جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله به زبان عربی نوشته شده، و در آن به تقریب تمام روایات تفسیری امام علی (ع) از کتاب های حدیث و تفسیر عامه و خاصه، از ابتدای قرآن تا پایان سوره نسا همراه با معنای کلمات دشوار ذکر شده اند.مآخذ شیعی آن البرهان فی تفسیر القرآن و تفسیرنورالثقلین و منابع اهل سنت آن جلد دوم کنزل العمال والدر المنثور است.

چکیده: آخرالزمان، دوره ای از حیات تاریخ بشر است که طی آن دوره کنونی عالم به پایان رسیده و دوره ای جدید با ساختاری نو جایگزین آن خواهد شد. دوره ای که طی آن بعد از انحطاط همه جانبه عالم و انسان، خداوند متعال به عنوان نجات بخش بشر خود به مداخله در حیات بشر پرداخته و وی را به نجات ابدی و پایدار رهنمون می سازد که غالبا این فعل نجات بخشی را توسط منجی که برگزیده اوست انجام خواهد داد ، به همین دلیل از این آموزه تحت عنوان منجی گرایی و آینده گرایی یاد می شود. این آموزه بخش مهمی از باورداشت های ادیان بخصوص ادیان آسمانی را در برگرفته است و آیین یهود و دین اسلام نیز هر یک بخش اعظمی از عقاید خود را به این موضوع اختصاص داده اند. در این میان آنچه قابل توجه و حائز اهمیت است وجود شباهت ها و اشتراکات ضمن افتراقاتی است که این ادیان توحیدی در این زمینه دارند که این خود خبر از الهی بودن و وجود منشأ مشترک را دارد

ایمان نخستین رکن کمال انسانی است. بدون آن هیچ عملی از انسان مورد قبول واقع نمی شود. ایمان قرار گرفتن عقیده در قلب است و به معنای باوری است که توأم با اقرار و عمل به مقتضای آن عقیده می باشد. و با اسلام هم تفاوتی دارد. برخلاف ایمان، اسلام امری ظاهری است به این معنا که هر کس شهادتین را بر زبان جاری کند، عنوان مسلمان بر او صدق می کند. ایمان از عمل جدا نیست، در آموزه های قرآن، ایمان و التزام به عمل را اساس پیشگیری از خسران معرفی می کند. و دو قسم است ایمان آگاهانه و نا آگاهانه، و نیز دارای درجاتی است که نباید در آن شک و تردید نمود. ایمان متعلق های مختلفی دارد که عبارت است از : ایمان داشتن به خدا، روز قیامت، فرشتگان، قرآن و پیامبران. برای ایمان آثار و فوایدی را بیان کرده اند؛ از آثار ایمان می توان به ایجاد آرامش خاطر در فرد، تعدیل غرایز، رسیدن به اهداف الهی، ایجاد خوش بینی، خشوع و اخلاص اشاره کرد. ایمان دارای آثار اجتماعی نیز می باشد؛ از جمله سبب می شود فضایل اخلاقی در جامعه پرورش پیدا کند، موجب اتحاد و همدلی می شود و ضامن اجرای قوانین و مقررات در جامعه است. فردی که ایمان دارد دارای اوصافی است که به سه دسته تقسیم می شود: دسته اول، اوصاف فردی است که از جمله این اوصاف می توان به تقوی و خویشتن داری، اعتدال و میانه روی، صبر در همه امور و ... اشاره کرد. دسته دوم، اوصاف معنوی می باشد که عبارت است از: خوف و رجا، شکر و سپاس و ... و دسته سوم اوصاف اجتماعی است مانند: عفو گذشت، تواضع، خوش رفتاری و .. در این رساله ابتدا مختصات ایمان بیان شده که، ماهیت ایمان و مراتب آن را تبیین می کند. سپس آثار فردی و اجتماعی ایمان بیان می گردد؛ و در پایان از صفات فردی و معنوی و اجتماعی مومنین سخن به میان می آید. واژگان کلیدی این رساله شامل: ایمان، دین و یقین می باشد. امتیاز این تحقیق از دیگر نوشته های موجود، در چینش نو و جمع آوری کاملتر مطالب در مورد صفات مومنان است.

