جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده؛ بنا بر نظر مختار، "غیرت" در اصطلاح عبارت است از سعی و تلاش در محافظت از آنچه که نگاهبانی آن لازم است و "حمیت" در اصطلاح با غیرت مترادف می باشد. در قران کریم کلمه "غیرت" استعمال نشده است اما حقیقت معنای آن را – مانند بسیاری دیگر از مصطلحات دینی - می توان از برخی آیات استفاده کرد اما کلمه "حمیت" در قرآن، دو بار در یک آیه استعمال شده است. محدثین شیعه و سنی در کتب روایی خود در مورد غیرت، ابواب مخصوصی باز کرده اند و روایات مربوط را در آن ابواب جمع کرده اند. اما در مورد حمیت، باب مستقلی در کتب روایی شیعه و سنی وجود ندارد. غیرت به انواع پسندیده و ناپسند، غیرت در دین، ناموس، اولاد، مال، غیرت نسبت به خود، نسبت به خدا، نسبت به برادران دینی، نسبت به خلق خدا و نسبت به وطن، نژاد، جناح تقسیم می شود و دارای مراتبی نزد عارفان می باشد. منشا و عوامل غیرت عبارتند از شجاعت، قوت و بزرگی نفس، خیر خواهی و دلسوزی، فطرت، شرم و حیاء، ایمان، حمیت، قلبِ سلیم و تقوا و راهکارهای علمی و عملی تقویت غیرت در فرد عبارتند از مطالعه و تدبر در آثار و فواید غیرت، تقویت منشأ و عوامل پیدایی غیرت، کنار گذاشتن منشأ و عوامل بی غیرتی، انجام کارهای غیرتمندانه و تکرار آنها، همنشینی با نیکان و صالحان و غیرتمندان، پرهیز از معاشرت با بدکاران و بی غیرتان و نیز مرابطه و راهکار اساسی تقویت غیرت در جامعه عبارت است از فرهنگ سازی بوسیله آموزش و تبیلغ که بوسیله عناصر مختلف به دست می آید. آثار و دستاوردهای غیرت فراوان می باشد که از جمله آنها به تحقق فواید، آثار و نتایج دین در شخص و جامعه، حفظ پاکی و عفت، و کاهش انحرافات اخلاقی جنسی می توان اشاره کرد. فضیلت اخلاقی غیرت در تمام اقسامش در صورتی محقَّق است که در حد اعتدال باشد و گرنه حالت افراطی یا تفریطی آن، غیرت دینی نبوده بلکه خود، رذیله ای از رذایل می باشد.

یکی از زمینه های مطالعات حدیثی، بررسی مکاتب حدیثی بلاد اسلامی و منهج محدثین در نقد و بررسی روایات است‎۰ در این رساله به بررسی و توضیح مکاتب حدیثی مختلف و به ویژه مکتب حدیثی نیشابور اشاره شده است‎۰ و سعی شده که تا حدودی سبک و شیوه یکی از محدثان معروف نیشابور، یعنی ابو عبدالله حاکم نیشابوری بررسی شود‎۰ حاکم در مشهورترین اثر خود: یعنی کتاب المستدرک علی الصحیحین در باب معرفه الصحابه روایاتی را در مناقب خاندان نبوی (ص) ذکر کرده است‎۰ در این تحقیق ابتدا تمام روایات مربوط به فضائل اهل بیت (ع) ذکر شده و در مرحله بعد این روایات از منظر رجال شناسی و توثیق و تضعیف راویان سند از دیدگاه رجال شناسان مورد بررسی قرار گرفته است‎۰

پنج رساله اعتقادی حاوی پنج رساله از علمای امامیه است که در آنها بر طبق سنت متداول در این گونه رساله‌ ها به عرضه اصول پنج گانه و ضروریات اعتقادی مذهب شیعه امامیه پرداخته شده است. سه رساله نخستین از آن سه تن از ارکان و اعلام امامیه می‌ باشد که بنا بر شیوه مرسوم در این گونه رساله‌ ها به فشرده گویی و بسنده کردن به نقل ضروریات اعتقادی به همراه استدلال به یک دلیل عقلی بدیهی یا نقلی ضروری پرداخته‌ اند.

