جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «فضائل الإمام علی (ع)» نوشته محمدجواد مغنيه است. موضوع این كتاب كه به زبان عربی نوشته شده بررسی فضایل نخستین امام شیعیان امام علی (ع) همچون علم، بخشش، شجاعت، بلاغت بیان، و مانند آنهاست. مولف ضمن بیان یاد شده، با مستندات قرآنی و روایات مختلف به زندگانی یازده امام شیعه نیز اشاره نموده است.

بیان مستندات فضایل امیرالمومنین امام علی(ع) در کتب روایی اهل سنت و هم چنین دیدگاه های علمای این مذهب در این زمینه است. نویسنده که مخاطب خود را برادران اهل سنت قرار داده، مطالبی را از برجسته ترین علمای آن ها در قرن های گذشته، اعم از تاریخ نویسان مشهور، متکلمین به نام، دانشمندان علوم حدیث، فقها و مفسران در اعصار مختلف، آورده است. فصل اول این کتاب به بیش از 110 آیه قرآن کریم که در شأن علی(ع) نازل شده و در کتب تفسیری اهل سنت آمده، اشاره نموده است. البته نویسنده اذعان دارد که می توان عدد این آیات را تا 300 نیز رساند. فصل دوم نیز شامل بیش از 400 حدیث درباره جایگاه علی(ع) و معرفی وی است. در فصل سوم هم، سخنان صحابی و علمای اهل سنت درباره امتیازهای علی (ع) بر دیگران را در خود جای داده است. حدیث غدیر در کتب اهل سنت، عنوان فصل بعدی این اثر است و به دنبال آن، به معرفی معاویه با همان رویکرد (استناد به کتب روایی اهل سنت) و هم چنین پاسخ به شبهات و کتاب «راهی دیگر برای کشف حقیقت»، پرداخته شده است.

کتاب حاضر در پی نقل و تفسییر روایتی است که بیان می دارد ؛ روزی پیامبر بر روی زانوی حضرت علی (ع) خواب بوده -به دریافت وحی مشغول بوده- و این وضعیت تا غروب ادامه داشته و نماز حضرت قضا شده، پیامبر بعد از بیدار شدن دعا می کند که خورشید برگردد تا حضرت علی (ع) نماز خویش را بخواند، زیرا مشغول فرمانبرداری از خدا و رسول بوده است. این روایت در منابع شیعه نقل بسیار شده و مؤلف کتاب حاضر با بررسی احادیث و ناقلان آن به دنبال کشف رمز این روایت است.

کتاب «المراتب فی فضائل أمیرالمؤمنین و سیدالوصیین علی بن ابی‌طالب (علیه السلام)» اثری درباره فضائل امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) اثر ابوالقاسم بُستی عالم زیدی معتزلی سده چهارم هجری است. در انتساب کتاب به بُستی تردیدی نیست و برخی از منابع شیعی از آن نقل کرده‌ اند. بُستی در این اثر به ۴۵۰ فضیلت از فضائل علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) اشاره کرده و در ضمن نقل فضائل به استدلال هم پرداخته واثری حدیثی کلامی پدید آورده است. کتاب بر خلاف شیوه معمول زمان مؤلف، به صورت نقل حدیث نیست بلکه به شکل استدلال و نقل فضائل در ضمن استدلال ها است. نویسنده حتی در مواردی که به نقل احادیثی از رسول خدا پرداخته، سلسله راویان خود را ذکر نمی‌ کند. بنابراین کتاب المراتب، بیشتر کتابی کلامی است که به احادیث استدلال کرده است.

کتاب «خصائص الائمه عليهم السلام» که شامل شرح حال امير مؤمنان امام على عليه السلام، زيارت و دعا، كلمات و سخنان وى و دلايل و نصوص بر امامت وى است و توسط سید رضی نوشته شده است. موضوع كتاب اعتقادی و تاریخی درباره حضرت علی علیه السلام می باشد. وی روایات مربوط به حضرت را جمع آوری و تاریخ كامل و گویایی را در مورد آن حضرت تشكیل داده است. كتاب حاضر برای تحقیق در زندگی حضرت، ارزشمند و قابل توجه بوده و از زمان نگارش مورد توجه و استفاده علماء قرار گرفته است. این كتاب از اولین كتاب های معتبری است كه به وسیله یكی از فقهای نامدار شیعه درباره زندگانی حضرت علی علیه السلام نگاشته شده است. در بسیاری از كتاب های معتبر به این كتاب اشاره شده و از مطالب آن بهره گرفته شده است. این كتاب شامل مباحث زیر می باشد: 1- خصائص امیرالمومنین علی علیه السلام 2- معجزات آن حضرت 3- علم آن حضرت به تنزیل قرآن 4- جنگ آن حضرت با خوارج 5- سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره حضرت علی علیه السلام 6- سخنان عمر درباره آن حضرت 7- سوالاتی كه از حضرت پرسیده شده و جواب حضرت 8- وصیت حضرت به كمیل 9- كلام حضرت درباره دنیا