ماهیّت و ارکان ایمان با بهره گیری از آیات و روایات است. این پایان نامه در سه بخش مورد کنکاش و تحقیق قرار گرفته است. نویسنده در بخش مقدماتی پس از بررسی مفهوم ایمان و بررسی دیدگاه ها در ماهیت و چیستی آن به احکام آن همچون مرز ایمان و کفر، ایمان و نفاق، ایمان و شکّ، ایمان و آزادی، شدّت و نقص ایمان و همچنین تفاوت ایمان با اسلام و مراتب هر یک می پردازد. نویسنده سپس به زمینه ها و موانع ایمان و آثار ایمان و کارکردهای آن می پردازد. و در بخش پایانی به رابطه ایمان با دین، ایمان با تقلید، ایمان با عقل و ایمان به تجربه دینی می پردازد و در پایان نتیجه می گیرد که ایمان تصدیق قلبی است و این تصدیق با شک معرفتی ناسازگار است و اسلام مقدّمه ایمان می باشد و آثار آن آرامش و رستگاری در دنیا و آخرت می باشد.

متفکران مسلمان و مسیحی عموما" در موضوع ایمان نظریه پردازی کرده اند . برای دستیابی به حوزه معنایی ایمان باید مشخصه های اصلی مفهوم ایمان را به دست آورد که این شیوه در مورد کلیه مفاهیم انتزاعی کاربرد دارد . نظریه پردازی متالهان و متفکران مسیحی به دو حوزه نظریه های گزاره ای یا اراده گرا و نظریه های غیر گزاره ای قابل تقسیم است . این تقسیم بندی متناظر با مذاهب کاتولیک و پروتستان است . مشخصه هایی که می توان آن را به عموم این نظریه های نسبت داد عبارت است از خردپذیری ایمان ، تفاوت ایمان با علم و عقل ، حضور اراده در تحقق ایمان ، معرفت نبودن ایمان . همچنین عموم نظریه ها را می توان در جهت تبیین ایمان دینی ارزیابی نمود. در حوزه اسلامی مشخصه های برشمرده شده از اقرار زبانی و عمل ظاهری تا تصدیق قلبی و معرفت باطنی نوسان داشته است . خارج بودن عمل از حوزه مفهومی ایمان و تعبیر ایمان به دلبستگی درونی پسندیده ترین مشخصه های برشمرده شده در حوزه اندیشه اسلامی ارزیابی می گردد . متعلق ایمان جایگاه قابل توجهی در بحث ایمان دارد ولی ارتباطی به مفهوم ایمان ندارد. هرچند می تواند در گونه بندی ایمان موثر باشد . پذیرش گونه برای ایمان به معنی پذیرش زیستهای مومنانه متفاوت است که این تفاوت گاهی به تفاوت متعلقات ایمان و در مواردی به تفاوت خاستگاه و تعریف ایمان باز می گردد. در قرآن ایمان آوردن فرآیندی دوسویه معرفی شده است : عطای خداوند و اراده و پذیرش انسان در طول یکدیگر زمینه ایمان آوری را مهیا می سازند . مومن ، صاحب بینش ، آینده نگر و صاحب قلب پذیرا و ایمان آوردن او فعلی دلیل پذیر و عقل پسند است ، اما دلیل محور نیست . عمل صالح جزء ایمان به شمار نمی رود و گناهکاری مومن او را از دایره ایمان خارج نمی سازد . مومنین به توبه و تذکر و نو کردن ایمان خود ترغیب شده اند . تسلیم ، توکل ، اطمینانن و خشوع با ایمان قابل جمع هستند اما در مفهوم ایمان نمی گنجند . در آیات قرآنی توصیفی که ایمان ر مشخصا" امری فطری بنامد به چشم نمی خورد . معرفی قلب به عنوان جایگاه ایمان ( تصدیق قلبی ) ، مطلوبیت ایمان دینی ، تفاوت ایمان با علم و عقل ، پذیرفتن نقش اراده در ایمان از ویژگیهای مشترکی است که همسویی نظریه های ابراز شده در موضوع ایمان را با آموزه های قرآنی تایید می کند . قرآن متعلقات مختلفی برای ایمان برشمرده است اما نمی توان این متعلقات را جز در یک مورد ایمان به حق و ایمان به باطل ) گونه ساز دانست . شاید نزدیکترین رای به صواب این باشد که در قرآن گونه های مومنی کردن آمده است نه گکونه های ایمان . متعلق ایمان مطلوب قرآنی خداوند است و آنچه بر حضرت محمد (ص) نازل شده است . بررسی ویژگیهای مومن مطلوب قرآنی بیانگر این حقیقت است که قرآن در صدد ارائه الگویی موفق برای انسان، در صحنه زندگی دنیایی است .

