جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش آشنایی بیشتر با اندیشه های افلاطون و افلوطین و همچنین شناخت بهتر ایده خیر و واحد و نیز ارتباطی که با عالم پیدا می کنند و مهمتر از آن کشف رابطه ای که ایده خیر و واحد می توانند با خدا داشته باشند. روش پژوهش : مطالعه آثار این دو فیلسوف بزرگ و تعمق در نظرات آنان و همچنین مطالعه کتب و نوشته هایی که در این زمینه تحقیق کرده اند. این پژوهش به صورت مقایسه ای طرح شده است و در آن سعی شده که همگام با نظریه ها و نوشته های دو فیلسوف، به صورت مستند پیش رفته و اندیشه های آنان در رابطه با موضوع مورد بررسی قرار گیرند. نتیجه آن که اگر از یک سلسله تفاوتهایی که به نوع اندیشه و فرهنگ زمانه هر دو فیلسوف مربوط می شود، بگذریم، ایده خیر و واحد بسیار به هم نزدیکند و شباهت اساسی و ریشه ای دارند ( اگرچه در جزئیات متفاوتند ) و همچنین بسیار به خدای دینی و صفات آن نزدیکند به گونه ای که گاهی اوقات از ویژگی های یکسانی برخوردارند.

چکیده (فارسی): ه فارسی رساله حاضر نظریا ت معرفت شناختی رورتی را مورد بررسی قرار می دهد. این نظریات در دو محور اصلی مطرح می شود: نظریات سلبی که بیان کننده نظریات انتقادی رورتی است و نظریات ایجابی که بیانگر رویکرد پراگماتیستی او به شناخت است. در بخش اول نظریات انتقادی رورتی مطرح می شود.رورتی فرض های موجود در پس فلسفه مدرن را مورد تردید قرار می دهد و نشان می دهد که این فرض ها انتخابی است و می تواند کنار گذاشته شود. از نظر او فلسفه سنتی کوششی برای فرار از تاریخ یعنی کوششی برای یافتن شرایط غیرتاریخی هر تحول تاریخی ممکن است.او متذکر می شود که تحقیق درباره مبانی شناخت، اخلاق،زبان و جامعه، کوششهایی در جهت سرمدی کردن یک بازی زبانی یا عمل اجتماعی خاصی است. رورتی با کنارگذاشتن فلسفه مبناگرایانه،پیام اصلی خود را تاریخی گرایی می داند. به همین جهت او مفاهیم ذهن، شناخت و فلسفه را از دیدگاه تاریخی مورد بررسی قرار می دهد.او در این بررسی تاریخی،اشتباهات و خلط های فلاسفه را نشان می دهد. او نهایتاً به این نتیجه می رسد که مفهوم شناخت به عنوان تلفیقی از بازنمایی های دقیق،مفهومی انتخابی است و می تواند جای خود را به تلقی پراگماتیستی از شناخت بدهد. در بخش دوم نظریات ایجابی رورتی در مورد شناخت و نتایج پراگماتیستی چنین نظریاتی بیان می شود.در چنین رویکرد پراگماتیستی ای، مواجهه با اشیاء جای خود را به گفتگو می دهد. لذا توجیه مستلزم ارتباط خاص بین تصورات ( یا کلمات ) و اشیاء نیست، بلکه مستلزم گفتگو، یعنی مستلزم فعالیت اجتماعی است. توجیه مبتنی بر گفتگو نیز طبیعتاً کل گرایانه است. از نظر رورتی، هنگامی که گفتگو جای مواجهه را بگیرد، مفهوم ذهن به عنوان آیینه طبیعت می تواند کنارگذاشته شود. در این صورت مفهوم فلسفه به عنوان حوزه ای که در جستجوی مبانی شناخت است، نامعقول می گردد. رورتی دیدگاه خود در باب شناخت را رفتارگرایی معرفت شناختی می نامد. رفتارگرایی معرفت شناختی یعنی تبیین عقلانیت و مرجعیت معرفتی به وسیله ارجاع به آنچه جامعه جواز بیان آن را می دهد. در بخش سوم رساله، آراء سه تن از منتقدان رورتی _ یورگن هابرماس، دونالد دیویدسون و سایمن تامپسون _ در باب حقیقت، توجیه و عقلانیت بیان می شود و در نهایت نظرات انتقادی نگارنده مطرح می گردد.0

