جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم، معجزه جاویدان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، کتاب انسان سازی است که تمامی مطالب آن در جهت رشد، تعالی، تربیت و تکامل اوست. در تعقیب هدف های هدایتی و به منظور نشان دادن آثار قدرت پروردگار متعال، یک سلسله آیات قرآنی اشاراتی گذرا به مسایل علمی و اسرار وجود و کائنات و هستی دارد که نشان از اعجاز علمی قرآن است؛ مسائل علمی که قرآن به آن ها اشاره نموده، اموری هستند که مردم جهان معاصر نزول، و قرن های پس از آن، از تفسیر آن ها اطلاعی نداشتند، بنابراین به نحوی آن ها را تأویل و توجیه می کردند. ولی امروزه با پیشرفت علم و دانش بشری، اعجاز قرآن از نظر آیات مربوط به علوم تجربی همانند سایر ابعاد اعجاز این کتاب الهی، از قبیل فصاحت، بلاغت، محتوا، اخبار غیبی و ... محرز شده است.به این ترتیب عظمت قرآن برای دانشمندان بیشتر آشکار گردیده که چگونه در 1400 سال پیش، قرآن از این امور یاد نموده که هنوز هم بشر امروزی در مواردی، درکی از مسایل علمی قرآن ندارد و شاید هزاران سال لازم است بگذرد تا نکات دقیق علمی قرآن شناسایی شود.معجزه قرآن در اینجا دقیقاً این است که برای هر عقلی، به اندازه حجم آن یعنی به همان مقدار که وی را ارضاء نماید، می بخشد. به همین جهت می بینیم که مردم کم سواد فاقد دانش، در قرآن گم شده ی خود را می یابند، انسان های متوسط و اندک مایه نیز مفاهیمی را در قرآن توانند یافت که ارضایشان نماید، افراد متبحر و متخصص در علوم مختلف نیز اعجاز قرآن را آن گونه در می یابند که با حیرت و اعجاب تمام در برابر آن درنگ می کنند. آنچه اعجاز علمی قرآن را از دیگر انواع اعجازی آن متمایز می سازد، اهمیت بیشتر این مبحث نسبت به دیگر وجوه اعجازی قرآن نیست بلکه اهمیت و جاذبه ی پیام و اعجاز روحی و انسانی قرآن که در طول قرن ها امت اسلامی را به سوی خود کشانده است پیوسته بیشتر از دیگر ابعاد آن بوده و خواهد بود. پس در واقع تمایز اعجاز علمی قرآن با دیگر ابعاد اعجازی آن در مصداقیت علوم تجربی است؛ مصداقیتی که نزد بعضی در مقایسه با دیگر میادین معرفت بشری تا مرز مطلقیت جلو رفته است. این مصداقیت بر این پایه استوار است که علم تجربی توانسته است در قله ی هرم معرفتی عصر ما قرار گرفته و در هر آنچه صحیح یا در نهایت خطا آلوده می باشد، جامعه مرجعیت را بر تن کند.پرداختن قرآن به علوم تجربی و طبیعی می تواند بهترین مشوّق و انگیزه برای مسلمانان باشد تا مسیر پژوهش های علمی را پی گرفته و به پیشرفت معرفتی و علمی دست یابند و بزرگترین چالش دنیای اسلام را که همانا عقب ماندگی در عرصه‌ی علوم است درمان کنند. چنانکه این عامل نقش خود را در عصر اولیه طلایی اسلام که مسمانان هم از فهم و هم در عمل به قرآن نزدیک‌تر بودند به درستی ایفا کرد.توجه به اسرار آفرینش و قوانین جاذبه های فضایی و کیهانی زمینه آن است که بشر از تردید و غفلت نسبت به امکان و تحقق رستاخیز و پاسخگویی در برابر پروردگار بیرون آید و به مرحله یقین دست یابد. بنابراین انسان برای رسیدن به یقین و معرفت راسخ دینی، باید از گذرگاه کیهان‌شناسی عبور کند.آنچه که باعث شد این موضوع را انتخاب کنم علاقه به موضوع و سوالاتی بود که در مورد اعجاز علمی برایم مطرح بود. وقتی وارد حیطه اعجاز علمی قرآن شدم با دیدگاه های متفاوتی روبرو شدم و اینکه هر کدام از صاحب‌نظران به بیان ادله ای مبنی بر صحت دیدگاه خود پرداخته اند.لذا با توجه به اینکه قرآن کتاب جامع هدایت است تصمیم گرفتم برای مشخص شدن وجود و یا عدم اعجاز علمی در قرآن به پژوهش در این مورد بپردازم.

