جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

راهنما شناسی یکی از مباحث مطرح حوزه اعتقادات می باشد. از گذشته تا به امروز متکلمان بسیاری به بحث پیرامون این موضوع پرداخته اند. بررسی آراء واندیشه های آن بزرگان در این عرصهاز جمله اموری است که پرداختن به آن ضروری می نماید. چرا که موجب عمق بخشی به معارف اعتقادیو تضارب آراء می شود. در این میان علامه مصباح یزدی به عنوان یک شخصیت معاصراز جمله کسانی است که در موضوع راهنما شناسی آثاری نگاشته اند. لذااین نوشتاربا شیوه توصیفی ـ تحلیلی به تبیین و بررسی آراء و اندیشه های ایشان در عرصه راهنماشناسی (نبوت و امامت) پرداخته است

امامان شیعه در مناظراتشان پیرامون مسأله‌ی إمامت، از دلائل مختلفی بهره برده‌اند و این دلائل را به روش‌های مختلفی مطرح نموده‌اند. این پژوهش بر‌آن است که با بررسی مناظرات إمامان معصوم در مسأله‌ی إمامت،ادلّه‌ی طرح شده بر إثبات إمامت و روش‌های طرح این ادلّه را استخراج نموده، و آن‌ها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. از اینرو، سعی بر آن بوده که از کتب معتبر شیعه (اعم از کتب حدیثی و کلامی)، که به بحث مناظرات امامان شیعه پرداخته‌اند، استفاده شود.در این پژوهش، ادلّه‌ی طرح شده از جانب إمامان شیعه، به تفکیک ادلّه‌ی عقلی ونقلی (قرآنی و روایی) مورد تحلیل قرار گرفته، و مباحث إمامت عامّه و خاصّه بررسی شده‌اند. همچنین در تحلیل روش‌های به کار گرفته شده توسّط إمامان شیعه در موضوع إمامت، روش‌های اثبات نظریّه إمامت، و روش‌های پاسخ‌گویی به مخالفین جدا‌گانه مورد کنکاش قرار گرفته‌اند.در بخش روش‌های اثبات، روش‌های برهان خلف، قیاس ذو‌حدّین، اثبات از راه کارکرد‌ها، اثبات از راه تنبّه بر امور وجدانی و إقرار از مبانی مشترک، مورد اشاره قرار گرفته‌اند. و در بخش روش‌های پاسخ به مخالفین، روش‌های تبیین واژه‌ها، طرح سوال، پاسخ حلّی، پاسخ نقضی، طرح إحتمال، محسوس‌سازی معقولات، إقرار گرفتن، به کار‌گیری مثال و نشان دادن تناقضات إستفاده شده‌اند.در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که إمامان شیعه، در مناظرات پیرامون مسأله‌ی إمامت،نوع مخاطب و موقعیّت مناظره را لحاظ نموده،و متناسب با آن، ادلّه و روش‌های متقنی را به کار برده، و مسأله‌ی إمامت را به روشنی برای مخاطبان حقیقت‌جو تبیین نموده‌اند.

روایت طینت دارای شبهات بسیاری می باشد که از سوی افراد مختلف در این حوزه وارد شده است. این پایان نامهدر صدد آن است که ابعاد مختلف این موضوع را مشخص نموده و به برخی از شبهات در این باب پاسخ دهد.

معاد و فرجام انسان، یکی از اصول مهم اعتقادی ادیان آسمانی و مرحله‌ای از زندگی فرد است که از زمان مرگ شروع می‌شود و تا قیامت ادامه دارد. متکلمان و اندیشمندان بسیاری، تفصیلاً به بحث و گفتگو درباره آن پرداخته‌اند و در برخی موارد آرا خاصی در این زمینه مطرح کرده‌اند. از جمله اینکه معاد جسمانی است یا روحانی؟ عالم برزخ وجود دارد یا خیر و در صورت وجود آیا تکامل در برزخ داریم یا نداریم؟ علامه مصباح یزدی یکی از اندیشمندان برجسته حوزه علوم دینی در زمان معاصر و صاحب نظر پیرامون مسائل مهم اعتقادی از جمله معاد می‌باشد. لذا لازم است آرا وی در این زمینه مشخص گردد. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی آرا و اندیشه‌های کلامی علامه مصباح یزدی که در آثارش مطرح شده، می‌پردازد تا بدینوسیله آرا وی در این زمینه جمع آوری و تبیین گردد. البته جهت تبیین برخی مطالب مراجعه به آثار سایر اندیشمندان حوزه علوم دینی نیز ضروری است.

جمیل بن دراج از راویان قرن دوم هجری قمری, محدث و فقیه سرشناس شیعی از موالی نخع بود وی از اصحاب اجماع دوران امام صادق علیه السلام دارای روایات فراوانی می باشد که شامل روایات فقهی, اعتقادی و اخلاقی استازاین میان روایات فقهی بیشترین حجم را به خود اختصاص داده است.از آنجایی که روایات نقل شده از سوی جمیل بیانگر اعتقادات وی است سعی بر این داشته ایم با بررسی روایات نقل شده از ایشان به باورها و اعتقادات وی دست یابیم.جمیل بن دراج در مباحث خداشناسی, راهنماشناسی شامل نبوت و امامت و فرجام شناسی دارای روایاتی است که در این نوشته به آن پرداخته شده است.

