جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسجد یکی از مهم ترین عناصر معماری دین اسلام محسوب می شود و مسلمانان صدر اسلام از آن نه تنها به عنوان مکان عبادت، بلکه از آن به عنوان مهم ترین مرکز تجمع و حل و فصل مسایل جامعه نیز استفاده می کردند. مسجد به مرور زمان به محلی برای تجلی محتوا و روح اسلام بدل شد، چرا که هنرمندان می توانستند با هنرهایی چون خوشنویسی، نقاشی، کاشی کاری و غیره به تزیین آن بپردازند.از دیگر سو، قرآن کریم به عنوان منبع الهام بخش هنرمندان بوده و آیات قرآنی بهترین آموزه ی اخلاقی و اسلامی به شمار می آیند که می تواند در مسجد برای متذکر کردن مردم مورد استفاده قرار گیرند. لذا آیات قرآنی و تزییناتی چون اسلیمی های گیاهی و نقوش هندسی با هم در آمیختند و زیباترین و تفکر برانگیزترین آثار هنری را در مساجدی چون گوهرشاد مشهد و مصلی گوهرشاد هرات به نمایش گذاشتند.بررسی دو مسجد گوهرشاد در هرات و مشهد، نشان می دهد که مسجد گوهرشاد مشهد از کاشی های معرق، معقلی و آجر به طور همزمان استفاده شده و رنگ آبی لاجوردی بیشترین کاربرد را داشته است. خط ثلث و نستعلیق به تزیینات مسجد شکل متفاوتی را بخشیده است. در مجموعه گوهرشاد هرات خط کوفی، نستعلیق و معقلی بیشترین کاربرد را داشته است و سورای فتح، واقعه و آیت الکرسی از جمله سورای مشترک دو مکان بوده است. به نظر می رسدغنای تزیینات این دو مجموعه دارای اشتراکاتی بوده است اما غنای تزیینی و کتیبه های قرآنی مسجد گوهرشاد بیشتر از مصلی گوهرشاد هرات است. روش تحقیق این نوشتار تحلیلی و توصیفی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی است.اهداف مقاله:1- شناخت مضامین، مفاهیم و خطوط به کاررفته در دو مجموعه گوهرشاد مشهد و هرات.2- دستیابی به تفاوت ها و شباهت تزیینی و مضمونی خطوط دو مجموعه.

تصمیم گیری و تعیین قوانین و مقررات جامعه ها به فرمان خداوند یکتا و خالق انسان هاست که به عهده پیامبران خود و جانشینان آنها نهاده است تا اوامر الهی و احکام و قوانین را در جامعه پیاده نمایند. پذیرش و عدم پذیرش حکمرانی فرستادگان الهی، نقش سیاسی هر فرد در جامعه است. زنان مسلمان با پذیرش دین اسلام و نبوت و رهبری رسول خدا (ص)، اطاعت آن حضرت را گردن نهاده و در فرمایشات و حرکت های سیاسی آن جناب با همراهی یا عدم همراهی، مشارکت یا مخالفت خود را ابراز داشتند. این مقاله به تبیین حرکت های سیاسی زنان صدر اسلام پرداخته و نمونه های همراهی یا عدم آن را با رهبری جامعه نشان داده است.

«لیندا نیکلسون» در مقاله خود با عنوان «جنسیت» به تفکیک میان دو واژه «جنس» و «جنسیت» پرداخته و تعارض بنیادین میان دو دیدگاه فمینیسم و ذات گروی را مطرح می کند. وی با طرح چندین ایراد که توسط فمینیست ها مطرح شده است به بحران تعریف «زن» می پردازد و در نهایت راهی برای برون رفت ارایه می کند. در بخش دوم ضمن نقد دیدگاه های فمینیسم که در مقاله نیکلسون بیان شده، به تبیین دیدگاهی با عنوان «ذات گروی الهی» پرداخته شده است. این دیدگاه مبتنی بر حقوق طبیعی و تفاوت های واقعی میان دو جنس زنانه و مردانه بوده و معتقد است باید نـقش فطری زنانگی و مردانگی را پذیرفت؛ این دیدگاه در واقع عبور از ذات گروی طبیعی به ذات گرویِ الهی بوده و تناسب با عدالت جنسیتی را در نظر دارد.