موضوع این تحقیق « ایمان از نگاه شهید مطهری» می باشد و با بیانی نسبتاً اجمالی به بررسی واقعیّت و نقش ایمان در کلیه ابعاد شناخته شده از زندگی انسانی می پردازد و با هدف احیاء فرهنگ ایمان و با تکیه بر آثار تدوین شده استاد مرتضی مطهری تنظیم شده است. در این تحقیق بنیادی سعی شده است منحصراً متن آثار شهید جزء منابع مورد استفاده باشند و از آن جا که برای درک یک بُعد از افکار شهید بایستی به همه کتاب های شهید مراجعه کرد سعی بر این داشتیم تا از یادداشت های ایشان نیز کمک بگیریم به این امید که تمامی نظرات مدوّن استاد به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته باشند. از دیگر روش های کار می توان به استفاده از آیات و روایات درج شده در کتب شهید در این تحقیق اشاره کرد، با این هدف که این مجموعه، انطباق دقیق و خلّاقانه اندیشه های شهید با آموزه های دینی را به اطّلاع خوانندگان برساند. ایمان نوری است که در قلب می تابد؛ ایمان، معرفت قلب است و گفتار زبان و عمل اعضاء. اسلام، آشکار است و ایمان در دل نهفته است. ناموس آفرینش، جهان را مسخّر انسان، انسان را مسخّر نیروی ایمان، و پیامبران را سلسله جنبان این نیرو قرار داده است. تنها دین نیست که بشر را به ایمان دعوت کرده است، بلکه در درجه اول، این فطرت انسان هاست که از درون، فریاد ایمان خواهی برمی آورد. همه آن چه که انسان باید بدان ایمان بیاورد در کلمه غیب جمع شده است و سرسلسله امور غیبی خداوند است. طبیعت ایمان، اجبار بردار نیست و قرآن که منبع ایمان است این اصل را بارها متذکّر شده است. ایمان، درجاتی دارد؛ از اعتقاد قلبی، آغاز و تا عصمت ادامه می یابد و تفکّر در آیات الهی، راه رسیدن به ایمان است اما این رسیدن نیاز به زمینه های فکری و قلبی سازگار با ایمان دارد چرا که اساس دین، فطری و قابل ایمان است اما ایمان به حقایق دین کار آسانی نیست و همین است که به شهادت قرآن، اهل ایمان کم اند. انسان متمدّن امروز بیش از همه دوران ها به کارکردهای فراگیر ایمان نیازمند است. ایمان، آسایش و لذّت و بهجت شخصی و نیز پیشگیری و رفع و کاهش آلام و ناراحتی ها را به دنبال دارد؛ همچنین ایمان، عاملی وحدت بخش و ضامن اجرای اخلاق و عدالت است. ایمان تأثیرات بسیاری نیز در روح و شخصیّت آدمی دارد. این پژوهش به دلیل تمایز بخش ها و فصل ها از یکدیگر که خود گواهی است بر گستردگی ابعاد ایمان، دارای نتایج مهم بسیاری است که در زیر به بخشی از آن ها اشاره می شود: به بیان استاد شهید علّامه مطهری، مسئله مهم ایمان، مورد غفلت عام و خاص قرار گرفته، این امر باعث بروز دردهای مختلف بشری شده است. ایمان به چیزی بیشتر از شناخت عقلانی و یا یقینی است؛ ایمان شناخت توأم با عمل و عشق است. ایمان، با زور وارد قلب نمی شود و این معنای اصلی لااکراه فی الدین است. ایمان، که معنا و اساس زندگی و یگانه حلّال دردهاست در تمامی ابعادی که تاکنون از زندگی و وجود انسان شناخته شده است به گونه ای عجیب، اما مسلّم، تأثیرگذار است. کلید واژه ها: ایمان، اعتقاد، اسلام، یقین، شهید مطهری.