این مقاله سعی می کند نشان دهد که در سنت فلسفه اسلامی، مجموعه نسبتا کامل و منسجمی از مباحث «فلسفه دین»، به طور یک جا در نظام فلسفه سینائی بیان شده است. برای این کار، به معرفی مقاله دهم از کتاب «الهیات شفا» ابن سینا خواهیم پرداخت که معمولا چندان به آن پرداخته نمی شود. این مقاله، آخرین بخش کتاب «الهیات شفا» و مشتمل بر 5 فصل است که تقریبا دربر دارنده مهمترین عناوینی است که به طور پیشینی باید در موضوع فلسفه دین مطرح شوند. در یک فلسفه عقلی وابسته به سنت کلاسیک - مانند فلسفه ابن سینا که موضوع فلسفه را موجود از آن جهت که موجود است می داند و مسائل فلسفه را عوارض ذاتی این موضوع معرفی می کند - اولین پرسش این است که هر مساله فلسفی جدید باید از عوارض ذاتی موجود مطلق یا موجود چونان موجود باشد. به این ترتیب، باید برای فلسفه دین و هر فلسفه مضاف دیگری، جایگاهی منطقی در نظام وجود مطلق پیدا کرد. در این مقاله، این موضوع و همچنین سایر مباحثی که در فلسفه دین ابن سینا آمده است - از جمله بحث عدالت به عنوان معیار نیازمندی به دین - تبیین گردیده و به ارزیابی انتقادی آن پرداخته شده است. مهمترین خصوصیت فلسفه دین ابن سینا، عقلانیت دین و هماهنگی کامل آن با اصول پیشینی عقل نظری است که در عین حال، روح نظریه انسان کامل عرفانی نیز در آن یافت می شود. در مجموع می توان گفت که طرح مباحث فلسفه دین نزد ابن سینا، نشان دهنده ویژگی های یک فلسفه دین شیعی است.

رساله حاضر می کوشد ثابت کند فلسفه اسلامی در قلمرو مابعدالطبیعه دستاوردهای جدیدی دارد که آن را از فلسفه یونان متمایز کرده و موجب شده است به عنوان نظام فلسفی نوینی شناخته شود. برای این منظور ابتدا سنّت های فلسفی قبل از اسلام را گزارش و تأثیر آنها را در شکل گیری فلسفه اسلامی بررسی کردیم و نشان دادیم تنها فلسفه یونانی بود که در تشکیل فلسفه اسلامی نقش قابل توجه داشت. سپس با بررسی آراء ارسطو و شارحان او و نیز آراء ابن سینا دستاوردهای ابتکاری فلسفه اسلامی معرفی شدند. ابن سینا با طرح چهار مبحث: وجوب و امکان، حدوث و قدم، وحی و معاد سرفصل های نوینی در فلسفه اولی گشود و تحول عظیمی در آن ایجاد کرد. افزون بر این با افزودن مسأله ها، برهان ها، تقریرها و راه حل های جدید در مباحث قدیمی نیز آن را کاملاً متحول کرد. او در مبحث تعریف فلسفه اولی با بدست دادن موضوع آن و معرّفی اجزاء و فروعات آن، جایگاه آن را در میان علوم دقیقاً معین کرد. در مبحث وجود تفکیک بین وجود محمولی و وجود رابطی، اشتراک معنوی، تشکیک و تقسیمات گوناگون وجود؛ در مبحث ماهیت اعتبارات سه گانه ماهیت، تحلیل معنای جنسی و فصلی، توضیح چگونگی اتحاد آندو در تشکیل ماهیت واحد؛ در مبحث جوهر استدلال های او بر وجود هیولی؛ در مبحث تقدم و تأخر معرّفی تقدّم بالوجود (یا بالعلیهْْ) و تحلیل دقیق آن؛ در مبحث علّت و معلول، نگاه هستی شناختی به علّت و نظریه پردازی درباره علّت هستی بخش، تفکیک علّت حقیقی از علّت معدّه و علّت وجود از علت ماهیت، بررسی ملاک نیازمندی معلول به علّت، اثبات امتناع تسلسل و دور، تمایز ابداع از تکوین، مناسبات علّت و معلول، پاسخ به اشکالات علّت غایی و در خداشناسی اثبات وجود خدا با سه برهان: وسط و طرف، وجوب و امکان و تسلسل، اثبات توحید با برهان های مختلف، تبیین صفات خدا به ویژه علم خدا، بررسی فعل خدا به ویژه نظریه فیض و بالاخره توضیح چگونگی دخول شرّ در قضاء الهی از مهمترین دستاوردهای ابن سینااست. ابن سینا با در پیش گرفتن روش تقسیم و تحلیل در طرح مباحث مابعدالطبیعی و بدست دادن ابتکارات فراوان از روش مدرسی فاصله گرفت و به عنوان فیلسوف تمام عیار ظاهر شد.

