جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بدون تردید بحث حجاب یکی از مهمترین مباحث در حوزه مطالعات فرهنگ دینی تاریخی می باشد که از دیرباز معرکه آرا و نظرات اندیشمندان بوده است. اگرچه در باره آن مباحث بسیاری عنوان شده است اما پرداختن به منشا آن چگونگی برخورد با آن از سوی پیامبر و ائمه کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. چرا که با اندکی تامل در احادیث و روایات این سوال اساسی به ذهن خطور می کند که در رهگذر اندیشه دینی از منظر سیره آیا حجاب یک امر شرعی و یا عرفی و یا سیاسی می باشد؟ و دیگر اینکه در حوزه اجرا آیا امری شخصی است طوریکه ملتزم به آن بعهده اشخاص نهاده شده و یا امری حکومتی است و حکومت می تواند در اجرای آن در جامعه بطور مستقیم وارد عمل شود و دخالت کند؟ قبل از هر پاسخی این نکته شایان ذکر است که در تحقیقات انجام شده در باره پوشش زنان عرب در دوره های اولیه اسلام و قبل از آن ، تن پوش آنان از تنوع چندانی برخوردار نبوده است و برای پوشاندن بدن خود از لباسهای قومی و محلی بسیار ساده و متناسب با آب و هوای جزیره العرب با دوخت و دوزهایابتدایی استفاده می کرده اند. از سوی دیگر در سیره قولی و فعلی معصومین علیهم السلام دستورات خاصی برای پوشش خصوصا پوشاندن برخی از اعضای بدن برای انجام بعضی از مناسک عبادی همانند نماز و حج صادر شده است. اما این دستورات مانع از ان نبوده است که در زمان حیات ایشان زن در کنار مرد و دوشادوش او در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی حضور فعال نداشته باشد. مضافا اینکه بنا بر گزارشهای تاریخی زنان در میادین نبرد و یا در اجتماعات و همچنین در انجام داد و ستد حضوری گسترده داشته اند.

پژوهش حاضر با عنوان تحلیل و بررسی روایات نحوه ی حاکمیت امام زمان علیه السلام می باشد. که در آن به چگونگی شکل گیری و آغاز حکومت مهدوی پرداخته شده است.هدف از انجام این پژوهش رسیدن به پاسخی متقن در مورد اقدامات حضرت ولی عصر علیه السلام پس از ظهور و نوع برخورد ایشان با مشکلات موجود در آن عصرمی باشد.منابع استفاده شده در این پایان نامه کتب روائی دست اول شیعه و اهل سنت می باشد.در مورد نحوه ی به حکومت رسیدن حضرت ولی عصر علیه السلام دو نظر عمده وجود دارد که در مورد هر یک نقدهائی نیز وارد می باشد.نظر اول، حاکمیت ایشان از طریق جنگ و کشتار بی حد و حصر می باشد تا جائی که خون در زمین جاری شده و رنگ آب رودخانه ها (مثلاً رود فرات) تغییر می کند.نظر دوم، حاکمیت ایشان را بدون هیچ گونه جنگ و خون ریزی بیان می کند به نحوی که این حکومت به آرامی و حتی ریخته نشدن مقدار کمی خون (به اندازه حجامت) تشکیل می شود.در این میان یک دیدگاه اعتدالی نیز وجود دارد و ما در این پژوهش آن را پیشنهاد می‌کنیم؛ این دیدگاه و چنین است.حکومت مهدوی برای رسیدن به اهدافی والا تشکیل می‌شود که مهم‌ترین آن برقراری دین مقدس اسلام و فرهنگ ناب اسلامی در سراسر جهان است.امام زمان علیه‌السلام برای پیشبرد این هدف بزرگ ابتدا به فراخوان عمومی پرداخته و پس از اتمام حجت، ناگزیر باید اخلال گران و ستمگران را نابود کنند، ایشان این مهم را به بهترین نحو و در کمترین زمان ممکن انجام می‌دهند و علاوه بر نابودی ظلم و بیداد از چهره جهان، با انتقام از ظالمان و مفسدان، باعث شادی محرومان و مظلومان می‌شوند.در واقع امام زمان علیه السلام ابتدا از روش فرهنگی و بیان خطبه، در برخورد با جهانیان استفاده می‌کنند و همگان را به سوی خدا و دین اسلام دعوت می‌کنند و با معرفی خود به عنوان بقیهالله و جانشین همه پیغمبران، حجت را بر مردم تمام می‌کنند. پس از آن دوستان و یاران، در کنار حضرت و در رکاب ایشان قرار می‌گیرند و دشمنان و مستکبران رو به روی امام صف می‌کشند و حضرت نیز در مرحله بعد وارد عملیات نظامی شده و ظلم و بی‌عدالتی را در مدت زمان هشت ماه از بین می‌بردند و جهان پر از عدل و داد می‌نمایند.حضرت بقیه الله الاعظم علیه‌السلام علاوه بر استفاده از نیروهای نظامی قدرتمند، از امدادهای غیبی نیز در این مسیر بهره می‌جویند که از جمله این امدادهای الهی رعب و ترس است که به عنوان سلاح امام و در دل دشمنان کارگر می‌شود و علاوه بر آن این فرشتگان الهی هستند که بخشی از سپاهیان امام را تشکیل می‌دهند.البته بعضی کرامات و معجزات نیز مانند بر روی آب راه رفتن در سپاه امام دیده می‌شود که به همراه موارد بالا عواملی هستند که باعث تسخیر قسمتی از کشورهای جهان بدون نزاع و جنگ می‌شوند.

