جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه دو تفسیر شیعی به نامهای اطیب البیان اثر سیدعبدالحسین طیب و الکاشف تألیف محمدجواد مغنیه معرفی و مقایسه شده اند. نخست زندگی، انگیزه تألیف، آثار علمی، وجه تسمیه تفسیر آن دو، سپس ویژگیها، تشابهات و موارد اختلاف این تفاسیر بررسی شده اند . در این پژوهش ویژگی تفسیراطیب البیان تذکرات اخلاقی و استفاده اختصاصی ازمآخذ شیعی و خصوصیت تفسیر الکاشف توجه به مسائل اجتماعی دانسته شده است.

هدف از این پژوهش، تحقیق و بررسی در زندگانی سیاسی اجتماعی امام سجاد (ع) به منظور زدودن برداشتهای غلطاز زندگانی آن حضرت و نیز از مساله تقیه است. زیرا در خصوص زندگانی حضرت سجاد (ع)، برداشتهای غلط و نسبتهای ناروایی وجود دارد که به موجب آن، آن حضرت را از هرگونه بعالیت اجتماعی، سیاسی و .... بدور دانسته، و در نتیجه از اثرات پربار اعمال و رفتار امام سجاد(ع) غفلت ورزیده اند و این برداشت ناصحیح از زندگانی حضرت سجاد (ع) در برداشت نادرست از مساله تقیه نیز بی تاثیر نبوده است. این نوشتار شامل سه بخش است که هر یک به نوبه خود فصلهایی رادربردارد. مباحث اصلی که هدف این نوشته را تامین می کند دربخش سوم آن منظور گردیده و دو بخش نخست، حکم مقدمه را دارند. بخش اول به بررسی وضع مردم در عصر امام سجاد(ع) می پردازد و مسایلی همچون جهل و نادانی در مردم ، فساد اخلاقی در جامعه، موضع گیری مردم دربرابر حکومتها و موضع گیری مردم دربرابر امیرالمومنین علی (ع) و امام سجاد را مطرح می کند . بخش دوم به بررسی وضع حکومتها درعصر امام سجاد اختصاص دارد و طی آن مسایلی چون سیاست حکومتها و موضع گیری حکومتها در برابر اهل بیت (ع) مورد کاوش قرار می گیرد. نگارنده، در بخش سوم ابتدا به مطرح ساختن راههایی که پیش روی امام سجاد قرار داشت پرداخته و سپس خود به داوری نشسته است و بابررسی هریک از آن راهها، بهترین و مناسب ترین آن را با توجه به وضعیت جامعه اسلامی در عصر امام سجاد (ع) معین نموده است. آنگاه در فصلی دیگر موضع حضرت سجاد (ع) رابرابر هریک از آن راهها جویا شده است و چون درپایان این فصل اثبات نموده است که آن حضرت (ع) در دوران امامت خویش سیاست تقیه را به شدت دنبال نموده و این امر ممکن بود این سوال را درذهن ایجاد کند که امام سجاد (ع) با اتخاذ چنین سیاستی چگونه مسؤولیت امامت خویش را ایفا می نمود، فصل بعدی رابه بیان آثار مثبت و پربار فعالیتهای آن حضرت (ع) اختصاص داده است .

