جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاریخ هنر ایران را می توان با گفتمانی دیگر و از منظر فرهنگ و هنرایرانیان مجددا تعریف و باز خوانی کرد.ورود اسلام به ایران نه تنها مانعی برای پیشرفت فرهنگ و هنر نبوده بلکه به شکوفایی آن کمک شایانی کرده است. در نظر باستانگرایان ایرانی، و شرق شناسان غربی ،دوره ی حکومت ساسانیان به عنوان آخرین دوره ی پادشاهی باستانی ایران و قبل از حمله اعراب،عصر طلایی و نوستالژیک مجدو عظمت ایران است.این تفکر هسته ی گفتمانی را تشکیل می دهد که از تلاقی قدرت پادشاهی گذشته و دانش باستانشناسی شکل گرفته است و آن گفتمان اقتدار و پیشرفت فرهنگی و هنری ایران قبل از اسلام است.این پژوهش به روش تاریخی و توصیفی و به شیوه ی گفتمان پژوهی انجام می‌گیرد.در این رساله با نظریه های پساساختارگرایانه و شالوده شکنانه فوکو و دریدا و شیوه واسازی گزاره ها از قدرت حاکم در گفتمان مذکورپرده برداری می شود .نشان دادن حواشی این مرکز،می تواند موقعیت،جایگاه، داشته ها و نداشته های هویت و فرهنگ ایرانی بر حسب و از طریق تاریخ هنر این مرزو بوم را آشکار کند.پرسش های اصلی این رساله شامل موارد زیر است: آیا شرق شناسان و باستان شناسان غربی دید گاه هایی غیر از معرفی فرهنگ و هنر ایران به جهانیان داشته اندو این دیدگاه ها و اهداف استثماری بوده است؟آیا قدرتی که منجر به رسیدن به چنین اهدافی می شود ، به غرب گرایی و ایجاد اخلال در هویت ملی و مذهبی ایرانیان هم منجر شده است؟ و آیا راهکاری برای جلوگیری از نفوذ بیگانگان و مخدوش شدن فرهنگ و هنر و هویت ایرانی در این راستا وجود دارد؟این قدرت که طبق تعریف فوکو باید مولد باشد تا پذیرفته شود و مورد مخالفت قرار نگیرد،توسط شرق شناسان غربی به مشرق زمین راه یافت تا بتواند با توجیه علمی،با عنوان دانش باستانشناسی،آن را در فرهنگ شرقیها و به طور مشخص در این مقوله ایرانیان،وارد سازد. هدف این نوشتار آن است که با واسازی مکتوبات تاریخ هنر ایران خوانش جدیدی از فرهنگ و هنر ایران انجام دهیم و راهکاری برای جلوگیری از نفوذ بیگانگان و مخدوش شدن وجهه ی هویتی و فرهنگی و هنری به دست آوریم.این روند به تولید گفتمان دیگری شکل داد که هسته ی مرکزی آن این بود که مجدو عظمتیاد شده چه به صورت بالقوه و چه فعال در بین مردمان ایران زمین همچنان ادامه دارد و از بین نرفته است.این امر که به باستانگرایی منجر شد در واقع به صورت نیروی مبارزی درآمد که از نظر تقسیم بندی سه گانه فوکو(مبارزه علیه سلطه،مبارزه علیه استثمار و مبارزه علیه‌مقید شدن به خود)می تواند در جایگاه تسلیم قرار گیرد.با شیوه ی واسازی و واکاوی کتب تاریخ هنر به این نتیجه می رسیم که جنبه های استعماری و اسثتماری غرب گرایی و رواج آن از طریق شرق شناسی و باستان شناسی به زیر متن رفته و آنچه در ظاهر امر دیده می شود مولد بودن قدرتی است که به دانش باستان شناسی و شرق شناسی منجر شده است. اما فرهنگ و هنر ایران تسلیم این دانش نشده و بر این اساس فرهنگ و هنر ایران زمین از دوره ی باستان تاکنون پویا و زنده و فعال است و با به کارگیری درست دست آوردهای غربی توانسته تا این زمان همچنان موثر و پیشرو به راه خود ادامه دهد.