صفات و ویژگی های قرآن کریم، همواره بستر مناسبی جهت اندیشه ورزی و تضارب آراء میان اندیشمندان و مفسران اسلامی بوده است. یکی از این ویژگی ها، جامعیت قرآن است که جزو باورهای بنیادین مسلمانان و از مبانی مهم فهم و تفسیر قرآن به شمار می آید. به تبع جامعیت قرآن، مساله مهم دیگری که مطرح است کیفیت جامعیت قرآن می باشد، بدان جهت که صرف اثبات جامعیت قرآن بدون تبیین کیفیت آن ممکن است در عالم واقع، ذهن افرادی را نسبت به اصل جامعیت قرآن مشوش سازد و یا کسانی را در مورد صفات و ویژگی های قرآن به شک و تردید وا دارد. در این مقاله سعی بر آن است ضمن تبیین مفهوم جامعیت قرآن و نظریه های ارائه شده پیرامون آن، به کیفیت جامعیت قرآن از دیدگاه اندیشمندان و مفسران اسلامی به عنوان راهکاری اساسی در دفاع و شبهه زدایی از اصل جامعیت قرآن پرداخته شود.

در فلسفه علوم حدیث، علاوه بر کارکردهای عمومی فلسفه های علوم، کارآیی علوم حدیث در فرایند استنباط معارف اسلامی، میزان کارکرد علوم حدیث در مبانی مختلف حدیث پژوهی و روابط متقابل علوم حدیث و سایر علوم اسلامی تبیین می شود.مهم ترین محورهای بحث در فلسفه علوم حدیث عبارتند از: ماهیت علوم حدیث، موضوع و قلمرو علوم حدیث، ساختار علوم حدیث، کارکرد علوم حدیث، سیر تطور علوم حدیث، مبادی علوم حدیث و رابطه علوم حدیث با علوم اسلامی.

موضوع پایان نامه حاضر در مورد آرمان ها و تلاش های زنان جهت دستیابی به برتری و رشد در بنای تمدن بشری از نگاه قرآن و سنت شریف نبوی است. این پایان نامه شامل دو بخش می شود. بکلی بخش اول به مقولات کلی می پردازد و در دو فصل ارائه می گردد. فصل اول: آرمان، معنا، اهمیت و ضرورت آن. فصل دوم: مباحثی چند در مورد بزرگداشت زن در قرآن و سنت شریف نبوی. و اما بخش دوم در مورد آرمان های شش گانه زن در قرآن و سنت نبوی است و شامل شش فصل می شود. فصل اول در مورد آرزوهای معنوی و اهمیت آن است. به علاوه مباحثی در تاکید بر روح معنویت نهفته در زن مسلمان آرمان خواه مطرح خواهد شد. فصل دوم درباره آرمان های اجتماعی زنان است و به شرح ضرورت حضور زن مسلمان و همراهی او در بنای جامعه و تمدن می پردازد. در فصل سوم به آرمان های علمی و فرهنگی زنان و پرده برداشتن از واقعیت علمی و فرهنگی زن مسلمان از دیدگاه قرآن و سنت نبوی پرداخته شده است. فصل چهارم به بیان آرمان ها و تلاش های سیاسی و شرح استعدادها و اقدامات سیاسی زنان مسلمان از دیدگاه قرآن و سنت می پردازد. فصل پنجم در مورد آرمان جهادگرایی زن و تاکید بر روحیه جهاد زن مسلمان در قرآن و سنت است. و آخرین فصل به آرمان ها و تلاش های تبلیغاتی زن و تاکید بر نقش تبلیغاتی زن مسلمان در قرآن و سنت می پردازد. در خاتمه به ذکر عوامل عقب افتادگی و نیز عوامل یاری دهنده رشد شخصیتی زن مسلمان پرداخته و گذری سریع خواهد داشت بر چند نمونه از متون قرآنی و حدیثی مربوط به زن.

