جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم «کلمه» یکی از مهمترین مفاهیم و در عین حال پیچیده ای است که از دیرباز مورد توجه مکاتب بشری و الهی بوده است. «کلمه» در قرآن کریم نیز جایگاهی ویژه دارد و تکرار این واژه در کتاب تدوین (قرآن)، نماد اهمیت آن است. این پژوهش، با استفاده از برخی روش های نوین معناشناختی به تبیین مفهوم «کلمه» و استخراج مولفه های معنایی آن از قرآن کریم پرداخته است؛ زیرا معناشناسی به دلیل به کارگیری نگاهی تحلیلی و موشکافانه به متن برای دستیابی به مفهوم حقیقی واژگان، روشی مناسب به نظر می آید. با رویکرد همزمانی، 46 آیه ای که «کلمه» در آنها به کار رفته، مورد مطالعه قرار گرفت؛ با تحلیل کاربردها و از طریق استخراج مفاهیم همنشین و جانشین، این نتیجه بدست آمد که مفهوم «قول» به هسته معنایی کلمه نزدیک تر است و از این رو می تواند به عنوان جانشین «کلمه» محسوب شود. بدین ترتیب «کلمه» در قرآن کریم، قولی است که هم به خداوند متعال و هم به انسان نسبت داده شده است؛ با این تفاوت که بالغ بر نیمی از آیات اختصاص یافته به کلمه در قرآن، درباره خداوند به کار رفته و بیانگر امر او است که از اراده اش نشأت می گیرد و بخشی از آن، به سنن الهی باز می گردد؛ ولی کلمه، تنها در یک آیه درباره انسان به کار رفته که به کافران نسبت داده شده است و بیانگر عقیده آنهاست که عملی را در پی دارد؛ در بقیه آیات نیز، «کلمه» بدون انتساب به کسی، با صفات وویژگی های مثبت و منفی متفاوتی همنشین شده که بر اقوال اعتقادی توحیدی و غیر توحیدی مختلفی دلالت دارد.

نماز -عالی ترین مظهر نیایش - دارای آثار دنیوی و اخرویفراوانی استو می توان آن را از بهترین راهکار هایمعنوی در پیشگیری از انحرافات دانست . نگاهی گذرا به گرفتاری های انسان در عصر کنونی، ضرورت توجه به اسلام و تمسک عملی به سیره پیامبراکرم (ص) را بیشتر آشکار می کند تا بشر بتواند خود را از بند دنیای مادی برهاند و با ترویج فرهنگ نماز در پرتوسیره رسول خدا(ص) راه حل هایی برای مطرح کردن و پیاده کردن آن در سطح جامعه بیابد . در این تحقیق ، جوامع روایی شیعه و اهل سنت و منابع تاریخی، مورد بررسی قرار گرفته است تا سیره آن حضرت در مورد راه های ترویج فرهنگ نماز استخراج گردد. بیان جلوه های گفتاری آن حضرت در زمینه اسرار نماز،جایگاه و اهمیت آن ، شرایط و موانع پذیرش نماز، همچنین بررسی عملکرد آن حضرت در ابعاد مختلف تربیتی ،اخلاقی واجتماعی- سیاسی، محورهای اساسی این پژوهش است. بر اساس نتایج بدست آمده، فریقین اتفاق نظر دارند که تلاش آن حضرت در ترویج این فرهنگ در سطح جامعه موفقیت آمیز بوده ، به ترویج روح نماز و تربیت انسان های صالح و نماز گزار منجر شده است. سبک گفتار و رفتار آن حضرت همراه با بیان آثار ، به گونه ای انجام گرفته است که بسیاری از مسلمانان در یافتند نماز را در اول وقت ، با رعایت شرایط کمال و حدود و جوانب آن در مسجد و به جماعت اقامه نمودهوآن را از تمامی آفات نفسانی ، جسمانی یا عدم رعایت حقوق الهی و مردمی پیراسته نمایند . همچنین سیره عملیآن حضرت نشان داد با به کار گیری شیوه های مختلف می توان بستر مناسبی، برای جذب سایرین به نماز ایجاد کرد.