آزادي، مفهوم جديدي است كه با ابعاد و عناصر مختلف آن، تنها در دوره اخير مورد توجه انديشمندان غربي قرار گرفته و در كشاكش نهضت ناتمام مشروطيت ، وارد انديشه ايران و ايرانيان و بيش از آن، متفكران مسلمان شده است؛ از اين رو دچار فقر ادبيات و غناي تئوريك است.در مقابل،برخي بر اين باورند كه گرچه مسئله آزادي با مصاديق جديد، تولد يافته ارزشها و توليدات مدرن است، اما نمي‌توان محتوا و مضاميني از مصاديق آن را در زندگي قديم و منابع دینی نيافت؛ به رغم استدلال‌هايي كه در اين زمينه ارائه مي‌شود، نگارنده ،مدعي است كه متفكران مسلمان ، به ويژه در دوره‌هاي اخير- از جمله آیت ا... جوادی آملی- هر يك، با نگره و رويكرد خاصيبه مسئله آزادي توجه کرده اند . گویی اينكه اين موضوع از سويي مسئله‌اي نو پديد نيز به شمار مي‌آيد. پرسش اصلی این است که مفهوم آزادی در اندیشه سیاسی آیت ا... جوادی آملی را چگونه می توان تبیین کرد؟فرضیه اصلی آن است که ایشان، از منظر و مشرب فکری حکمت متعالیه می کوشد از سویی دغدغه سازگاری و ناسازگاری مفهوم آزادی با آموزه های دینی را مورد توجه قرار داده و از طرف دیگر به یک مفهوم اسلامی از آزادی، دست یابد.همچنین وی با معرفی شریعت، به عنوان مرجع تحدید آزادی،با ارائه آزادی تشریعی و تکوینی، آن را به آزادی سیاسی پیوند می دهد و اقسامی از آزادی را شناسایی و نسبت آن با سایر مفاهیم مرتبط از قبیل عدالت،امربه معروف و نهی ازمنکر، ولایت، قانون ... در حوزه روابط سیاسی، اجتماعی را مشخص می کند. دانش سیاسی در منظومه فکری صدرالمتألهین، از چه جایگاهی برخوردار است ؟ فرض اولیه این است که، هر چند ملاصدرا ، اثر مستقلی درباره سیاست ندارد اما در آثار خویش به کرات و به صورت پراکنده از جوانب مختلف درباره معرفت سیاسی به تأمل پرداخته است.در پاسخ به پرسش فرعی جایگاه حکمت متعالیه در نظام اندیشگی آیت ا... جوادی آملی ، از نظر نگارنده در نظام اندیشگی آیت ا... جوادی آملی ، امتياز حكمت متعاليه از ساير علوم الهي، مانند عرفان نظری، حكمت اشراق، حكمت مشاء، كلام و حديث، با اشتراكي كه بين آنهاست، در اين است كه هر يك از آن علوم به يك جهت اكتفا مي‌نمايد ليكن حكمت متعاليه كمال خود را در جمع بين ادله ياد شده، جستجو مي‌كندو حکمت متعالیه در بحث معرفت و شناخت به مثابه میزان است .فصول مختلف پژوهش در جهت تحقق فرضیه های اصلی و فرعی سازماندهی شده استوحکمت متعالیه به عنوان مبانی نظری پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است . در این فصل سعی شده است ، به بازنمایی اندیشه آیت ا... جوادی آملی نسبت به حکمت متعالیه نیز، مبادرت شود. از مبانی فکری وی و نیز زندگینامه و زمانه آیت ا... جوادی آملی در فصل دوم گفتگو شده است . فصل سوم ، عهده دار تبیین مفهوم آزادی در اندیشه سیاسی آیت ا... جوادی آملی،در ابعاد؛ تبیین مفهوم آزادی ، حدود ، اقسام و نسبت آزادی با سایر مفاهیم مرتبط می باشد .یافته های پژوهش از این امر حکایت دارد که در منظومه فکری آیت ا... جوادی آملی ، هيچ ارزشي در اسلام به اندازه ارزش آزادي نيست و از منظر وی ، تبیین معناي آزادي از صنف مفهوم است و نه ماهيت؛ از اين‏رو، حدّ و رسم ماهوي ندارد و نمي‏توان آن را با جنس و فصل و... شناخت؛ بلكه فقط از راه تحليل مفهومي مي‏توان به معناي آن پي برد و حقيقت خارجي، يعني همان آزادي حقيقي از سنخ هستي است؛ از اين‏رو، دارایتشكيك و مراتبي فراوان است . در مقوله تشکیک وجود ،بالاترين مرتبه آزادي از آنِ ذات مقدس ربوبي است.در مرتبه بعدي آزادي وافر، از آنِ فرشتگان بزرگ الهي، عقول عاليه و ارواح متعالي انبيا و معصومان است. پس از آنان نيز ، در ميان انسان‏ها هر كس از بند تن و قيد طبيعتْ رهيده‏تر و با كمالات علمي و عملي هم‏آغوش‏تر باشد، سهم بيشتري از آزادي حقيقي خواهد داشت .در نظام اندیشگی استاد جوادی آملی ،انسان در انتخاب راه و عقيده اجبار پذير نيست. انسان در نظام تكوين آزاد است، امّا، نمي‏تواند فراتر از قانون عليّت، كاري انجام دهد. در نظام تشريع ،مطلقاً سخن از آزادي و اختيار نيست؛ بلكه انسان به لحاظ قوانين شرعي حتماً بايد مطيع باشد. پس از تبیین و اثبات لزوم محدویت آزادی از منظر ایشان، در منظومه فکری وی، مُحَدِّد آزادي نمي‏تواند عنوان عدالت، حقوق بشر، دمكراسي و مانند آن باشد؛ زيرا اگر تحديد كننده خودْ داراي حدود مشخص نباشد، هرگز توان تحديد چيز ديگر را ندارد. تنها عاملي كه مي‏تواند حدود آزادي را كاملاً تحديد كند، شريعت الهي است . وی همچنین با شناسایی اقسامی از آزادی، ضمن انتقاد ازآزادی موجود در فضای رقیب، نسبت آن با سایر مفاهیم مرتبط در حوزه روابط سیاسی اجتماعی را معین کرده است .