این پژوهش با عنوان«شاخصه های دینداری در روایات» با رویکرد درون دینی به ارایه ویژگیها و نشانه هایی می پردازد که یک فرد مؤمن و معتقد به اسلام باید آنها را دارا باشد. لذا برای رسیدن به این مقصود با تکیه بر منابع حدیثی شیعه و اهل سنت در چهار فصل تدوین شده است: 1 کلیات: که در آن علاوه بر تبیین مسأله و پیشنة بحث به تحلیل واژگان کلیدی تحقیق می پردازد. 2 چگونگی استخراج شاخصه ها از روایات: که در آن مفاهیم اصلی دینداری کلید واژه های استخراج مؤلفه ها و نیز معیارهای رتبه بندی مورد بررسی قرار گرفته است. 3 استخراج شاخصه ها از روایات: که در آن روایات مربوط به شاخصه ها و ارکان چهار واژه(اسلام، ایمان، دین، شیعه) جمع آوری و دسته بندی شده است. 4 تحلیل و استنتاج که در آن با ارائه جدولهای که ماحصل چهار بخش فصل سوم می باشد، تحلیلی از داده ها بر پایه تکرار مؤلفه ها بدست می دهد و در نهایت به تشریح مهمترین مؤلفه ها به ترتیب حاصله در دو حوزه زندگی فردی و اجتماعی می پردازد. در فصل سوم رساله پس از بررسی کتاب های حدیثی 322 حدیث جمع آوری شد که 42 روایت در ذیل واژة اسلام، 166 روایت در ذیل واژه ایمان، و 83 روایت مربوط به دین و 31 روایت اختصاص به شیعه دارد. از مجموع این روایات 63 شاخص استخراج شد که از بین آنها بر اساس معیارهای رتبه بندی 16 شاخص ایجابی در رتبه اول و 11 مورد در رتبه دوم و 18 شاخص در رده سوم و مابقی در رتبه چهارم قرار گرفت. همچنین 2 شاخص سلبی در ردیف اول و 10 مورد در ردیف سوم و 29 مورد در ردیف چهارم قرار گرفت. شایان ذکر است که از 63 شاخص، 35 مورد مربوط به زندگی فردی و 28 شاخص مربوط به زندگی اجتماعی می باشد. چنان که از 16 شاخص هایی رتبه اول 9 مورد مربوط به زندگی اجتماعی می باشد.

این رساله که با روش کتابخانه ای مورد پژوهش و تحقیق قرار گرفته و بیشتر متون عربی به فارسی ترجمه شده است مشتمل بر سه بخش است: بخش نخست آنکه کلیات موضوع را شامل می شود و دارای سه فصل است. فصل اول که در آن جغرافیای تاریخی طبرستان و سرزمینهای همجوار مورد بازشناسی قرار گرفت. فصل دیگر آن معرفی شهرهای قدیم طبرستان و منسوبین به آنهاست که در نسبت راویان استفاده گردیده و بر اساس ترتیب الفباء تنظیم گردیده است. فصلی هم اختصاص دارد به وضعیت سیاسی اجتماعی و فرهنگی طبرستان در طول سیر تاریخی که در این قسمت تاریخ ورود و فتح اسلام و تاریخ خاندانها و سلسله های طبرستان و مختصری از جایگاه علوم اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بخش دوم که مهمترین و اساسی ترین بخش و محوریت این تحقیق را شامل می شود مربوط به سیر تطور حدیث و محدثان طبرستان در طول تاریخ است. و در این بخش که از هفت فصل تشکیل شده گزارشی مفصل و کلی از آغاز سیر حدیث و معرفی راویان آن تا عصر حاضر بلکه شامل کسانی که دارای اجازه روائی و آثار حدیثی و فعالیتهای گسترده حدیث پژوهی و مانند آن می باشند را نیز شامل می شود. و اگر احیاناًًً کسانی از قلم افتادند در ادامه تحقیق و پژوهش در زمانهای آینده بصورت ملحقات به این رساله افزوده خواهند شد. بخش سوم به معرفی نمونه هایی از نگارشهای محدثان طبری در سیر تاریخی اختصاص دارد و در قسمت پایانی هم فهرست تفصیلی مطالب و فهرست منابع و مآخذ گنجانده شده است.