دو فرهنگ و تمدن چین و ایران از سالیان پیش در قاره پهناور آسیا خودنمایی می کردند. شاید به دلیل فاصله مکانی این دو قدرت بزرگ بود که در طول تاریخ دو امپراتوری چین و ایران هرگز در مقابل هم نایستادند. اما این دو قدرت عظیم آسیایی، همواره با یکدیگر ارتباطاتی داشتند که این ارتباطات خواه بازرگانی و خواه فرهنگی، تاثیراتی بر فرهنگ مقابل داشته است.هم ایرانیان و هم چینیان به خاطر وفاداری به سنت ها، عناصر فرهنگی وارداتی را به نوعی با فرهنگ و سنت خود همرنگ و هم سو می کردند.ایرانیان انعطاف خاصی نسبت به پذیرش هنر و فرهنگ جدید از خود نشان می دهند؛ ابتدا با آن عجین شده و سپس به تدریج استعداد و خلاقیت خاص خود را از لابلای این مراودات فرهنگی جلوه گر می سازند.یکی از جنبه های تاثیرگذار خارجی بر هنر ایران، هنر چین است که در بستر یکی از قدیمی ترین تمدن های بشری شکل گرفته است. با حمله مغول ها به ایران در سده ی سیزدهم تا هفتم و با رویکار آمدن ایلخانان، پس از سپری شدن ناآرامی ها و آشوب ها، ارتباطات بین دو کشور ایران و چین، به عصر طلایی خود رسید؛ چرا که هر دو کشور مورد حمله یک مهاجم خارجی قرار گرفته و تحت حکومت واحد مغول اداره شدند.حاکمان مغول (خاندان سونگ و یوآن) که به طور جدی تحت تاثیر فرهنگ و هنر غنی چین قرار گرفته بودند، از طریق ارتباطات سیاسی، تجاری و بعدها فرهنگی، این علاقه ی خود را به هم پیمان خویش در ایران نیز تسری بخشیده و مقدمات تاثیر متقابل هنر ایران و چین در زمینه های مختلف هنری و از جمله نقاشی، فراهم کردند.سوالات:1-آیا عناصر تشکیل دهنده نگاره های چینی در نقاشی های ایرانی دوره ایلخانی نیز تاثیر گذارده است؟2-چه تفاوت ها و شباهت هایی در خصوص انعکاس طبیعت در نقاشی های چینی و ایرانی وجود دارد؟اهداف:1-بررسی نمادین طبیعت گرایی در نقاشی های دوران سونگ، یوآن و ایلخانان ایرانی2-بررسی عناصر مشترک تشکیل دهنده نگاره های چینی و ایرانی

اغلب جریانات فکری فمینیستی به ویژه فمینیست های فرامدرن بین دانش و معرفت زنانه و مردانه تفکیک کلی قایل می شوند و معتقدند بسیاری از دانش ها و معرفت شناسی های رایج با رویکردی مردانه سرشته شده و معتقدند در عدالت جنسیتی باید همه سطور دانش و معرفت بر اساس توجه به مسایل جنسی و جنسیتی بازخوانی شود. در این نوشتار مبانی معرفت شناسی این دسته از فمینیست ها، با تاکید بر مباحث قرآنی (در حوزه معرفت شناسی قرآنی، شناخت شناسی شناختی قرآن و الگوی خاصی از معناشناسی قرآنی) نقد گردیده و آرا اندیشمندان مسلمان نظیر ملاصدرا، سهروردی و ابن عربی، مبنای تفکیک کلی بین دانش و معرفت زن و مرد نقد و تحلیل شده و معلوم می شود عدالت جنسیتی، مقتضی جدا نمودن معرفت زن از معرفت مرد نیست.

گستره ارتباط معنایی آیات، بسیار وسیع است، ولی اهداف، روش های علوم و تفکیک مرزهای دانش، سبب شده در هر دانشی به برخی از ابعاد ارتباط بین آیات توجه شود؛ برای دستیابی به نگرشی همه جانبه در مساله طلاق باید ارتباط معنایی‌ آیات در تمام جهات پنهان و آشکار مورد ملاحظه قرار گیرد. در این مقاله ضمن تبیین تعامل معانی آیات در سه حوزه دانش اصول فقه، تفسیر و زبان شناسی سعی شده مقولاتی نظیر عام و خاص، مطلق و مقید، ناسخ و منسوخ، مجمل و مفصل، ارتباط آیات با شان نزول، انحاء ارتباط سیاقی و وحدت سوره ها و تلفیق مفهومی در آیات طلاق مورد بررسی قرار گیرد و در هر مورد نمونه های عینی ارایه شود. لذا ضرورت نگرش های فرافقهی در مساله طلاق برای حسن اجرا و حسن تفسیر قوانین مبتنی بر فقه اثبات می شود.