یکی از عوامل تغییر و تحریف ادیان آسمانی، ورود عناصر جعلی و خرافی به ساحت مقدس دین و بسط و گسترش آن در قالب آموزه‌های دینی بوده است. بطور کلی منظور از خرافه، پدیده ای است که هیچگاه مورد قبول عقل، شرع و علم نبوده اما در طول تاریخ، افکار بسیاری از انسانها را به انحراف کشانده است. زمنیه‌ها و عوامل بسیاری از جمله علل روانی، شرایط اجتماعی و سیاسی و ... در پیدایش خرافات و رواج آن در بین جوامع دخیل بوده‌اند. خرافات را به لحاظ میزان پای بندی مردم به آنها می‌توان به دو دسته‌ی اعتقادی و اجتماعی تقسیم نمود. اما پیرایش چهرة دین از اوهام و خرافات و عرضه‌ی حقایق ناب اسلامی بر مردم، دغدغه و هدف همه‌ی دینداران واقعی و در رأس آنها معصومان (علیهم السلام) می‌باشد. از جمله راهکارهای معصومان (علیهم السلام) در مبارزه‌ی با خرافات، علاوه بر برخوردهای موردی با مصادیق آن، تلاش در جهت ارتقاء سطح فکری و علمی و نیز پرهیزدادن از زمینه‌های ابتلاء به خرافه از جمله تقلید کورکورانه و پندارگرایی و ... بوده است.

سلام و لعن از مظاهر تولی و تبری است و کاربرد تقریبا مساوی سلام و لعن در قرآن کریم، بیانگر اهمیت یکسان این قسم از فروع دین است. برای دست یابی به جایگاه والای قرب الهی و اجتناب از آنچه منجر به دوری از رحمت خداوند می گردد، بررسی آیات سلام و لعن و عوامل زمینه ساز آن دو، ضروری است.ایمان، صبر و عمل صالح ازجمله عوامل سلام و کفر، نفاق، ارتداد، کتمان، ظلم، کذب، آزار پیامبر اکرم(ص) و ... از عوامل لعن در قرآن کریم محسوب می شوند.خداوند در قرآن کریم به اهل بهشت و برخی از انبیاء (ع) سلام کرده است که سلام خداوند و فرشتگان به پیامبر اکرم(ص) و موظف نمودن مومنان به این امر، نشان از عنایت ویژه پروردگار به آن حضرت است. قوم یهود، فرعون، عاد، ثمود، مدین، نوح، شیطان و ... نیز از مشمولین لعن در قرآن کریم به شمار می روند. برکت، امنیت و ... از آثار سلام و سخت شدن دل ها، مسخ و ... از آثار لعن است.از آنجا که در آیاتی از قرآن کریم، خداوند، برخی از انبیاء و فرشتگان از مصادر مشترک سلام و لعن معرفی شده اند. مومنان نیز باید به حبّ دوستان خداوند و دشمنی با دشمنان خداوند توجه ویژه داشته باشند.

مفهوم «امام» از مهمترین مفاهیم قرآن کریم است که از دیرباز مورد توجه مکاتب مختلف فقهی، کلامی، عرفانی و فلسفی بوده است ؛این پژوهش ، در راستای کشف لایه های معنایی واژه امام در قرآن کریم و با هدف تبیین انسجام و پیوستگی معارف قرآن کریم تدوین شده است وبا استفاده از برخی روش های نوین معناشناختی به تبیین واژه «امام» واستخراج مولفه های معنایی آن در قرآن کریم پرداخته است. با رویکرد هم زمانی دوازده آیه ای که واژه «امام» در آنها به کار رفته ، مورد مطالعه قرار گرفت ؛ با تحلیل کاربرد ها از طریق استخراج مفاهیم هم نشین و جانشین این نتیجه به دست آمد که مفاهیم «خلیفه» و «آیه» به هسته معنایی امام نزدیکتراند، ازاین رو می توانند به عنوان جانشین «امام» محسوب شوند به این ترتیب «امام» در قرآن کریم، خلیفه است که جانشین و آیهاسمای حسنای خداوند است . بالغ بر نیمی از آیات اختصاص یافته به امام در قرآن کریم ، در مورد «امام حق» به کار رفته است . در راستای تکامل سنّت الهی هدایت ، «امام حق» به عنوان فردی مرتبط با غیب ، متمّم توحید و وارث اسمای حسنای الهی با رحمت رحیمیه الهی واسطه فیض گشته و سبب اتحّاد عالم است و با هدایت مُلکی در دنیا انسان ها رابه صراط مستقیمهدایت می کند و در آخرت در مقام شهادت و شفاعت حاضر می گردد. امّا در دو آیه ای که در مورد ائمه باطل وارد شده است ، ایشان رابه عنوان خلیفه شیطان، که در تمامشئون از مستخلف عنه (شیطان) حکایت می کند معرفی کرده است که منشأاین استخلاف تبعیت از هوای نفس و پیامد آن قرار گرفتن در صراط جحیم است؛ همچنین آیه بودن ائمه باطل به این معناست که ایشان، آیه اسماء جلالی خداوند هستند.آنانسربازانکیفرواضلال خداوند برایکافرانو مایه عبرت برای سایر بندگان نیز می باشند.