تفسیر قرآن کریم در قرن چهاردهم هجری وارد مرحله نوینی گردید. سید جمال الدین اسدآبادی، فریاد بازگشت به قرآن را در این قرن، برای اعاده عزت مسلمانان بلند ساخت و دو شاگرد وی: شیخ محمد عبده و سید محمد رشید رضا با پدید آوردن تفسیر المنار، تحولی شگرف در تاریخ تفسیر به وجود آوردند. عبده بر حاکمیت عقل در دین و زندگی اصرار می‌ورزید. عموم تفاسیری که پس از المنار نگاشته شده‎اند، به نحوی متأثر از این تفسیرند و بسیاری از این تفاسیر بیش از آن که توجه خود را به سند روایات معطوف سازند، به نقد محتوایی روایات توجه کرده‎اند. بر این اساس، تفاسیر قرن چهاردهم و پانزدهم هجری را به دو دسته: عقل گرا و نص گرا تقسیم کرده‎ایم. از میان تفاسیر موجود،هفت تفسیر: المنار، المیزان، التحریر و التنویر، من وحی القرآن، التفسیر الحدیث، الفرقان و تفسیر اثنی عشری انتخاب گردید که از میان آنها تفسیر اثنی عشری به عنوان تفسیری نص گرا و بقیه عقلگرا شناخته شده‎اند.در میان تفاسیر عقل گرا، المنار، المیزان، من وحی القرآن و الفرقان، قائل به عدم حجیت روایات تفسیری اند؛ در حالی که التحریر و التنویر و التفسیر الحدیث به حجیت روایت در تفسیر قرآن قائلند. تفسیر اثنی عشری نیز روایت را در تفسیر حجت می داند. تفاسیر عقل گرا با عرضه روایات بر قرآن، احادیث یقین آور، عقل و تاریخ صحیح به نقد محتوایی روایات پرداخته اند. از جمله نشانه های عقل گرایی این تفاسیر، رد اسرائیلیات، عدم نقل بسیاری از روایات ضعیف، توجه به فقه الحدیث، بی اعتمادی به روایات اسباب نزول و عدم جمود بر ظواهر روایات است

کتاب «دانش نامه امیرالمومنین (ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ » نوشته محمد محمدی ری شهری، مروری بر زندگانی و ابعاد مختلف شخصیت «امام علی (ع)» است. در جلد هفتم ادامه بخش هفتم که شامل روزگار سخت و شهادت طلبی امام علی (ع)، همچنین شامل مطالبی است در باب سال‌ های ابتدایی حكومت امام كه در این زمان مردم از حضور در جبهه‌ ها ممانعت می‌ كردند و از یاوری امام سرباز می‌ زدند. در بخش هشتم، پیش‌ گویی رسول خدا (ص) از شهادت امام علی (ع) و گفتار مولا درباره شهادتش و مسائل مرتبط با آن و سخنان آن حضرت از هنگام ضربت خوردن تا لحظه شهادت درج گردیده است.

کتاب «دانش نامه امیرالمومنین (ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ» نوشته محمدمحمدی ری شهری، مروری بر زندگانی و ابعاد مختلف شخصیت «امام علی (ع)» است. جلد چهارم این مجموعه به سیاست های اداری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، قضای، امنیتی، جنگی و حکومتی و نیز جنگ های حضرت علی (ع) در ایام حکومت می پردازد.