این بحث در مورد حاکم جشمی شامل پنج فصل می باشد و در هر فصلی مبحثهایی است پس در فصل اول به زندگیش پرداختم پس به ترجمه ها و نسبها و به مسافرتهای بین کشورش اشاره کردم و به رفتنش به یمن و شهادتش را در مکه مکرمه و جایگاه سیاسی و عقیدتیش را ذکر کردم و در مورد اساتید و شاگردانش صحبت کردم و آثارش از آنچه چاپ شده و یا چاپ نشده را با استفاده از بعضی منابع بیان کردیم. و اما فصل دوم پس به صورت کلی به کتاب(التهذیب فی التفسیر) پرداختم و در مورد نسخه و ارزشش و روش حاکم در ترتیب تفسیرش صحبت کردم. و اما فصل سوم و آن روش تفسیر است و در آن مباحثی است شامل: مبحثی در مفردات و مبحث دوم روش بیانی است سپس روشش را در استفاده از قرآن در تفسیرش بیان کردم، و همچنین از اخبار روایت شده از رسول الله(ص) سپس روش عقلیش را در مبحث سوم بیان کردم پس در مورد معتزله و اهمیت عقل و بعضی اعتقاداتش صحبت کردم و استفاده حاکم از عقل در تفسیر آیات قرآنی را همراه بعضی مثالها بیان کردم. و دربحث چهارم به روش بیانی و بخصوص به نظم و ارتباط بین آیات اینکه چگونه معنی از میان آیات قرآنی و ارتباط بعضی آیات به همدیگر پرداختم. و اما فصل علوم قرآن پس آن فصل چهارم است پس در آن مبحثی برای اسامی قرآن قرار داده ام بعد از آن نزولش پس در مورد انواع نزول که آیا یک مرتبه و یا تدریجی است صحبت کردم و نظر حاکم را در مورد آن بیان کردم و همانا قرآن یک مرتبه به سوی آسمان دنیا فرود آمد. و بعد از آن بصورت تدریجی بر حسب اقتضای زمان بر رسول خدا(ص) نازل شده است، و در مبحث سوم به حفظ و نگهداری قرآن از تحریف پرداختم و رأی حاکم را که قرآن حفظ شده از هر انحرافی و از هر تغییری در جایگاههای آیات است بیان کردم. و در مبحث چهارم محکم بودن و همانند بودن را ذکر کردم پس نظر حاکم را در وجود دو قسم در قرآن ذکر کردم و مثالهایی برای آیاتی که مفسران آنها را جزء متشابهات می بیند ذکر کردم. مثل آیاتی که از آنها برداشت می شود که آن اعضا رابرای خالق عزوجل اثبات می کند و به بحث اراده پریدم هنگامی که جبر از آن فهمیده شد و نظر و تفسیر حاکم برای همه مشخص شد. و در مبحث پنجم در مورد قرآن و نزولش و وحی و انواعش سخن گفتم و عصمت و پاکی وحی را ذکر کردم، افسانه غرانیق و آنچه در مورد آن گفته شده است، سپس جایگاه حاکم را از آن بیان کردم. و در مبحث ششم سخن در مورد نزول و دلایلش بود، پس مکی و مدنی را ذکر کردیم و روشش را در برخورد با اسباب نزول بیان کردیم، پس بیان کردیم که مفسرمان هنگامی که با نزول و اسبابش برخورد می کند در این راستا خیلی از مسایل کلامی و غیر آن وارد می کند اگر در آنجا قولی را دید که در مورد آیه و نزولش وارد می شود طوری که راضیش نمی کند که بعضی مثالها را بیان کردیم. و اما مبحث هفتم پس از قرایتها و صورتهایش می باشد پس روش حاکم و الگویش را در قبول این قرائت یا برتری آن بر غیرش بیان کردم، و بیان کردیم که خیلی از مسائل