تشکیل دولت فاطمی موفقیت آمیزترین دستاورد سیاسی شیعه اسماعیلی بوده است. تقریبا همزمان با شکل گیری این دولت در شمال آفریقا، دولت آل بویه در ایران در حال تکوین بود. روابط این دو سلسله شیعه، حسنه و در خور توجه بوده است. سلسله فاطمی در سال توسط تشکیلات بسیار پیشرفته فکری و اجتماعی به نام نهضت اسماعیلیه که خود بخشی از مذهب تشیع بود، شکل گرفت. این حکومت شیعه مذهب در غرب دنیای اسلام سبب شکوفایی انواع هنرها، صنایع، رونق اقتصادی و پیشرفت فرهنگی بسیاری شد.از جمله این هنرها، هنر نگارگری است. هنرمند دوره فاطمی، هم بر زمینه حساس کاغذ و هم بر زمینه سرد و بی روح دیوارها و همچنین بر روی سفالینه ها، روح آفرینی و نقش آفرینی کرده است.موضوع مورد بررسی در این مقاله با تاکید بر هنرهای مصور و نگارگری بر اساس مضامین درباری، (شامل موضوعات غنایی، خلفا و زندگی درباری و ...)، مضامین نمادین، اجتماعی و جنگ و شکار طبقه بندی شده است.این بررسی مضمونی بر نمونه آثار سفالینه، نقاشی های دیواری و تک برگ های آسیب دیده نسخ مصور صورت گرفته است. آنچه همواره مورد نظر هنرمندان فاطمی بوده، بهره گیری از مضامین دنیوی و تجسم دقیق تر محتوای اثر و نوعی طبیعت گرایی در آثار بوده است.اهداف مقاله:1- دستیابی به پیامد عقاید شیعی فاطمیان بر هنرهای تزیینی و تجسمی آن ها2- شناسایی مضامین آثار مصور و منقوش دوره فاطمیسوالات مقاله:1- آیا تعصبات و گرایش مذهبی خلفای فاطمی بر نوع نقوش هنرهای تزیینی و تجسمی آن ها تاثیری داشته است؟1- آثار مصور و منقوش هنرهای فاطمیان دارای چه مضامینی هستند؟

مشکلات اقتصادی یکی از عوامل افزاینده طلاق است. وظیفه تامین مالی مخارج زندگی بر عهده زوج بوده که این وظیفه در قالب نفقه بیان شده و شرط پرداخت آن تمکین زوجه در برابر زوج است. اما دامنه شمول این وظیفه تا کجاست؟ چه تعداد از طلاق ها ناشی از عدم پرداخت نفقه هستند؟ برای پیشگیری از این گونه طلاق ها چه می توان کرد؟ در این نوشتار در پاسخ به این سوالات، به مفهوم نفقه، نیازهای امروز جامعه در رابطه با مصادیق نفقه، ارتباط نفقه با طلاق، عوامل موثر در عدم پرداخت نفقه، تقسیم بندی گروه های فاقد توان مالی، قابلیت بیمه در حمایت از این گروه ها، مطالعه تطبیقی با کشور تونس و مصر پرداخته شده است و در انتها اصلاح «قانون تامین زنان و کودکان بی سرپرست» برای کاهش طلاق های ناشی از تادیه نفقه پیشنهاد شده است.

مهرهای شاهان، از جمله مهمترین آثار هنری دوران صفوی به شمار می روند. تحقیق درباره مهرهای شاهان صفوی، طریق، اثر مهرها برروی اسناد و مکتوبات قابل بررسی است. شکل مهرهای الصاقی بر روی این اسناد، به دلیل ارتباط سریع و آنی، با بیننده، در این مقاله ضمن بررسی ویژگی های مهرهای شاهان صفوی، تلاش گردیده است که مهرها نام گذاری و در یک طبقه بندی مناسب قرار گیرند. همچنین با تحلیل شکل، کاربرد، سیر تحول و تطور مهرهای شاهان صفوی تفکیک و مشخص شود.نتیجه نهایی اذعان می دارد که شکل و ترکیب بندی نوشتار مهرهای شاهان صفوی، علاوه بر کارکرد به عنوان نشان حکومتی، دربرگیرنده افکار و عقاید آنان نیز است. همچنین شکل در انواع مهر شاهان صفوی از تنوع محدودی برخوردار بوده و در چند شکل هندسی ساده خلاصه شده است. این اشکال با توجه به نوع کارکرد و جنس مهرها، دارای ابعاد متفاوتی بوده و با ترکیب بندی حروف رایج، هویت یافته اند.اهداف مقاله:1. مطالعه و شناخت شکل در مهرهای شاهان صفوی، به منظور تجزیه و تحلیل، طبقه بندی و ثبت تاریخی.2. دستیابی؛ نوع ارتباط مفهومی مهرها با افکار و اندیشه های شاهان صفویسوالات مقاله:1. مهرهای شاهان صفوی، چه شکل ها و فرم و مضامینی را دارا هستند؟2. نقش و مضمون مهرها، چه تاثیری بر شکل و فرمهای مهرهای شاهان صفوی داشته است؟