الأربعون حديثاً عن أربعين شيخاً من أربعين صحابياً في فضائل الإمام أميرالمؤمنين عليه‌السلام، اثر شيخ منتجب‌ الدين على بن عبيدالله بن بابويه رازى، از علماى قرن ششم است كه چهل حديث در فضيلت اميرالمؤمنين و 14 داستان در فضيلت ايشان نقل كرده است. در مقدمه كتاب به معرفى مؤلف، كتاب حاضر و جريان چهل حديث پرداخته و از نسخ كتاب و تحقيق در آن سخن گفته است. در ابتدا چهل حديث با اسناد كامل نقل كرده و در ادامه 14 داستان در فضيلت اميرالمؤمنين نقل شده است. تعداد مؤلفاتى كه براى نايل شدن به ثواب‌هاى وعده داده شده، رسول خدا به جمع‌آورى چهل حديث پرداخته‌اند، بسيار است. اما در اين ميان برخى طرحى نو در انداخته و شيوه‌اى جديد در چهل حديث‌نويسى ايجاد كرده‌اند. مؤلف گرانقدر در اين كتاب چهل حديث را از چهل نفر از صحابه رسول خدا گرد آورده است كه همگى درباره فضايل اميرالمؤمنين است. اولين حديث اين مجموعه از ابوبكر، دومين از عمر، سومين از عثمان، چهارمين از اميرالمؤمنين، پنجمين از سعد وقاص و ام‌السلمه و پس از آن از عبدالرحمن بن عوف، عبدالله بن سعد، ابن عباس، امام حسن و امام حسين، فاطمه زهرا، سلمان فارسى و ساير صحابه نقل كرده است. وى پس از پايان چهل حديث، چهارده حكايت تاريخى در فضيلت اميرالمؤمنين را نيز ذكر كرده است. تمامى روايات مجموعه با اسناد متصل ذكر شده‌اند و در بسيارى از روايات افزون بر متن حديث كيفيت نقل حديث نيز ذكر شده است كه آن را به صورت قصه‌اى تاريخى در آورده و بر جذابيت كتاب افزوده است. مؤلف گرانقدر دو بخش روايات و حكايات را از يكديگر جدا كرده است. ابتدا به ايراد چهل حديث كه هدف اصلى كتاب است، مى‌پردازد و در پايان چهارده حكايت در فضيلت مولا بيان مى‌كند. او حتى در نقل حكايات سند كامل و متصل خويش را به گوينده حكايت نقل مى‌كند. اين شيوه حديث نگارى به خوبى بيانگر كثرت اطلاع و گستردگى دانش نويسنده است كه در يك موضوع چهل حديث را از چهل صحابى رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) با اسناد متصل بيان مى‌كند. اولين حديث اين مجموعه در فضيلت على، فاطمه، حسن و حسين عليهم‌السلام است كه پيامبر(ص) جنگ با آنها را جنگ با خود و صلح و سازش با آنها را صلح و سازش با خود مى‌داند و دوستان آنها را طيب المولد و دشمنان آنان را ناپاك مى‌خواند.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی علیه السلام» نوشته سعيد أبو معاش، به ذکر روایاتی در شان و منزلت امام علی علیه السلام می پردازد. در این نوشتار به روایاتی از منابع اهل سنت پیرامون افضلیت و فضایل همه جانبه امام علی علیه السلام اشاره می کند.