گلدزیهر، مستشرق مجاری الاصل، در بخش اول اثر مشهور خویش «العقیدة و الشریعة فی الاسلامی»، متعرض بحث عصمت نبی اکرم شده است. وی در مقاله «محمد و اسلام» با استناد به دلایلی، صلاحیت پیامبر اکرم را به عنوان «اسوه حسنه» کاملا ردّ و سپس با تکیه¬ بر این ادعا، معصومیت ایشان را انکار می¬کند. اگرچه در واکنش به دیدگاه وی، پاسخ¬های موجزی از سوی محققان اسلامی داده شده است بخش‌هایی از آن همچنان بی¬پاسخ مانده است؛ لذا پژوهش حاضر درصدد است با اتخاذ روش تحلیلی ـ انتقادی، ضمن بیان دقیق نظریه¬ گلدزیهر در این خصوص و استخراج مبانی و مستندات نقلی و درون دینی وی هر یک را به¬طور جداگانه مورد ارزیابی و مداقّه قرار¬دهد. یافته¬های پژوهش از عدم تسلط و اشراف علمی گلدزیهر بر منابع اسلامی اعم از آیات و روایات و در نتیجه فهم ناقص و نادرست او حکایت می‌کند.

چکیده ندارد.

علامه شوشتری در قاموس الرجال روش نسبتاً نو و متفاوت برای رفع ابهام های رجالی بکار گرفته است. وی درکشف و تصحیح تحریفات و تصحیفات، توحید مختلفات و تمییز مشترکات از روش مقابله و مقایسه نسخه ها وکتاب های متعدد رجالی و غیر رجالی، بهره برده است. وی همچنین پیوندی متقابل بین این سه مبحث برقرار کرده، به گونه ای که گاه توحید عناوین مختلف را عاملی جهت کشف تحریف قرار می دهد، گاه پس از اصلاح تحریفات و تصحیفات، حکم به توحید یا تعدد عناوین میدهد وگاهی نیز بوسیله اثبات وحدت عناوین و یا رفع و اصلاح تحریفات و تصحیفات، اشتراک راویان را منتفی اعلام می کند. او درکشف و تصحیح تحریفات و تصحیفات ،که البته در مواردی هم ضرورت رجالی نداشته اند،از شیوه های متنوعی همچون بهره گیری از دانش طبقات، علم نسب شناسی و توجه به قرائن کلامی استفاده کرده است.اما در توحید مختلفات و تمییز مشترکات، با وجود اینکه علامه شوشتری در مقدمه قاموس‌الرجال تأکید بر این مسئله می‌کند که تمییز مشترکات و نیز حکم به وحدت عناوین مشابه تنها با شناسایی راوی و مروی عنه‌ امکان پذیر نیست، این قانون خود راتنها در مبحث توحید مختلفات به طور کامل اجرایی کرده است، اما در تمییز مشترکات روش دوگانه ای بکار بسته است. از سویی خود با روشهایی غیر از شناسایی راوی و مروی عنه به تمییز مشترکات پرداخته و از سوی دیگر نسبت به بکارگیری روش شناسایی راوی و مروی عنه توسط علامه مامقانی، ساکت مانده است.

