور فطری به تفصیل و تحلیلی بسیار بیشتر از آنچه تاکنون در آثار اندیشمندان مسلمان و غرب آمده است نیاز دارد. ازاین رو، در این مقاله به ارائۀ راهکاری جدید برای اثبات امور فطری پرداخته ایم.