پروژهحاضر« تحلیل نامه امیرمومنان امام علی (ع) به حارث همدانی»باروش توصیفی وتحلیلی به محتواونکات مطروحه دراین نامه می پردازد.ازجمله مطالب به دست آمده از این نامه،آموزه های اخلاق فردی کارگزاران است که اهم آنهاعبارتنداز:لزوم تمسک به قرآن وتصدیق زندگی گذشتگان درقرآن وعبرت گیری ازآنها،غافل نبودن ازمرگ وزندگی پس از آن، اجتناب از اعمالی که هنگام آشکار شدن موجب شرم است،پرهیز ازخودخواهی،افراط درسوئ ظن وحسن ظن،لزوم شکرگزاری ازنعمت الهی وآشکارکردن آن، دوری ازلغوومحل حضورشیطان.بخش دیگرازاین نامه به اخلاق اجتماعی کارگزاران پرداخته که اهم آنها عبارتنداز:کظم غیظ، عزم ومدارا به هنگام قدرت،حفظ آبرو، توصیه به شهرنشینی ازآن جهت که موجبات رشدرافراهم می کندومحل اجتماع مسلمانان است، اهمیت دادن به نمازجمعه. محوردیگراین نامه، تربیت صحیح نفس است که با رفق ومدارا کردن باآن به گونه ای که ازاکراه به آن پرهیزگرددودربرخی ازمواردبافریب دادن آن محقق می گردد.

یکی از لوازم و ضروریات اصلی زندگی اجتماعی، وجود وحدت، همدلی و همزبانی افراد یک جامعه و یک امت است تا بدین‌وسیله حقوق مردم آن جامعه از تجاوز و تعدی دیگران مصون باشد، به همین دلیل است که در دین اسلام و آثار و روایات اسلامی، نسبت به وحدت، همدلی و همزبانی، تأکید و سفارش زیادی شده است. این پژوهش با روش توصیفی _ تحلیلی و با بهره جویی از منابع کتابخانه ای- اسنادی به بررسی ارتباط، عوامل، موانع و پیامدهای وحدت، همدلی و همزبانی در قرآن و روایات پرداخته است. براساس نتایج بدست آمده، همزبانی، برخاسته از همدلی است. زمانی همدلی، پدیدار می‌شودکه عقیده و هدف یکی باشد. هرچندکه همدلی از همزبانی بهتر است؛ ولی اگر همدلی با همزبانی همراه شود، موفقیت‌های برتر نصیب همدلان همزبان خواهد شد. کسانی‌که همدل هستند، در نهایت، به زبان مشترک دست خواهند یافت؛ ولی کسانی‌که همزبان هستند، کمتر اتفاق می‌افتدکه به همدلی دست یابند. برخی‌از عوامل ایجاد وحدت، همدلی و همزبانی عبارتنداز: عقیده واحد، روش واحد، هدف واحد، تفاهم بیانی‌ و زبانی، کلام نیکو، تعاون و همکاری، صلح و همزیستی مسالمت‌‌آمیز، تحمل در برابر عقاید یکدیگر، حفظ حرمت یکدیگر، محبت و رأفت، خوش‌ رویی، فداکاری و ایثار. برخی ‌از موانع وحدت، همدلی و همزبانی عبارتنداز: ایمان نداشتن به خدا و رسول (ص)، نبود بصیرت، حرص و دنیاپرستی، تکبر و غرور، خشم و غضب، اذیت وآزار، فاش کردن عیب‌‌ها، سلطه دشمنان ‌و اختلافات مسلمانان. پیامدهای وحدت،همدلی و همزبانی عبارتنداز: رفع تفرقه ‌و اختلاف، عزت‌‌ جامعه، ایجاد جامعه دور از نِژادپرستی و قومیت‌گرایی، اقتدارجامعه، پیشرفت جامعه، امنیت جامعه و جلب رحمت الهی

چکیده:برجسته کردن یاران و صحابه بزرگوار پیامبر اسلام (ص) یکی از راه های ترویج دین و نشر اسلام است، یکی از این یاران سلمان فارسی است که در علم و تقوی بی نظیر و در عبادت و شجاعت بی بدیل بود. این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی سازمان یافته است، این هدف را پی می گیرد که این صحابه برجسته را از دیدگاه قرآن و روایات معرفی و جایگاه او را در میان علمای فریقین بیان کند، و احادیث مرتبط با او را ارزیابی نماید. احادیث منقول از سلمان فارسی در موضوعات مختلفی از جمله: توحید و امامت، فقهی، تفسیری، اخلاقی، تاریخی و نوادر طبقه بندی می شوند. بیشترین احادیث وارده از وی در زمینه توحید و امامت و پیرامون جانشینی امام علی (ع) می باشند، با کم بودن روایات فقهی و تفسیری وی معلوم می شود که وی دارای چهره فقهی نبوده و به عنوان مفسر به وی نیز نگریسته نمی شده است.