هدف ار این پژوهش، بررسی عصمت انبیاء علیهم السلام است. تحقیق حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای انجام یافته و مباحث آن در چهار بخش تنظیم یافته است: بخش اول، طی دو فصل، کلیات مربوط به تحقیق را بیان می کند. فصل اول، به تعریف لغوی و اصطلاحی عصمت و فصل دوم، به ماهیت عصمت می پردازد. در بخش دوم، مراحل عصمت و اختلاف نظر دانشمندان در هر مرحله را مورد بررسی قرار می دهد. بخش سوم، به تبیین ادله عصمت می پردازد. دراین بخش، دلیل عصمت انبیاء در مقام عقیده، دلیل عصمت انبیاء در تلقی و تبلیغ وحی و ادله عصمت انبیاء از معصیت( ادله عقلی، ادله نقلی) مورد بحث قرار می گیرد. سرانجام، بخش پایانی شبهات مربوط به عصمت را بیان می کند. دراین بخش، شبهاتی که پیرامون اصل عصمت و نیز شبهاتی که پیرامون عصمت پیامبری خاص مطرح می باشد، مورد نقد و بررسی واقع می شود. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد، عصمت یکی از خصوصیات بارز انبیاء الهی است، که آنها را از ارتکاب خطا و اشتباه باز می دارد. عصمت معلول ایمان کامل و مشاهده ملکوت و حقایق اعمال است که دراثر ارتباط مستقیم با وحی الهی و همچنین پیوسته مشاهده نمودن خود در محضر خداوند، برای آنان حاصل می شود.عصمت دارای مراتنب و مراحلی است که عبارتند از: عصمت در فکر و عقیده، عصمت در تلقی وحی، عصمت در ابلاغ وحی و عصمت در افعال و اعمال. در رابطه با لزوم عصمت در سه مرحله اول، اختلاف قابل توجهی بین علمای فرقه های مختلف وجود ندارد. اما در رابطه با عصمت مرحله چهارم، اختلاف نظر بسیار است. اما باید گفت که سیره و زندگی انبیاء مهمترین دلیل عصمت آنان است. تاریخ زندگی انبیاء(ع) بیانگر عصمت آنان در دو مرحله عقیده و عمل است. همچنین تمام دلایلی که ضرورت نبوت و بعثت انبیاء را اقتضاء می کند، در حقیقت عصمت آنان در مرحله تلقی و تبلیغ وحی را نیز اقتضاء می کند. به طور کلی باید توجه داشت، پس از اقامه دلایل عقلی و دلالت صریح آیات قرآن بر مطلبی- مثلا" عصمت - چنانچه ظاهر آیه و نقلی مخالف آن باشد، باید با مراجعه به احادیث و آیات دیگر به تاویل آن پرداخت. زیرا قرآن کریم متناقض با خودش و مخالف با مسلمات عقلیه نازل نشده است و قطعا" این ظواهر مراد خداوند نیست. به علاوه هیچ نقلی نباید معارض عقل گردد و دلیل نقلی - برخلاف دلیل عقلی - قابل تاویل است. همین امر موجب شده است که علمای اسلامی به ظواهر این آیات که در نگاه بدوی مشعر عدم عصمت انبیاء است اکتفا نکرده و هریک به طریقی به تاویل این آیات بپردازند. اجمالا" اینکه، مخالفت در این آیات حمل بر رک اولی می شود، تابدین ترتیب جمع کرده باشیم بین این آیات و آیات و دلائل عقلی محکم و فراوان دال بر عصمت انبای ء(ع) و همچنین آیات عدیده ای که در تعظیم و ثناء آنان نازل شده و از اصطفاء، اجتباء، اخلاص، هدایت، خلت و دوستی خدا و دیگر محامد آنان از جانب پروردگار سخن به میان آورده است.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل میثاق( عهدالست) در روایات شیعه می باشد. روش تحقیق دررساله حاضر، روش کتابخانه ای است. ساختار تحقیق بدینن شکل است که بخش اول، اختصاص به کلیات تحقیق دارد که در دوفصل بیان می شود. بخش دوم طی دو ئفصل، به مطالعه تاریخی میثاق می پردازد. بخش سوم، مربوط به میثاق در روایات و بخش چهارم، مربوط به شرح و تبیین میثاق می باشد. آخرین بخش تحقیق، اختیای به بررسی حقیقت میثاق دارد که در سه فصل ارائه شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد، موضوع میثاق از همکان زمان حیات پیامکبراکرم(ص) مطرح بوده است و به تدریج، مخصوصا" در زمان صادقین علهماالسلام، بیشتر در اطراف آن سخن گفته شده است. ب گواهی گفتار علمائی چون طریحی و یا علامه طباطبایی، هیچ شک و تردیدی در تواتر معنوی اخبار میثاق ماخوذ باقی نمی ماند و ادعای واحد بودن احادیث این موضوع، صحیح به نظر نمی رسد. علاوه برصحت سلسله سند روایات مستند، امکان جعل چنین معانی و محتوایی نیز ضعیف و نامعقول می باشد. به تصریح قرآن کریم و روایات متواتر، خداوند متعال از تمانمی ذریه حضرت آدم(ع) تادامنه قیامت، برربوبیت خویش پیمان گرفت. همچنین به تصریح روایات، خداوند متعال از تمام افراد انسان در حالیکه به هیات اظله بوده اند، برربوبیت و خدایی خویش پیمان گرفت. به اسناد اخبار قرآن و روایات، از آنجا گه از کلیه انسانهایی که به دنیا می آیند، اخذ میثاق شده است، بنابراین همه افراد انسان قبل از آمدن به دنیا، خلقتی دیگر داشته اند و حقیقت و جوهره ای که انسانیه به آن است، قبل از قرار گرفتن در این عالم، وجود و حیاتی دیگر داشته است. این حقیقت را نفس ناطقه انسانی یا روح انسانی نامیده اند. در مورد اخذ میثاق لازم به توضیح است که به مقتضای ظواهر اخبار، نه تنها یکبار، بلکه در سه نوبت از بنی آدم ( البته با اختلاف در نحوه و ماهیت وجودشان، در هر یک از این سه نوبت) حداقل بر ربوبیت خداوند میثاق گرفته شده است. و تصزریح اغلب صاحبنظران بروقوع یکبار آن هیچ خدشه ای بر اعتقاد آنانکه بر وقع بیش از یکبار میثاق معتقدند، وارد نمی کند. زیرا چه بسا، آن اکثریت به دلیل عدم احاطه بر اخبار موضوع و فهم دقیق آنها، از این حقیقت غافل مانده اند.