کلامی و تاریخی در این مبحثها می گنجد چرا که خواندن به بعضی از اشکال با مبانیش تضاد می یابد. و اما مبحث هشتم پس آن در مورد داستانهای قرآن کریم است و نظرش را در داستانهای قرآن بیان کرده ایم. و همانا این داستانها راست و بازگو کننده اتفاقاتی حقیقی و رویدادهای تاریخی می باشد و هدفها و آرزوهایی مثل اثبات و موعظه و اعجاز و شریعت در احکام و غیره دارد و نظرش را در تکرار این داستانها ذکر کردیم و بعضی افسانه هایی که در مورد بعضی داستانهای قرآن ایجاد شده صحبت کردیم از قبیل دو داستان هاروت و ماروت و داستان یوسف(ع) پس نظر مفسرمان در مورد این افسانه ها ورد آنها را بیان کردیم. و اما بحث نهم پس در مورد نسخ یا نابود کردن می باشد، و از نظر لغت و شرع معنایش را بیان کردیم. و از نسخ در دین اسلام و نسخ در قرآن و سنت صحبت کردیم و در مورد نسخ قرآن در مورد کتابهای قبل از آن و اینکه چه چیزی از آن نسخ شده است، و مثالهایی برای نسخ قرآن در قرآن و سنت ذکر کردیم و تفسیرحاکم را در مورد آیه نسخ مشخص کردیم. و اما فصل پنجم پس به دو مبحث پرداختیم: اول: پس به تأثیر حاکم بر مفسران قبل از او پرداختم، پس چگونگی تأثیر گذاشتنش را بیان کردیم اضافه بر بحثهایش در مورد مفسران قبل از خود، پس آیاتی که موافق با گذشته ما است بیان کردیم و مثالهایی برای آن ذکر نمودیم. دوم: و آن در مورد تأثیر حاکم در مورد مفسران بعد از خود و بخصوص زمخشری می باشد، پس مثالهایی از تفسیر الکشاف و التهذیب ذکر کردیم، و وجود موارد مشابه و همانند را بیان کردیم، و این موضوع را به بعضی عکسها از نسخه خطی ختم کردیم، پس لیستی از منابعی که از آن استفاده کردیم.

در این پایان نامه به طور کلی تأثیر داستان قرآنی یوسف (ع)، بر اشعار مولوی، سعدی و حافظ بررسی شده است. ترتیب پایان نامه موضوعی بوده و بر اساس فرازهای سوره ی یوسف در قرآن مرتب شده است. بدین ترتیب ابتدا آیه ی مربوطه و سپس ترجمه ی آیه و بعد از آن اشعار شعرا و توضیحاتی در مورد نحوه ی تفکر شاعران پیرامون موضوعات قرآنی و برداشتهای مختلف ایشان گرد آوری شده و سرانجام در مورد شیوه ی استفاده و تأثیر پذیری شاعر از مضامین قرآنی در هر موضوع به اختصار توضیح داده شده است. کلید واژه: داستان قرآنی یوسف، شعرِ مولوی،سعدی، حافظ، تطبیق موضوعی

هدف از نگارش این پایان نامه اثبات این است که انقلاب اسلامی ایران در مراحل متفاوت خود بر انتفاضه و حرکت اسلامی فلسطین اثر گذار بوده است و از طرفی هم اثرات اسلام بر دو مجموعه ایران و فلسطین ثابت شود . لذا سعی در پاسخ یابی به سوال آیا انقلاب اسلامی ایران در مراحل اولیه شکل گیری خود و سپس در اوج اقتدار خود بر روند شکل گیری مبارزات مردم فلسطین موثر بوده است یا خیر ؟ و ابعاد اثر گذاری انقلاب اسلامی ایران بر انتفاضه فلسطین چگونه می باشد ؟ را دارد . براساس فرضیه های تحقیق انقلاب اسلامی ایران با رهبری مقتدرانه امام خمینی (ره ) توانست به عنوان الگوی موفق در خاورمیانه عمل کند بطوریکه مردم فلسطین با بهره گیری از روش های مبارزاتی مدم ایران انتفاضه را تشکیل دادند و انقلاب اسلامی علاوه بر اثرگذاری مستقیم به فلسطین به صورت غیر مستقیم نیز اثر گذار بوده است . تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر پنچ فصل است . فصل اول از این تحقیق با در نظر گرفتن خاورمیانه به عنوان یک سیستم به بررسی آن می پردازد . بخش اول از این فصل به کلیات اختصاص دارد که خود دو مبحث را در بر دارد . مبحث اول به بررسی اصطلاح خاورمیانه و توضیح تئوری سیستمی می پردازد و مبحث دوم روابط متقابل کشورهای خاورمیانه را در چهار جوبهای خاص خود مورد بررسی قرار می دهد . بخش دوم دوران متفاوت خاورمیانه را با محوریت کانون آن بررسی می کند . فصل دوم این تحقیق در مورد انقلاب اسلامی ایران می باشد . این فصل نیز به مانند فصل اول دارای دو بخش بوده که بخش را کلیات با توضیحاتی درباره انقلاب از نظر اصطلاحی و لغعوی و مفهوم انقلاب اسلامی شامل می شود . بخش دوم شامل سه مبحث می باشد که هر کدام به ترتیب زمینه های پیدایش انقلاب اسلامی ایران ، ویژگیهای شکلی و محتوایی و اهداف و دستاوردها را مورد بررسی قرار می دهد . فصل سوم درباره جنبش سیاسی - اجتماعی مردم فلسطین یعنی انتفاضه می باشد در این فصل سعی بر این بوده تا با تقسیم مباحث به دو بخش ، در بخش اول کلیات جنبشهای اسلامی و به تبع آن حرکت اسلامی انتفاضه مورد بررسی قرار گیرد و در بخش دوم به صورت جزئی زمینه های پیدایش انتفاضه اول و دوم ، ساختار و ماهیت و اهداف و دستاوردها مورد بررسی قرار گیرند . فصل چهارم که نتیجه سه فصل پیشین می باشد بازتاب انقلاب اسلامی بر انتفاضه فلسطین است . فصل پنجم نیز سخن پایانی تحقیق و نتیجه گیری از مباحث مطرح شده و ارائه برخی راهکارها می باشد . براساس نتایج حاصل از تحقیق انقلاب اسلامی به شرط رهبری اسلامی و حمایت مردمی توانست به عنوان یکی از کانونهای موفق خاورمیانه در صحنه حاضر شود . انقلاب اسلامی ایران با برهم زدن کلیه معادلات سیستمی خاورمیانه اثبات کرد که اسلام به عنوان یک مکتب می تواند سازماندهی یک مجموعه موثر از غرب را تغییر داده و شرایط را تغییر دهد در این میان آنچه مهم است حرکت اسلامی فلسطین است که طی دوران مختلفی با بهره گیری از الگوی انقلاب اسلامی ایزران توانست به سهم خود ارتباط و اثرگذاری این دو نهضت را به اثبات برساند.

این رساله در ‎۵ فصل تنظیم شده است. محقق در فصل اول کلیاتی درباره علم کلام آورده است. در فصل دوم شرح واژگان ایمان، اسلام، کفر، نفاق، فسق ... آورده شده است. در فصل سوم ایمان، کفر از دیدگاه متکلمان اسلامی (زیدیه، خوارج، نجدات، مرحبه، مجیدیه، یوسنیه،) مورد اشاره قرار گرفته است. محقق در فصل چهارم به نقد و تحلیل دیدگاه متکلمان پرداخته است. فصل پنجم به بررسی مرتکب کبیره یا ربطهء گناه کبیره یا ایمان و کفر می پردازد.