مطالب این رساله در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول در بیان عقاید متقدمان اهل حدیث و بررسی عقاید دو تن از بزرگان آنان به نامهای ابن حنبل و محمد امین استرآبادی و ابن تیمیه است. فصل دوم در بیان عقاید متکلمان اشاعره و معتزله و بزرگان هر دو دسته است. فصل سوم به بیان نظر فیلسوفانی مانند فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق و صدرالدین شیرازی، در این زمینه می پردازد. فصل چهارم هم مشتمل بر بیان عقاید سه تن از عرفای بزرگ یعنی غزالی، ابن عربی و مولاناست. فصل پایانی هم شامل دو بخش است که بخش اول شامل بررسی تاریخی سیر تحول اندیشه متألهان مذکور در فصلهای چهارگانه و بیان عوامل مؤثر بر افکار آنان است. بخش دوم نیز متضمن بیان تطبیقی این عقاید و حصول تحولات با پیگیری خط سیر اندیشه از جزم گرایی اهل حدیث تا یگانه انگاری وتوحید وجود عرفای مسلمان است و به دست آوردن این نتیجه که اندیشه بشری در چارچوب درونی دین اسلام مانند سایر پدیده های عالم دچار تحول و دگرگونی می شود و لاجرم سیر خود را به سوی تکامل طی می کند، از آن جمله تلقی متألهان مسلمان از وحی الهی است.

یکی از موضوعاتی که در حوزه فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیا ر مهم و قابل تأملی برخوردار است ، موضوع تأثیرپذیری فرهنگ اسلامی از فرهنگ یهود و جاهلیت است . متأسفانه بعد از رحلت پیامبر (ص) فرهنگ یهود و جاهلیت در جامعه اسلامی نمود پیدا کرد و بسیاری از مسلمانان ریایی به عادات و فرهنگ جاهلی گذشته ی خود برگشتند ، یهود و منافقین این دشمنان کینه توز ، نه تنها از لجاجت و دشمنی خود بر علیه اسلام دست نکشیدند ، بلکه از آنجایی که آن را رسالتی عظیم تر و همیشگی می دانستند ، به مبارزه سخت و دائمی با آن پرداختند .آنها در کنارمبارزه رودر رو و مسلحانه با اسلام از کار آمدترین سلاح خود یعنی وارد نمودن ، مطالب بی اساس و مخالف دین و عقل سلیم و علوم بشری ، خرافات و اوهام ، افسانه های دروغین یهودی و جاهلی ، به مدارک و مأخذ و فرهنگ اسلامی غافل نماندند و با ناامیدی از تحریف قر آن ، با فرو رفتن در پوشش ظاهری اسلام و تقوی و فریب ساده اندیشان مسلمان ، با القاء خرافات یهودی و جاهلی خود به نام حدیث ، مجموعه احادیث اسلامی ، را آلودند . در پی آن با ورود تدریجی این احادیث خرافی به کتب تفسیر و تاریخ این دو مجموعه نیز به شدت از این گونه مطالب یهودی و جاهلی آکنده شد . در این تحقیق پس از مباحث مقدماتی ، همچون معرفی فرهنگ یهود و جاهلیت ، تلاش شده که به مباحث اصلی تحقیق ، یعنی عوامل و زمین ه ها ی نفوذ فرهنگ یهود و جاهلی در فرهنگ اسلامی ، مروجان فرهنگ یهودی و جاهلی ، نمونه هایی از فرهنگ وارداتی یهود و جاهلیت و ... پرداخته شود

این پایان نامه در چهار فصل تنظیم و تدوین شده است: فصل اول، فضیلت قرآن؛ فصل دوم، فضیلت امام حسین(ع) در قرآن کریم؛ فصل سوم، نهضت حسینی؛ فصل چهارم، استشهادات قرآنی امام حسین(ع). در این فصل که بخش اصلی پایان نامه را تشکیل می دهد، آیات مندرج در سخنان امام حسین(ع) استخراج و شرح شده است.

