جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نیمه دوم سده بیستم برای اکثر کشورهای اسلامی توأم با آشفتگی و بحران بود. نتیجه بحران های موجود در این کشورها ظهور و رشد پدیده ای اجتماعی به نام بنیادگرایی دینی بود. بنیادگرایی دینی در اسلام، هم نتیجه بحران و هم زمینه ساز بحران های داخلی این کشورها می باشد. جنبش های بنیادگرایانه اسلامی در دهه های اخیر که عملکردشان با خشونت و افراطیت همراه بوده، اتفاقات ناگواری را بر مردم کشورهای اسلامی تحمیل کرده اند و اسلام ستیزی و اسلام هراسی نتیجه عملکرد این گروه های افراطی بنیادگرا در جهان می باشند. افغانستان نیز همانند دیگرکشورهای بحران زده اسلامی در دهه های اخیر درگیر افراطیت و خشونتی بود که توسط افراط گرایان اسلامی طالب و در این اواخر داعش بر مردم مظلوم این کشور تحمیل شده است. در واقع می توان گفت بنیادگرایان، بخصوص بنیادگرایان افراطی در دهه های اخیر مهمترین نقش را در تحولات جاری اکثر کشورهای اسلامی بازی کرده اند. لذا ما برآن شدیم تا در رابطه با پدیده بنیادگرایی دینی، ظهور و بروز آن در کشورهای اسلامی و بخصوص نقش آن در تحولات سه دهه اخیر افغانستان(1352-1380) تحقیق نماییم. چرا که هرچه بیشتر این پدیده اجتماعی شناخته شود بهتر می توان جلوی رشد و گسترش آن را در کشور گرفت. در پژوهش پیش رو با تأکید بر نظریه بحران هرایردکمجیان به بررسی پدیده بنیادگرایی اسلامی در افغانستان پرداخته شده و نهایتا به این نتیجه ختم می شود که مهمترین علت ظهور و رشد بنیادگرایی دینی در افغانستان بحران های داخلی این کشور می باشد؛ هرچند مبانی فکری آن از مکاتب اخوان المسلمین، وهابیت و دیوبندیه گرفته شده باشد و کشورهای خارجی همانند پاکستان، عربستان و امریکا در ظهور و رشد آن دخالت داشته باشند.

مساله وجود شر علی‌رغم وجود خالقی عالم، قادر و خیرخواه، چالشی بوده که متألهین و فلاسفه را از دیرباز به پاسخگویی و ارائه پاسخ‌هایی درخور، واداشته است. متالهین بر این باورند که جهان تحت سلطه و سیطره موجودی واحد است که با حکمت، عنایت، قدرت و عدالت مطلق و محض، بر آن حکم می‌راند. به موجب حکمت و عنایت او، به نظر می‌رسد که جهان نیز باید همچون خود او، خیر کامل و محض باشد. پرسش مهم این است که اگر عالم تحت سلطه چنین موجود کاملی است، چرا این شرور در آن راه یافته‌اند و چرا عالم سراسر خیر و نیکی نیست؟ از آنجا که در سنت مسیحیت، قدیس اگوستین یکی از اولین و مهمترین پاسخ‌ها را به این مسئله را بیان کرده و در میان متفکران اسلامی نیز ابوحامد محمد -معروف به امام محمد غزالی- جایگاه منحصر به فردی دارد، هدف از پژوهش حاضر، طرح مهمترین سوالات و چالش‌های مربوط به چیستی خیر و شر و نیز ارائه نظرات آگوستین قدیس و امام محمد غزالی در این رابطه بود. طبق یافته‌های این تحقیق، درحالی‌که آگوستین تأکید می‌کند که هرآنچه وجود دارد، خیر است و خداوند جز خیر را نیافریده، غزالی تأکید دارد که خیر و شر از جانب خداست و کسی که شر را از جانب خدا نداند، جاهل است. البته این بیان غزالی به این معنا نیست که خداوند شر را برای شر می‌آفریند، بلکه غرض خداوند از ایجاد شر، درواقع نیل به یک خیر بزرگ‌تر است. تفاوت عمده این دو متکلم در مورد منشأ شر اخلاقی است. آگوستین منشأ شر اخلاقی را گناه نخستین عنوان می‌کند. وی انسان‌ها را از بدو ورود به عالم، آلوده به گناه معرفی می‌کند چرا که به عقیده او گناه آدم، شخصی نبود بلکه همه انسانها در گناه او شریک هستند. از بیانات آگوستین چنین استنباط می‌شود که انسان با میل فطری به گناه به دنیا می‌آید و اراده وی تحت‌تأثیر این میل قرار دارد. اما غزالی بر آن است که آدمی با فطرت پاک و عاری از گناه به دنیا می‌آید و اگر به شر می‌گراید، به خاطر استفاده سوء از اراده خودش و در اثر تربیتی است که کسب می‌کند. با این همه، هر دو متفکر در تبیین مسئله شرور بر این امر تأکید دارند که آنچه از بلایا و تلخی‌ها در عالم هست، در نسبت به کل عالم هستی نه تنها شر نیست، بلکه خیر است و زیبایی عالم وابسته به این است که خیر و شر آمیخته به هم باشند. بدین‌سان نکات اشتراک و افتراق زیادی بین دو متکلم قرون وسطی وجود دارد. اما به نظر می‌رسد که تلاش هر دو در دو سنت متفاوت مسیحی و اسلامی، در جایگاه خود موفقیت‌آمیز بوده است.

