جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پدیده نسخ در فرایند احکام و بداء در تکوینیات دارای ارزش و اهمیت بسیار بالایی است و از همان آغاز نیز مورد عنایت نبی اکرم| و ائمه اطهار^ بوده است. پدیده نسخ از دیرزمان مورد اختلاف دانشوران اسلامی بوده و گروهی آن را از منظر عقل و نقل انکار کرده اند. در این رساله با دلایل عقلی و نقلی ثابت شده است که امکان عقلی دارد. همچنین به شبهاتی که پیرامون نسخ از سوی یهود، نصاری و مسلمانان وارد شده، پاسخ داده شده است. در بخش دیگر این رساله، معنای بداء از نظر متکلمان بیان شده و با آیات و روایات به اثبات رسیده است.

پدیده نسخ در فرایند احکام و بدا در تکوینیات دارای ارزش و اهمیت بسیار بالایی است و از دیرزمان مساله پرارزش نسخ و بدا مورد عنایت نبی اکرم ص و ائمه اطهار ع بوده و در راستای آن روایات زیادی از این بزرگواران در جوامع حدیثی ذکر شده است. نسخ در ادوار تاریخ اسلام از منظر لغت شناسان و اصولیان و قرآن شناسان و مفسران تطور مفهوم داشته است قدر مشترک همه مفاهیم همان معنای ازاله و برداشتن حکم بوده در اقسام نسخ اختلاف وجود دارد سه قسم بیان نموده اند نسخ تلاوت با حکم نسخ تلاوت بدون حکم و آن قسمی که مورد قبول ما است قسم سوم از اقسام نسخ حکم بدون تلاوت می باشد. پدیده نسخ از دیر زمان مورد اختلاف دانشوران اسلامی بوده و گروهی در آن تردید نموده و از منظر عقل و نقل مورد انکار قرار داده اند. ما با دلایل عقلی و نقلی ثابت نمودیم که امکان عقلی دارد و هم در قرآن واقع شده است شبهاتی که پیرامون نسخ از سوی یهود و نصاری و مسلمانان وارد شده بیان نموده و به آنها جوابهای استدلالی داده شده. در بخش دوم بدا از نظر لغت بیان شده و به معنای (آشکار نمودن) و از نظر متکلمان اظهار مااخفی آنچه که بر بندگان مخفی بوده اظهار نموده است در مورد بدا برادران اهل سنت بدون توجه نمودن به نظرات علمای شیعه تهمت به شیعه زدند که شیعه نسبت به جهل خداوند متعال می دهد زیرا قابل بدا است ولی در مورد بدا آنچه که بررسی نمودیم روشن شده که بین شیعه و سنی اختلاف لفظی وجود دارد نه جوهری و حقیقی زیرا همان چیزی که در مورد بدا شیعه قایل است اهل سنت نیز آن را قبول دارند. بدا را با آیات و روایات اثبات نمودیم و در آخر شبهاتی که در پیرامون بدا بیان شده را پاسخ استدلالی داده ایم.

آیه «الى ربها ناظره» از جمله آیات مورد اختلاف مفسران اشاعره، معتزله و امامیه می باشد. در این آیه شریفه چیستی معنای واژه های «الی» و «ناظره» مورد دقت مفسران قرار گرفته است. این آیه با عطف توجه به واژه «ناظره»، یکی از مستندات قائلین به جواز رویت خداوند از جمله اشاعره می باشد. مفسرین امامیه ضمن تبیین معنای صحیح آیه، قول اشاعره را نادرست اعلام کرده اند اما خود در بیان معنای آیه دچار اختلاف شده اند. این مقاله بیانگر آن است که تفسیر صحیح آیه «نعمت الهی را انتظار می کشند» می باشد و تفسیر آیه به «رویت قلبی پروردگار» ناصحیح است. همچنین برخلاف نظر مشهور مفسران که معتقدند «الی» در این آیه حرف جاره است، نظر قوی تر و صحیح تر آن است که «الی» اسم و به معنای «نعمت» می باشد.

هدف: هدف این مقاله معرفی و نقد مدخل «انبیا و نبوت» از دایره المعارف قرآن می پردازد. مقاله یوری روبین مشتمل بر این مباحث است: تفاوت بین رسول و نبی؛ فرشتگان و ماموریت آنان؛ جایگاه، مرتبه و تبار پیامبران؛ کاربرد های وحی و برخی ویژگی های آن؛ معجزات؛ رابطه محمد و کتاب ایشان با دیگر پیامبران؛ گستره رسالت؛ اهداف رسالت؛ برخوردهای امتها؛ قصه های پیامبران الهی؛ گزارشی از پیامبر در منابع حدیثی و تاریخی؛ جانشینان پیامبر اسلام؛ تحقیقات جدید در مورد پیامبرشناسی.روش: روش تحقیق بکار گرفته شده روش تحلیل اسنادی بوده است.یافته ها: این مقاله از تاثیر و نفوذ شیطان در پیامبران الهی و وحی آنان و اقتباس قرآن از کتب عهدین سخن به میان آورده است. این مطالب با مفاد آیات قرآن، اصول و مبانی اسلام و واقعیت تاریخ، ناسازگارند. وی در بررسی موضوع انبیا و نبوت، از منابع شیعی استفاده نکرده است. استفاده نکردن از منابع شیعی، مشکل عمده ای است که نه تنها در پژوهش او، بلکه در تحقیقات بسیاری از خاورشناسان نیز جلب نظر می کند.نتیجه گیری: هر چند در مقاله «انبیا و نبوت»، نکات و برداشتهای مثبتی از آیات قرآن آمده، ولی برخی شبهات و مطالب نقد پذیر نیز بدان راه یافته است؛ از جمله: تاثیر و نفوذ شیطان در وحی، اقتباس قرآن از عهدین و کتب مقدس، تبار محمد و محمد عرب. در نوشتار پیش رو، به این شبهات پاسخ داده شده است.