چکیده (فارسی): از آنجا که شناخت فلسفه ابن رشد، به شناخت فلسفه های: ارسطو، ابن رشدیان لاتینی، فلاسفه قرون وسطی و نیز نظریه «جوهر» در نزد فلاسفه جدید کمک می کند، در این رساله نظریات اختلافی ابن رشد و ابن سینا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به دلیل وسعت این مسائل، تنها بر اختلافات آنها در حیطه «هستی شناسی» توجه شده است. فرضیه تحقیق که در نهایت مورد تاîیید قرارگرفت آن است که ریشه ای ترین اختلاف این دو فیلسوف، مسئله «تفکیک وجود از ماهیت» است. در بخش اول پایان نامه، سعی شده است تا دیدگاه و نحوه تفکر ابن سینا و ابن رشد نسبت به ارسطو و همچنین دیدگاه ابن رشد نسبت به ابن سینا، مورد بررسی قرارگیرد. سپس در بخش دوم، به بررسی معانی برخی از اصطلاحات فلسفی، مانند: «وجود»، «ماهیت» و «جوهر» در نظر این دو فیلسوف پرداخته و نشان داده شده است که «موجود» از نظر ابن سینا قابل تفکیک ذهنی به وجود و ماهیت است. در فصل دوم این بخش، به مسئله «تمایز و عروض ذهنی وجود بر ماهیت» توجه شده و مشخص شده است که بر مبنای این تمایز، ماهیت در نسبت با وجود و عدم «لابشرط» است، این مطلب منجر به طرح معنای «امکان ذاتی» گردیده است. فصل سوم تکمله ای بر دو فصل گذشته است. در این فصل، مسئله «واحد» و اشکالات مطرح در مورد آن، نقد و بررسی شده است؛ چرا که مشابهت کاملی میان این مسئله و مسئله «موجود» وجود دارد. در فصل چهارم ادامه فصل دوم و بحث «امکان ذاتی» دنبال شده است و «تقسیم موجودات به واجب و ممکن» و اقسام هر یک از آنها، ارائه شده است. در فصل پنجم براساس نیازمندی ممکن به واجب، «براهین اثبات واجب» بررسی شده اند. در فصل ششم به صفات واجب و در فصل هفتم به افعال او (خلقت عالم) توجه شده است و نظریه «فیض» و به تبع آن «قاعده الواحد» مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت و در بخش سوم، اختلافات این دو فیلسوف، جمع بندی و دسته بندی شده است و مشخص شده است که رشته ای که تمامی اختلافات ابن رشد و ابن سینا را به یکدیگر مرتبط می سازد، مسئله «تفکیک وجود از ماهیت» است و اختلافات آنها، از آنجا ناشی شده است که ابن رشد نتوانسته است درک صحیحی از «معقول ثانی فلسفی» به دست آورد. در هر فصل اشکالات ابن رشد بر ابن سینا طرح و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. همچنین در هر فصل، برای تفکیک و مقایسه بهتر مطالب، از جدول استفاده شده است و تاîثیر نتایج به دست آمده در هر فصل، بر سایر مباحث فلسفی مشخص گردیده است. همچنین اصل عبارات و نقل قول های به کار رفته در متن، در انتهای هر فصل ذکر شده است و نیز خلاصه ای از هر فصل، ارائه شده است. در انتهای پایان نامه، سایر نقل قول هایی که ذکر آنها در داخل متن، باعث طولانی شدن بیش از اندازه مطالب می گردید و یا آنکه مشابه آنها ذکر گردیده است، به صورت ضمیمه ارائه شده است و از طریق ارجاعات داخل متن، از آنها استفاده شده است.