با استفاده از آثار و نوشته های غزالی و آگوستینوس و با بهره گیری از منابع عربی، فارسی و لاتین به بررسی تطبیقی آراء این دو اندیشمند مسلمان و مسیحی در باره خدا و انسان می پردازد. وی نتیجه می گیرد که هر دو آنها خدا باور و خداگرا هستند اگر چه نحوه معرفت آنها به خدا کاملا متفاوت است. برخی از موضوعات بررسی شده از دیدگاه آنها عبارت است از: صفات خدا، افعال خدا، عدل الهی، رابطه خدا با انسان، ماهیت انسان، جبر و اختیار، معرفت انسان نسبت به خدا

حدیث، به عنوان دومین منبع تشریع و قانون گذاری در اسلام از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است به همین دلیل، از صدر اسلام تاکنون همواره مورد توجه مسلمانان قرار گرفته وبرای پاسداری از آن همه توان خود را بکار بسته اند. جمع و تدوین مجموعه های متعدد حدیثی، بنیان گذاری انواع مختلف علوم حدیث تا بتوان در پرتو آنها به فهم احادیث نایل آمده و سره را از ناسره تمییز داد، در همین راستا ارزیابی می گردد. از آنجا که بخشی از احادیث با توجه به اسباب، عوامل، شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی بیان گردیده اند که شناسایی و آگاهی از آنها به فهم و برداشت صحیح از احادیث کمک می کند و از طرف دیگر، بی توجهی و عدم شناخت آن اسباب، موجب سؤبرداشت و فهم احادیث برخلاف مقصود شارع می گردد، علم اسباب ورود حدیث از جانب متخصصان علوم اسلامی پایه گذاری شد. و با توجه به نقش و جایگاهی که این علم در فهم و درک احادیث معصوم(ع) دارد، موضوع این پژوهش قرار گرفته است. این تحقیق تحت عنوان بررسی تحلیلی اسباب ورود حدیث نبوی در صحاح سته و کتب اربعه در پنج فصل تنظیم گردیده که فصل اول آن به کلیات اختصاص پیدا کرده و در فصل دوم به بررسی علم اسباب ورود حدیث پرداخته شده است. در فصل سوم مباحث مربوط به انواع مختلف سبب ورود، اعتبار آنها و معایب و آفت های سبب ورود مطرح گردیده است، فصل چهارم پیرمون تاریخ اسباب ورود حدیث بحث می کند و سرانجام در فصل پنجم ارتباط سبب ورود با علوم دیگر مورد بررسی قرار گرفته است.