«عَینُ العِبْرَة فی غَبْنِ العِتْرَة» کتابی است عربی که سید ابوالفضائل، احمد بن طاووس حلی، (متوفای ۶۷۳ ق) آن را در موضوع آیات وارده در فضائل اهل بیت (ع) و ردّ مخالفین نگاشته است. مؤلف در این اثر با تقیه سخن گفته و خود را عبدالله بن اسماعیل نامیده است. ابن طاووس، ابتدا آیه قرآن را ذکر نموده، سپس روایت ذیل آیه را به نقل از مأخذ آن نقل می‌ کند. در بسیاری از موارد نیز، پس از نقل روایت، توضیحی ذکر کرده و در آن معنا و وجه استدلال به آیه و روایت را بیان می‌ نماید. کتاب عین العبرة درباره آیات وارده در فضائل اهل‌ بیت پیامبر (ص) و رد مخالفین آنان است. این اثر نوشته سید احمد بن طاووس حلی بوده و شاگردش ابن داوود حلی در رجال خود به آن تصریح کرده است. ابن طاووس ابتدا آیه قرآن را ذکر کرده، سپس روایت ذیل آیه را به نقل از منبع آن نقل می‌ کند. در بسیاری از موارد نیز، پس از نقل روایت، توضیحی ذکر کرده و در آن معنا و وجه استدلال به آیه و روایت را بیان می‌ نماید. تنها نظم خاصی که در سراسر کتاب شریف عین العبرة به چشم می‌ خورد همان ذکر آیات، سپس روایات و به دنبال آن بیان مصنف بوده اما کتاب تبویب نشده است. از جهت ترتیب آیات نیز، ترتیب قرآن رعایت نشده است.

کتاب «النور المشتعل من كتاب ما نزل من القرآن في على (علیه السلام)» تأليف حافظ ابو نعيم اصفهانى، محدث و رجالى قرن چهارم و پنجم هجرى، به زبان عربى است كه محمدباقر محمودى آن را گردآورى و تحقيق نموده است. كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و خاتمه به قلم محقق كتاب و متن كتاب است كه در ضمن 79 شماره ذكر شده است. محقق اثر در مقدمه‌ اش پس از ارائه شرح حالى از ابو نعيم اصفهانى، به معرفى اجمالى از كتاب «ما نزل من القرآن في على (علیه السلام)» و بيان اهميت آن در بين ميراث مكتوب اسلامى پرداخته است. وى درباره اين كتاب مى‌ نويسد: «و أما كتاب ما نزل من القرآن في على (علیه السلام)، تأليف حافظ ابونعيم، مدلول مطابقى‌ اش خبر از عظمت كتاب مى‌ دهد؛ چرا كه دلالت بر آن دارد كه كتاب مشتمل مى‌ باشد بر آيات قرآنى و بيان نبوى شريف صلی الله علیه و اله كه شارح آن آيات است و به اين كه آن آيات درباره على (علیه السلام) نازل شده است؛ بنابراين، الفاظ كتاب به لحاظ ارزش از شريف‌ ترين الفاظ است؛ چرا كه الفاظ آن برگرفته از كتاب خدا و كلام رسول‌ الله (صلی الله علیه و اله) و معانى آن هم از عظيم‌ ترين معانى است؛ زيرا كه درباره فضائل و خصائص عظيم‌ ترين شخصيت پس از رسول‌الله (صلی الله علیه و اله) است.

علي مع الحق و الحق مع علي عليه‌السلام نوشته سعید ابومعاش، بیست‌ویکمین اثر از سری کتاب‌های «سلسلة الشيعة الفرقة الناجية» است. موضوع این اثر عربی، امامت است. نویسنده در این اثر سعی کرده روایات رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم استنادات امیرالمؤمنین علیه السلام و خلفا و نقل‌قول‌های علما در کتاب‌هایشان، به‌ویژه عالمان اهل سنت درباره «معیت علی و حق» را نقل کند. انگیزه نویسنده از تألیف کتاب، دفع شبهه ابن‌تیمیه مبنی بر جعلی و ضعیف بودن روایت معیت علی و حق است که نویسنده در پایان کتاب به آن اشاره کرده است. کتاب ساختار مدون و مرتبی ندارد و مطالب آن در چهل‌ونه شماره ذکر شده و در پایان هر روایت یا نقل‌قول، مصادر آن، از شیعه و عامه ذکر شده است. کتب تاریخی چون تاریخ خلفا ی سیوطی و تاریخ بغداد؛ کتب حدیثی همچون مستدرک حاکم نیشابوری، الجامع الصغیر؛ کتب تفسیری چون مجمع‌البیان طبرسی و تفسیر فخر رازی و... از منابع مورداستفاده نویسنده به شمار می‌رود.