سیر تدوین تاریخ حدیث اهل سنت با نگارش صحاح ستّه به اوج شکوفایی خویش رسید و در این میان کتاب «الجامع الصحیح» محمد بن اسماعیل بخاری از اهمیّت و جایگاه والایی برخوردار می باشد. با توجه به اهمیّت کتاب صحیح بخاری، در این پژوهش سعی شده است با روشی توصیفی _ تحلیلی، احادیثی از مجموعه احادیثِ صحیح بخاری در بوت? نقد و واکاوی قرار گیرد که، ابوعبدالله بخاری در مدح و ستایش صحابه کبار: علی بن أبی طالب (ع)، ابوبکر، عمر بن خطاب و عثمان بن عفان، گردآورده است. بررسی این احادیث دیدگاهی نسبتاً کلی و جامع نسبت به صحت و سُقم و کیفیت احادیث «الجامع الصحیح» به دست خواهد داد. با پژوهش انجام یافته تمامی سلسله اسنادی که بخاری حدیث را بدان طرق نقل کرده است، به لحاظ علم رجال و مصطلح الحدیث مورد بررسی قرار می گیرد، همچنین حدیث به لحاظ علم فقه الحدیث، با توجه به: شرح لغات حدیث، بیان حدیث در جوامع روایی دیگر، توجه به صدر و ذیل حدیث، توجه به اضطراب روایت و... به صورت مفصّل بحث شد.

ائمه معصومين عليهم السلام بهترين الگوهايي هستند که انسان ها مي توانند از ارتباط با آنان، در مسير رشد و تکامل خود بهره برداري کنند، اين ارتباط در قالب زيارت نامه ها مطرح شده است. زيارت قبور ائمه معصومين عليهم السلام مي تواند به شناخت بيشتر آن بزرگواران و الگوبرداري از خصلت هاي الهي آنان بينجامد و يا از طريق اشراق معنوي، بر روح جان آدمي تاثيرگذار باشد. در مذهب تشيع که امامت هم سنگ توحيد و نبوت قرار گرفته، بايد به زيارت معصومان توجه ويژه داشت. رواياتي در باب فضيلت زيارت امام رضا عليه السلام بيان شده که در ثواب با هم تفاوت دارند، اما در يک نقطه اشتراک دارند و آن اين است که آن را برتر از حج يا عمره دانسته اند و برخي ثواب چندين حج را براي زاير آن امام همام (ع) بر شمرده اند، در اين مقاله روايات فضيلت زيارت امام رضا (ع) گردآوري و از لحاظ سندي و متني مورد بررسي قرار گرفته و به چرايي اين برتري ها پاسخ داده است.

دین اسلام در راستای فراهم نمودن زندگی اجتماعی مسالمت‌آمیز و توأم با آرامش انسان، قوانینی را با نام اصول اخلاقی بیان می‌دارد. اگر چه این موضوع، مورد توجه نویسندگان مسلمان قرار گرفته است اما این نگرش به صورت تفکیکی بوده، و ارتباط این دو گزاره؛ یعنی ارزش‌های اخلاقی و امنیت اجتماعی، در این پژوهش‌ها مغفول مانده است. به نظر نگارنده با مراجعه به منابع اصیل دین اسلام، یعنی قرآن و سنت، می‌توان از وقوف به رابطه این دو موضوع، در تأمین امنیت اجتماعی بهره یافت. این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی گردآمده، اصل ایمان را به عنوان پشتوانه اخلاق، و اصولی همانند اخوت، صبر، مسئولیت‌پذیری، وفای به عهد، تواضع، عدالت، احسان و نیکوکاری را نیز به عنوان اصول برجسته اخلاقی و تأثیرگذار در امنیت اجتماعی، دانسته و عمل بدانها را بهترین راهکار در ارتقای آرامش جامعه قلمداد می‌کند. کارآمدی این اصول در فراهم نمودن امنیت جامعه، منوط به تقید و پذیرش قلبی (ایمان) افراد جامعه نسبت به عمل نمودن به فرامین اخلاقی یاد شده می‌باشد.