این پژوهش به بررسی تحول گفتمان سیاسی شیعه می پردازد. به لحاظ مکانی حوزه تحقیق محدود به مرزهای جغرافیایی ایران و به لحاظ زمانی محدود به دوران غیبت از سال 329 ه-.ش ˆ1399 ه-.ق) است . سازماندهی پژوهش بعد از بحثی نظری پیرامون مفهوم گفتمان و بررسی عوامل موثر و دخیل در تحول گفتمان سیاسی در فصل اول، بتدریج در فصول هفت گانه بعدی در قالب سه قسمت مجزا فرضیه های مختلف بررسی می شوند. در هر فصل پس از بیان دغدغه های و سئوالهای اصلی هر دوره، پاسخ اندیشمندان شیعی مطرح می شود، آنگاه مفاهیم غالب هر عصر شناسایی می گردد و نهایتا عوامل مؤثر و دخیل در شکل گیری گفتمان هر دوره مورد مطالعه قرار خواهد گرفت . در هر فصل توجه به مباحث تحلیل محتوایی (بررسی Text) در کنار مطالعه گفتمانی یعنی مطالعه متون در چارچوب بسترهای سیاسی اجتماعی (بررسی Context) مورد توجه واقع شده است . نهایتا در انتهای پژوهش در بخش نتیجه گیری یک جمع بندی نهایی درباره تحول گفتمان های مختلف ارایه خواهد شد. نوع و روش تحقیق روش مورد استفاده در این پژوهش روشی تلفیقی است . به عبارتی تلاش می شود به منظور احتناب از تک بعدی نگری نسبت به موضوع مورد پژوهش ضمن استفاده از تحلیل گفتمانی، از رهیافتهای مختلف بهره گرفته شود تا به غنای بحث افزوده گردد. جامعه شناسی معرفت که رابطه میان عقاید و اندیشه های مورد بررسی را با زمینه های اجتماعی و تاریخی این اندیشه ها مورد توجه قرار می دهد، روش دیرینه شناسی به منظور شناخت حوزه احکام و گزاره ها، تبارشناسی به منظور تحلیل تبار تاریخی دوره های مورد بررسی و مطالعه مقایسه ای که به بررسی مقایسه ای دوره های مورد اشاره توجه دارد، از جمله شیوه هایی است که به تناسب در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است . فن یا تکنیک پژوهش در این نوشتار بر مطالعات کتابخانه ای استوار است . اهتمام اصلی نویسنده بر این است که در این پژوهش ضمن آنکه به "توصیف " احکام و گزاره های غالب هر دوران می پردازد، به "تبیین" عوامل تاثیرگذار در شکل گیری گفتمان هر دوره نیز توجه کند. البته توجه به این نکته ضروریست که عمده مطالعاتی که در سنوات اخیر در زمینه گفتمان و تحولات گفتمانی صورت گرفته توسط ساختگرایان و پساساختگرایان بوده است ، که در طول قریب به سه دهه اخیر، سهم مهمی را در فهم کردارهای انسانی ایفا کرده اند. نحوه گردآوری داده ها و منابع در این پژوهش از کتب ، مقالات ، رسائل فارسی، عربی و انگلیسی موجود در کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه ریاست جمهوری، کتابخانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتابخانه دانشگاه امام صادق (ع)، کتابخانه دانشگاه مفید قم و کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی در قم، کتابخانه و آرشیو روزنامه اطلاعات ، اسناد موجود در مرکز اسناد و سازمان مداراک انقلاب اسلامی استفاده شده است . تلاش نگارنده بر آن بوده تا با بهره گیری از کلیه منابع دست اول فقهی، کلامی، تاریخی، سیاسی و همچنین منابع دست دوم که پدیدآورندگان آنها از جمله نویسندگان معاصر و یا شرق شناسان اند، تبیینی از تحولات گفتمان سیاسی شیعه ارائه دهد. بررسی آثار در انجام این پژوهش سعی شده از کلیه منابع و اسناد دست اول و اصلی در دوره های مورد بحث بهره برده شود. علاوه بر منابع دست اول، از منابع دست دوم نیز به منظور روشن شدن مباحث استفاده شده است . منابعی که در ذیل معرفی و بررسی می شود، الزاما در برگیرنده تمامی منابع موجود مرتبط با این پژوهش و منابعی که مورد استفاده قرار می گیرد، نیست ، بلکه گزیده ای است از منابع دست اول و دست دوم. سعی شده با توجه به تقسیم بندی پژوهش به گفتمانهای مختلف ، از هر دوران نمونه های شاخصی بررسی شود. در این نوشتار منظور از منابع دست اول، منابع اصلی و به عبارت دیگر منابع کلاسیک فقهی، کلامی، قرآنی و تاریخی هر دوره است . منابع دست دوم نوشته های تحلیلی نویسندگان، شارحان و نقادان معاصر اعم از ایرانی، مستشرق و ... پیرامون نظرات مورد بحث یا تحولات دوره های مورد اشاره است .

این رساله در ‎۶ فصل تنظیم شده است. فصل شامل نکاتی درباره تحقیق و زندگانی حضرت زینت(س) است.فصل دوم اسناد خطبه های حضرت زینب و بررسی از نظر رجالی و روایی است. فصل سوم خطبه های حضرت زینب و اختلاف نسخ را آورده است. فصل چهارم به بررسی و تحلیل خطبه کوفه می پردازد.فصل پنجم به تحلیل خطبه شام می پردازد. عنوان فصل ششم تحلیل از احتجاج به ابن زیاد نام دارد