یکی از روش های تفسیر قرآن که در دهه های اخیر مورد توجه بیشتری نسبت به گذشته قرار گرفته است، تفسیر موضوعی است. در این روش تفسیری موضوع می تواند بر اساس یکی از موضوعات: درون قرآنی، فراطبیعی و یا مرتبط با زندگی فردی و اجتماعی بشر انتخاب گردد. تفاوت تفسیر موضوعی با تفسیر قرآن به قرآن در این است که مفسر در تفسیر قرآن به قرآن به دنبال تبیین و بازشناسی معنا و مفهوم واژه یا مدلول آیات است اما هدف تفسیر موضوعی دستیابی به پیام قرآن، بیان نکته ای از مفاد قرآن و یا استخراج نظریه و دیدگاه قرآن پیرامون موضوع مورد نظر است.

---

وجود قصه‌¬های اسطوره¬ای در قرآن، از مسائل مطرح قرآنی دوران معاصر است که مدعیانی از جمله خلف الله دارد. وی با بیان این ادعا که اسطوره از زبان مشرکان به قرآن نسبت داده شده و خداوند این نسبت را رد ننموده، قائل به وجود اسطوره در قرآن می¬باشد. این پژوهش با بررسی دیدگاه خلف الله مبنی بر وجود قصه¬های اسطوره¬ای در قرآن با در نظر گرفتن معنای اساطیر در فرهنگ نزول به این نتیجه رسیده که مقصود قرآن از اساطیر آن‌گونه که خلف الله می‌پندارد، قصه‌های اسطوره‌ای به عنوان یکی از انواع ادبی رایج در عصر حاضر نیست.

موضوع‌ وحیانی‌ بودن‌ نص‌ از مهم‌ترین‌ مباحث‌ وحی‌ است. طبق‌ دیدگاه‌ عمومی‌ مسلمانان، یگانه، مصدر و منبع‌ وحی‌ و آیات‌ قرآن‌ کریم‌ در لفظ‌ و معنا، خداوند حکیم‌ و علیم‌ است. بسیاری‌ از دانشمندان‌ اسلامی‌ وحیانی‌ بودن‌ نص‌ قرآن‌ کریم‌ را امری‌ مسلم‌ گرفته‌ و برخی‌ دیگر از جمله‌ علا‌ مه‌ طباطبایی‌ به‌ آن‌ تصریح‌ کرده‌اند، قلمرو وحیانیت‌ نص‌ در محدودة‌ الفاظ، ترکیب‌ و تنظیم‌ آن‌ها است، و از آثار و نتایج‌ آن، مهیمن‌ بودن‌ قرآن‌ کریم‌ بر دیگر کتاب‌ها، قدسی‌ و ماورایی‌ بودن، واقع‌ نمایی‌ و حقیقت‌پردازی‌ و اعتبار والای‌ سند آن‌ است. از ادلة‌ آن‌ می‌توان‌ به‌ اتفاق‌ مسلمانان، اد‌عاهای‌ خود قرآن‌ کریم، از جمله‌ آیات‌ وحی، انعام، 15؛ طه، 114 و آیات‌ دخالت‌ نداشتن‌ پیامبر در متن‌ وحی، از جمله‌ یونس، 15؛ نمل، 6 و نحل، 103 و ادلة‌ بیرونی‌ از جمله‌ اُمی‌ بودن‌ پیامبر9، آیات‌ تحد‌ی‌ و اعجاز قرآن‌ و تعبیر قرآن‌ به‌ قرائت‌ و کتاب‌ اشاره‌ کرد. مخالفان‌ از عصر رسالت، همواره‌ شبهه‌هایی‌ را ضد‌ بر علیه‌ متن‌ قرآن‌ مطرح‌ کرده‌اند تا آن‌ را بشری‌ جلوه‌ دهند. مخالفان‌ عصر رسالت، پیامبر را به‌ سحر، افترا و اسطوره‌گویی‌ متهم‌ می‌کردند، در این‌ عصر نیز خاورشناسان‌ با طرح‌ مصدر بودن‌ تورات‌ و انجیل‌ برای‌ قرآن‌ و نیز قرآن‌ لفظ‌ و سخن‌ محمد است، به‌ تضعیف‌ این‌ نص‌ الاهی‌ می‌پردازند که‌ از جمله‌ می‌توان‌ بروکلمان، ریچارد بِل، فیلیپ‌ حتی، بول، ان‌ جی‌ داود و یوسف‌ درة‌ الحداد را نام‌ برد؛ اما تمام‌ مطالب‌ آن‌ها برداشت‌های‌ شخصی‌ با دلیل‌های‌ سست‌ و بی‌پایه‌ است. همچنین‌ برخی‌ از روشنفکران، وحی‌ را تجربة‌ نبوی‌ و تابع‌ پیامبر می‌دانند که‌ شواهد تاریخی‌ و آیات‌ قرآن، همه‌ نشان‌ می‌دهد که‌ «پیامبر» تابع‌ وحی‌ است‌ نه‌ «وحی» تابع‌ او و وحی، تجربة‌ او نیست.

پیوست در منابع دیجیتالی