بشنو این نی چون شکایت می کند از جدایی ها حکایت می کند تحقیق حاضر در خصوص بررسی پدیدار شناسانه سمع در سه اثر مولانا، مثنوی، فیه ما فیه و دیوان شمس است .توجه خاص مولانا به سمع و جایگاهی که او برای این حس در میان حواس بشری قائل است ، جلال الدین را به وادی سماع ، این مطلقِ شنیدن که متعالی ترین شکل شنیدن است می کشاند. اَشکال سمع در قالب های وحی و الهام ، این ودیعه های آسمانی در زمین و اوقات عرفانی که بر این نوع شنیدن مترتب است و همچنین سمع و سخن الهی و تنیدگی سمع و صدا و صوت ، از دیگر مباحثی است که به آن پرداخته شده است. هستی با شنیدنِ خطاب کلمه کُن ِالهی آغاز شده است و رابطه دیالکتیکِ گفت و شنود و یا به عبارتی سمع و کلمه الهی نیز اساس این کار قرار گرفته است. هستی با یک کلمه و صدا آغاز شد و با صدا و نفخه حق در شیپور اسرافیل نیز به انجام می رسد. بررسی آثار محققان دین پژوه و مولوی شناس در این باره نیز موید اهمیت سمع و شنیدن از تکوین ازلی تا دنیای کنونی است و ما را در اثبات فرضیه ها یاری می دهد. عالم، سمیعِ نغمات الهی است و حکم حق چنین است که نمی آفریند مگر آنکه قابلیت آن را عطا نموده باشد. چه اگر نغمه ای هست، پس گوشی نیز لازم می آید که صدای او را بشنود. هستی مُسخر آدمی است و مولانا با خطاب آغازین بشنو در نی نامه بر آن است تا با تصویر کردن او که از اصلش جدا مانده است، یادآور شود که هیچگاه نبوده است که عالم بوده باشد و آدم نبوده باشد.

فاقد چکیده

دین اسلام به دلیل خویشاوندی که با ادیان سامی پیش از خود از جمله مسیحیت دارد، در منابع خود به برخی از شخصیت های این دین اشاره کرده است که در ارتباط با عیسی مسیح و آیین او تأثیرگذار بودند. از جمله ی آنان می توان پطرس و پولس را نام برد. پطرس در زمره ی برترین شاگردان عیسی(ع) و پولس علی رغم عدم درک عیسی مسیح از جمله رسولانی معرفی شده که تأثیر زیادی در گسترش مسیحیت به جهان غرب داشته است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی جایگاه این دو شخصیت در منابع اسلامی می-پردازد و نتایج این بررسی ها نشان می دهد که پطرس به جهت راست کیشی و تأکید بر شریعت-مداری به عنوان وصی و جانشین حضرت عیسی(ع) معرفی و از جایگاه ویژه ایی برخوردار است. اما پولس به جهت عدم تاکید بر شریعت که منجر به افراط در آموزه های ایمانی و مسبب انحراف و رواج اباحی گریری در مسیحیت شد از سوی منابع اسلامی طرد و انکار شده است و هم¬ردیف با دوزخیان و متکبرانی هم چون نمرود، فرعون، یهودا و... دانسته شده و از جایگاه والایی برخوردار نیست.