قرآن کتاب هدایت و تربیت انسان به سوی رشد و تعالی و بروز ارزشهای الهی وانسانی در اوست که برای تحقیق آن از شیوه های مختلفی بهره گرفته است. "سنجش" که تاکنون بیشتر در فنون بلاغی مورد استفاده بوده یکی از این شیوه های است که در علم بلاغت از آن به "مقابله" یاد شده است اما در این تحقیق سعی شده است که از آن به عنوان اصلی تربیتی بهره گرفته شود و به سؤالاتی چون نگاه قرآن به مجموعه ارزشی و ارزشها چگونه است؟ قرآن ارزشها را چگونه مطرح می کند؟ سنجش ارزشها چه نقشی در نگرش و رفتار انسان دارد؟ پاسخ داده شود. از اینرو ابتدا به طرح مباحثی چون نقش ارزش در زندگی انسان، چگونگی ارزش ستیزی و ارزش گذاری آموزه های دینی و شیوه های مختلف طرح ارزشها در قرآن پرداخته شده و آن گاه در فصول مختلف ارزش ایمان، سپاس، آخرت جویی، نیکی، پاکی مطرح و پس از آن آیاتی بررسی شده که در آن ارزشها و ضد ارزشهای ایمان و کفر، سپاس و ناسپاسی، آخرت جویی و دنیا طلبی، نیکی و بدی، پاکی و پلیدی با یکدیگر سنجیده شده اند و تأثیر این آزموزه های بر بینش و کنش انسان ذکر گردیده است. مهمترین دستاورد پژوهش حاضر این است که "سنجش" شیوه تربیتی منحصر به فردی است که با گشودن افقهای نو در برابر انسان، بینش و رفتار او را تحت تأثیر قرار داده و موجب گسترش ارزشها در زندگی او می گردد

اندیشه منجی و موعودی که در پایان جهان ظهورخواهد کرد و حکومت واحد جهانی را براساس عدالت پایه ریزی خواهد کرد، مورد توجه پیروان همه ادیان بوده است و تمام ادیان و مذاهب مختلف از جمله اسلام، مسیحیت و یهودیت به این مسئله پرداخته اند. نوید مصلح جهانی علاوه بر قرآن در سایر کتب آسمانی مانند تورات و انجیل نیز آمده است. این پژوهش به بررسی و مقایسه تطبیقی مهدی موعود در آیات قرآن، روایات عهدین (کتب مقدس یهویان و مسیحیان) پرداخته است. در این تحقیق، مسائل مربوط به ظهورمصلح جهانی در چند مرحله بررسی شده است. در مرحله اول پس از بیان کلیات تحقیق، مسائل پیش از ظهور مقایسه شده است. در این فصل بیان شده که تمامی ادیان به ظهور موعود جهانی اعتقاد دارند ودر کتب آسمانی به آمدن او بشارت داده شده است. و از پیروان ادیان خواسته شده است که منتظر او باشند، زیرا که آمدن او قطعی است؛ اما هیچ کس از زمان ظهور او اطلاع و آگاهی ندارد. در مرحله دوم، به بررسی مسائل مقارن ظهور پرداخته شده است. در این فصل، نشانه ها و علائم مقارن ظهور، نزول حضرت عیسی و رجعت مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در مرحله بعدی، به مقایسه مسائل پس از ظهور مصلح پرداخته شده است. این که در آن هنگام توحید و یکتاپرستی حاکم است. حکومت الهی بر مردم حکم فرماست، حکومتی که عدالت و آزادی را به ارمغان می آورد. مردم آن جامعه در امنیت و رفاه و زندگی می کنند و به سطح عالی از علم و معرفت خدا رسیده اند. و آخرین مرحله به بررسی ویژگیهای موعود جهانی و یاران او در ادیان سه گانه پرداخته است. و در آخر نتیجه گیری شده است که به علت وجود اشتراکات زیاد بین ادیان فوق، مصلح جهانی و موعود کسی جز حضرت مهدی(عج) نیست. /