آب، این عطیه آسمانی که به تعبیر کلام الهی بن‌مایه هستی است و عرش حق بر آن استقرار یافته است، به عنوان نماد جهانی حیات، در فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعی مختلف، نمود ویژه‌ای دارد؛ بنابراین باران که قطره‌هاى آب فرود آمده از ابرها است، باید ببارد تا آب جاری شود. اما متأسفانه یا به سبب علل و عوامل مادی از قبیل نوسانات اقلیمی و تحولات زیست‌محیطی و... و یا عوامل غیر مادی و غیر طبیعی از قبیل گناه، غضب خداوند، عدم پرداخت زکات و... بشر شاهد کمبود نزول باران است. خشکسالی‌های بسیار و حیاتی بودن باران، بخصوص در مناطق خشک و کم‌آب بیابانی و کویری، سبب شده مراسمی برای طلب باران پدیدار شود. دین اسلام، برای طلب باران از خداوند، آداب و سنت‌های ویژه‌ای را تعریف کرده است. در این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و اسنادی به رشته تحریر درآمده است، سعی بر آن است تا علاوه بر آشنایی با آداب و رسوم باران‌خواهی در فرهنگ‌های مختلف، آداب صحیح باران‌خواهی با توجه به فرهنگ اسلام مورد بررسی قرار گیرد. در فرهنگ مسلمانان، پسندیده‌ترین کار در مواجه با کم‌‌بارانی، دعا و توسّل خاضعانه به پیشگاه حضرت حق، اقامه نماز، قربانی، نذر و... است.

حدود از زمره مجازاتی است که شارع مقدس در کلام خویش برای گروه خاصی از مجرمان (زناکاران، محاربان، سارقان و قاذفان) برای حفظ مصالح بشری وضع کرده است. شبهاتی برای حدّ برخی جرائم و کیفیت اجرای آن وارد شده، که مجازات وضع شده را مخالف با حقوق بشری معرفی می‌کنند. در مقابل این شبهات، علمای اسلامی خصوصاً مفسران عصری با پیامدشناسی جرائم مذکور، هدف خداوند را از وضع جزای حدود مشخص کرده و به بررسی شبهات پرداخته‌اند. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع اسنادی و الکترونیکی در پی بررسی ابعاد آیات حدود از منظر مفسران عصری براساس مقتضیات جامعه می‌باشد. براساس پژوهش انجام شده، حدود از جمله قوانین موثر برای بازداشتن مجرمان می‌باشد. هدف خداوند از تعیین مجازات براساس مصالح و اهداف کارآمد و مفیدی بوده که برای رعایت حقوق انسان‌ها در نظر گرفته شده است. هرگز حدود وضع شده با حقوق بشری در تناقض نمی‌باشد بلکه گاهی اوقات تنها راه حفظ حقوق انسان اجرای مجازات می‌باشد.

«وجوه» و «نظائر» یکی از شاخه های علوم قرآن است که نخست به گونۀ پراکنده در میان تفاسیر می آمد و پس از چندی نگاشته هایی ویژۀ این رشته سامان گرفت. نویسندگان در این نگاشته ها که کمابیش آن را وجوه و نظائر می نامیدند، الفاظ دارای چند معنا و معانی آن ها، و الفاظ هم معنا را گرد می آوردند؛ اما هیچ یک مراد خود را از وجوه و نظائر روشن نکردند یا اگر چنین کردند، آیندگان بدان راه نبردند. بدین روی آیندگان دربارۀ مراد این نگارندگان از وجوه و نظائر، دچار دودستگی شدند و باز از آنجا که تعریف دستۀ دوم که سیوطی نامورترین چهرۀ آن هاست، درست برداشت نشد، این دودستگی به چنددستگی تبدیل شد. اینک خوانندۀ امروزین با شماری از تعریف ها و برداشت های گونه گون و ناساز روبه روست و برایش روشن نیست که کدام درست است و کدام نادرست. این جستار به روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی به روشنگری در این باره پرداخته و تعریف درست وجوه و نظائر را روشن ساخته است و آن، این است که وجوه، معانیِ قرآنیِ لفظ دارای بیش از یک معناست و نظائر، الفاظ هم معنا در قرآن.