هدف از تحقیق حاضر، یافتن ملاکهای تاویل صحیح قرآن کریم است تابراساس آن ملاکها از یک سو تاویلاتی که تاکنون انجام شده مورد ارزیابی قرار گیردو از سوی دیگر بتوان با روش صحیح به تاویل قرآن پرداخت. سوالهای اساسی این پایان نامه عبارت است از تاویل قرآن چیست؟ وعلم به تاویل قرن نزد کیست؟ این پایان نامه دردوبخش تنظیم شده است. بخش اول از ‎۶ فصل تشکیل شده است. فصل اول بحث تاویل در خارج از حوزه اسلامی را مطرح کرده است و فصل دوم به بحث لغوی پیرامون تاویل پرداخته است .فصل سوم، مهمترین آراء ارائه شده در مورد تاویل قرآن در حوزه اسلامی را مورد اشاره قرارداده و از تاویل به معنای تفسیر، تاویل به معنای باطل آیات، تاویل به معنای توجیه صحیح آیه متشابه، تاویل به معنای معنای مجازی، استعاری و کنایی آیات" و تاویل به معنای واقعیت عینی بحث کرده است.فصل چهارم بحث تاویل را از دیدگاه قرآن بررسی کرده و فصل پنجم به تاویل از دیدگاه عقل اختصاص دارد. و بالاخره فصل ششم تاویل قرآن را از جهت حیثیت جمعی و تفصیلی آن مورد توجه قرار داده است . بخش دوم که درصدد پاسخگویی به سوال دوم است از دو فصل تشکیل شده است . فصل اول دو قول را در مورد علم به تاویل قرآن بررسی کرده است. قول به انحصار این علم در خداوند و قول به عالم بودن راسخان در علم به تاویل قرآن. نگارنده قول دوم رابرگزیده و معصومین علیهم السلام را عالم به تاویل قرآن به نحو اتم و اکمل می داند. فصل دوم نمونه هایی از تاویلات قرآنی را ذکر کرده است. نمونه هایی از تاویلات عرفانی، تاویلات اسماعیلیه، معتزله، خوارج و فلاسفه( ابن سینا، ابن رشد، اخوان الصفا، سهروردی و صدرالمتالهین) و تاویلات علمی(تجربی) قرآن محتوای این فصل را تشکیل می دهد. نتایج تحقیق نشان می دهد که تاویل معنای جامعی است که می تواند مصادیق متعدد داشته باشد. درقرآن و روایات تاویل درمعانی مختلف استفاده شده و عقل هم علاوه بر معانی که درنقل آمده معانی دیگری را هم تجویز می کند. درباره علم به تاویل، اگر عقل به تاویل انجام شده حکم کند و صحت آن را تصدیق کند تاویل صحیح است در غیر اینصورت، تنها تاویلی مورد پذیرش است که مستند به کتاب و سنت باشد.

در این پایان نامه موضوع برزخ در آیات و روایات و تفاسیر بررسی شده و در آن به نظرات رهبران مذهبی مسیحیان و زرتشتیان ایران نیز توجه شده است.موضوعات این پژوهش عبارتند از: امکان و راههای شناخت عالم برزخ، ادله عقلی و نقلی اثبات برزخ،مشخصات موجودات برزخی، شفاعت در برزخ، مرگ وخصوصیات آن، قبض روح مومنان و کافران ومتوسطان، تلقین، بدن مثالی، قبر و فشار قبر، رفاه در قبر،سؤال و جواب، نکیر و منکر، تکامل انسان در برزخ،دیدگاه مسیحیان و زرتشتیان درباره عالم پس از مرگ.