یکی از مسائل مهمی که از دیر باز ذهن بشر را به خود مشغول داشته، مسأله تبعیض است؛ مسأله‌ای که از مقایسه انسان با انسان و موجودات دیگر آغاز گشته و به تردید در وجود خداوند متعال و صفات او منتهی می‌شود. به این صورت که انسان در مقایسه خود با دیگران متوجّه کمبودها و کم و کاستی هایی می‌شود که در وهله اول این پرسش برای او رخ می‌دهد که چرا من این گونه آفریده شده ام و دیگری به شکل و خلقتی دیگرپای به عرصه وجود نهاده است؟ این کمبودها و نقصانها چنان ذهن بشری را به خود مشغول داشته که در پاره‌ای از اوقات قائل به ناهمگونی و عدم عدالت در جهان طبیعت می‌شود و در نهایت اگر جواب قانع کننده‌ای برای تبعیضهایی که بین موجودات عالم می‌بیند پیدا نکند اعتقاد به خالق این جهان را از دست داده و وجود تبعیض را دلیلی بر عدم وجود خداوند متعال قلمداد می‌کند یا اینکه معتقد به محدودیت صفات الهی گشته و اطلاق صفات الهی را انکار می‌کند. در هر صورت، سوال اصلی این است که علت فرق بین موجودات عالم چیست؟ آیا بهتر نبود این همه تضادّ و ناهماهنگی بین موجودات به چشم نمی‌خورد و موجودات از یک تساوی و حقوق برابری برخوردار بودند؟ و اگر خداوند توانایی جلوگیری از این وقایع را دارد پس چرا فعلی از جانب او صادر نمی‌شود؟ این ها و مطالب مشابه آن مسائلی است که ذهن بشری را به خود مشغول داشته است و پاسخ به آن گره های کور اعتقاد به خداوند واحد را از بین می‌برد؟ فلاسفه و حکمای غربی و اسلامی هر کدام کوشیدند راهی برای حل مسأله تبعیض در عالم پیدا کنند و پاسخ هایی برای این مسأله بیان نمودند. راه اول ایشان مسأله عدمی بودن تبعیض و شرّ در عالم بوده و مسأله نظام احسن نیز به عنوان یکی دیگر از راه حل های مسأله تبعیض به شمار می‌آید که فلاسفه به آن اشاره نموده اند متلکمان نیز کوشیدند با مطرح کردن بحث اعواض و انتصاف پاسخی قانع کننده به مسأله تبعیض داده و معضلات پیش رو را پاسخ گویند. اما؛ در هر صورت باید گفت: پاسخی قابل قبول و موجب اطمینان نفس می‌باشد که با مبنای آیات و روایات تطبیق داشته و از این جهت با آن مخالفتی نداشته باشد. در اینپایان نامه کوشیده شده تا مهم ترین پاسخ های فلاسفه و متکلمان در این موضوع مطرح گردیده و در انتها نظر آیات و روایات در این باب گردآوری شود تا پاسخی قانع کننده و محکم در جهت رفع مسأله تبعیض به دست آید.

یکی از رویکردهای راه یافته به برخی از مجامع علمی، نگاه انسان انگارانه به خداوند است. این نگاه، در شناخت ذات، اوصاف و افعال الهی از نوع شناخت بدست آمده از انسان بهره گرفته است. این رویکرد در کلمات أئمه شیعه و متکلمان به نقد کشیده شده است. حضرت علی ? یکی از پیشگامان نقد این رویکرد و ارائه دهنده مبانی و روش صحیح دست یابی به شناخت صحیح از خداوند در همه حوزه هاست. دیدگاه حضرت با توصیف و تحلیل خطبه های نهج البلاغه قابل دستیابی است.حضرت با نقد سنخیت میان خالق و مخلوق، عدم احاطه محدود بر نامحدود، بیان مراتب توحید ذاتی و ضعف قوای ادراکی به نقد این نگاه در حوزه ذات می‌پردازد. ایشان با نفی صفات و تعبیری دانستن اسماء و صفات الهی و ارائه معنای سلبی از صفات ، دیدگاه انسان وارانه در حوزه اسماء و صفات را نقد می‌نماید. با نفی مطلق نیاز خداوند، احتیاج به هر گونه تفکر، چاره اندیشی، الگوبرداری، وجود ماده ازلی برای خلقت به نقد دیدگاه انسان وارانه در افعال الهی می‌پردازد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

قیام امام حسین (ع) یکی از مهمترین قیام های حق طلبانه تاریخ بشریت است که حامل درس ها و معارفی سترگ است. امام حسین (ع) از ابتدای قیام تا لحظه شهادت مناظرات و احتجاج هایی با افراد مختلف داشته اند که بر این مناظرات از لحاظ ساختار ، محتوا و اصول اخلاقی، منطقی خاص حاکم بوده است. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی با تکیه بر مناظرات امام حسین(ع) در جریان قیام عاشورا جهت دستیابی به منطق حاکم بر مناظرات ایشان سامان یافته که حاصل آن چنین شد: در مناظرات از حیث ساختار حضرت از فنون پیش بردن بحث به صورت منظم، اقرار گرفتن از خصم با سؤالات حساب شده، نقد دقیق سخن، مقابله و مقایسه، تسجیل ،قرار گرفتن در جایگاه پرسش گر، بیدار نمودن فطرت و به کارگیری زبان انگیزشی استفاده کرده است. از لحاظ محتوایی آن حضرت در این مناظرات به کتاب و سنت نبوی و مقبولات طرف مقابل استناد کرده اند و درباب اصول اخلاقی به مواردی همچون مهربانی، داشتن صبر و تحمل ، خیرخواهی نسبت به طرف مقابل ، حسن نیت داشتن، پرهیز از کینه توزی ،دوری از مغالطه،تواضع در قول،احترام به طرف مقابل،عذرپذیری ،ترک تعصب و آزادمنشی توجه کرده اند.