عرفان زنانه پدیداری است که به خصوص در مسیحیت، علی رغم همه ی فشارها و نادیده گرفتن ها از جانب جامعه ی مرد سالار و کلیسای سازمانی، توانست خود را حفظ کند و حتی بر عرفان و عرفای مسیحی چه مرد و چه زن، مؤثر واقع شود. بگین ها از این دست زنانی هستند که فارق از تعلق و اطاعت از روحانیت و اتوریته ی کلیسایی و با توجه به اهمیت به نقش غیر روحانیون و مردم بومی در دین، در صدد ایجاد محفلی صرفاً زنانه، با استقلال اقتصادی و مذهبی بر آمدند و با تشکیل بگین نشین ها برای زندگی دنیوی و عرفانی خویش، خط مشی به طور کلی انزواییِ راهبه ها را در پیش نگرفتند و قانون و قواعد صومعه ها را لحاظ نکردند، بلکه زنان مشتاق عرفان را تحت پوشش گرفته و هم تعالیم عبادی و عرفانی و هم آموزش های عرفی و شغلی را در کنار هم، برای سلوک معنوی و زیستی آنها در نظر گرفتند. به ویژه از قرن یازدهم میلادی، عارف بانوانی ظهور کردند، که نه تنها مرد سالاریِ مذهبی و عرفانی زمانشان را تحت تأثیر قرار دادند، بلکه برای آیندگان نیز الگو و سرمشق شدند. مشتیلد ماگدبورگی یکی از این زنان است که مانند بسیاری از هم مسلکانش، سیر و سلوک عرفانی را بر خانه و خانواده و دارایی و ازدواج ترجیح داد و با ورود به بگین نشین و سپس صومعه، مسیری از یک بگین آزاده تا یک راهبه ی نویسنده را طی کرد و بر هر دو گروه فوق نیز اثر گذاشت. کتابی به نام نور جاری الهی نگاشت که نظرات و عقاید عرفانی، فلسفی، مذهبی و اخلاقیش را بازتاب می دهد. کتابی که نه تنها به سبب بیان دیدگاه هایش، بلکه به جهت آرایه های ادبی متنوع و تمثیل ها و حکایات گوناگون، در ادبیات آلمانی قرون وسطی، حائز اهمیت است. او به سبب مخالفت و انتقادات فراوان به سازمان فاسد کلیسای زمانش، به عنوان مصلحی دینی و اجتماعی نیز مد نظر قرار می گیرد. با بیان نحوه ی پیدایش، سیر وسلوک عرفانی و دنیوی، و کشمکش های بگین ها با سایر افراد و نهادهای دینی و غیر دینی، و با شناخت موارد خداشناسانه، کیهان شناسانه، انسان شناسانه و معرفت شناسانه در کنار تاریخچه ی زندگی مشتیلد ماگدبورگی و بیان اخلاقیات و انتقادات و اندرزهای وی، که اکثراً بر گرفته از کتابش است، در جهت شناخت احوال این عارفان زن مستقل و به خصوص اندیشه ها و سیر و سلوک عرفانی مشتیلد ماگدبورگی، که هدف این رساله است، حرکت می کنیم.

فاقد چکیده

آراء تجدیدنظرطلبانه پاتریشیا کرون[1] تأثیر ژرفی بر مطالعات اسلامی، به‌خصوص بررسی تاریخ صدر اسلام نهاده است. کرون با تأثیرپذیری از مطالعات انتقادی پیش از خود، ضمن تشکیک در اعتبار منابع سنتی اسلامی، درصدد بود تا مهم‌ترین مؤلفه‌های تاریخی اسلام مانند جمع قرآن، زندگی پیامبر(ص) و ارتباط اسلام با سایر ادیان را در منابع خارج از چارچوب سنت اسلامی ردیابی کند. این مقاله می‌کوشد ضمن نقد و بررسی منابع و روش کرون، میزان وفاداری او به روش مطالعه انتقادی را بسنجد و نشان دهد که کرون به‌رغم تشکیک در اعتبار تاریخی منابع اسلامی، خود در بررسی‌هایش از منابعی بهره برده است که صحت، اصالت و اعتبار تاریخی روشنی ندارند و در نتیجه نظریه‌های او صرفا گمانه‌زنی‌هایی غیرقابل اثبات‌اند؛ اما توجه او به این منابع، به غنای داده‌های مفید درخصوص تاریخ صدر اسلام افزوده و چشم‌انداز تازه‌ای در مطالعات اسلامی فراهم آورده است.

چکیده ندارد.