مباحث این پایان نامه عبارتند از: ضرورت شناخت امام، دلایل نیاز به امام، واژه امامت در لغت و روایات وآیات، امامت خاصه در قرآن (آیه 124 سوره بقره)،خصوصیات امام از نظر شیعه، روایاتی درباره امامت ازجمله، حدیث غدیر خم و یوم الانذار، تفسیر آیات اولوالامر و ولایت.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی مساله امید از دیدگاه اسلام است که با استفاده از ایات قرآن، روایات و نیز آرای بزرگان اسلام صورت می گیرد. این رساله با استفاده از روش کتابخانه ای انجام و در سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول، به بررسی روانی و فطری خواسته ها و غرائز انسان پرداخته شده تا مشخص شود که آیا تمایلات و آرزوهای انسان اصیل هستند یا خیر و در صورت اصیل بودن به سوی چه هدفی متوجه می باشند. سپس علتهای هراس درونی و روانی انسان مورد بررسی قرار گرفته است. راههای مادی اشباع امید مبحث فصل دوم است که در آن راه حلهایی که از سوی مکاتب یا اشخاص جدای از مکتب وحی ارائه شده، بیان گردیده است. ازجمله این مکاتب، مکتب مارکسیسم و نظام سرمایه داری غرب، مکتب اگزیستانسیالیسم و نیز برخی از مکتبهای هندی مثل بودیسم و برهمائی می باشند، و نشان داده شده که هر یک از مکاتب فوق چگونه راه کمال و سعادت انسان را به عنوان ایجاد امید و انگیزه بیان نموده ان. بزرگترین نقص آنها عدم واقع گرایی و شناخت واقعی این راهها ار انسان می باشد. در فصل سوم که اساسی ترین قسمت بحث را تشکیل می دهد، راههایی که دین مبین اسلام جهت ایجاد امید در انسان مومن بکار می گیرد، بیان شده است. دراین بخش ابتدا به پایه های فکری و عقیدتی امید در اسلام پرداخته شده که چگونه این ارکان در وجود انسان تقویت شده و فکر و عقیده او از مکتب وحی در رابطه با امید سیراب می گردد. سپس به پایه های عاطفی پرداخته شده است که اسلام علاوه بر درنظر گرفتن فکر واندیشه انسان به وجود عاطفه و روان او نیز اهمیت داده و آن را نیز سیراب می کند و به عشق به خدا به عنوان بزرگترین امید و مایه پرکردن خلاء روحی انسان اشاره شده است. امدادهای غیبی و مساله مهدویت و انتظار و اثرات معنوی آن، از دیگر وعده های امید بخشی الهی هستند. راههای عملی و عینی اسلام جهت تامین امیدهای اساسی انسان از جمله عدل، راههای بازگشت انسان، آثار مهم توبه و مساله شفاعت و عوامل کنترل کننده یا جهت دهنده امید، مباحث بعدی هستند که ادامه فصل سوم ارائه می شوند. درپایان تحقیق، چگونگی استفاده یک مبلغ اسلام از این عنصر حیاتی یعنی امید بیان می شود. دراین قسمت ابتدا لزوم ایمان و امیدوار بودن خود مبلغ به راهی که در پیش دارد بررسی شده و آنگاه به موارد بسیاری که در تعالیم اسلامی از جانب خدای متعال و پیامبر اکرم(ص) در این زمینه وارد گشته است، پرداخته شده تا راه گشای مبلغ اسلام باشد.

مهم ترین موضوعاتی که در این تحقیق با تکیه بر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است، به این قرار است: ربوبیت الهی؛ توحید و فطرت؛ نفی توهمات در توحید؛ ابراهیم(ع) قهرمان توحید. نویسنده نخست ربوبیت الهی را ثابت کرده است؛ آن گاه توحید و فطرت را شرح داده، پس از آن باورهای غلط را همچون فرزند و شریک قائل شدن برای خدا رد کرده، در ادامه ابراهیم(ع) را قهرمان توحید معرفی کرده و استدلال های آن حضرت را در این زمینه بیان کرده است. وی نتیجه می گیرد که وحدانیت حق را از راه قرآن می توان اثبات کرد. برخی از دلایل قرآن در این زمینه عبارتند از: اعتقاد به توحید در فطرت آدمی است. قدرت حقیقی از آن خداست. تنها خداوند قادر به دفع ضرر از آدمیان یا جلب خیر برای آنان است.

رسیدن به اسرار حج از طریق آیات و روایات روش نمونه گیری : از طریق آیات و روایات روش پژوهش : کتابخانه ای پژوهش شامل موارد ذیل است: کلیات حج، سیمای حج و آیات حج، اسرار حج عمره، اسرار حج تمتع، اسرار سیاسی حج