جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف اصلی این رساله، تبیین ارتباط آیات سوره اسراء است تا عملا نظر کسانی را تأیید کند که معتقدند اگرچه نزول آیات به صورت پراکنده و تابع حوادث زمان نزول بوده ولی نظم اصلی کتابی که از سوی خداوند حکیم در اختیار بشر قرار گرفته و برای همه عصرها و نسل ها پیام دارد هرگز تابع جوّ آن زمان نیست و کاملا حساب شده و حکیمانه است.به علاوه این رساله زیرمجموعه طرحی بزرگ تر است که اینک در دست اجراست و ناظر بر کلیه سوره های قرآن است تا عوض بحث های نظری در مورد ارتباط یا عدم ارتباط، عملا رابطه تنگاتنگ آیات به تصویر کشیده شود.برای اثبات ارتباط آیات سوره اسراء در مرحله اوّل، به جمع آوری موضوعات مهم سوره و نشان دادن رابطه بین آیات با موضوع مشترک (ارتباط خطّی) پرداخته شده، ثمره این جمع آوری و بررسی دستیابی به اصلی ترین خطوط ارتباطی و موضوعات تشکیل‌دهنده‌ی سوره اسراء است که به طور اجمال عبارتند از: پیامبران، مبانی و اصول، مشرکان، کافران، ظالمان، خداوند، معاد و حوادث قیامت، قرآن، انسان و شیطان. در مرحله دوّم، از رهگذر بررسی رابطه ی بین خطوط ارتباطی ثابت شده که آیات این سوره کاملا هماهنگ بوده و یک شبکه ی ارتباطی بر همه آن ها سایه افکنده است، سرانجام در مواردی که رابطه ی تازه ای بین آیات پدیدار شده، آراء مفسران مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

از آنجا که هدف از تربیت تکامل تمام ابعاد وجودی انسان است این نوشتار بر آن است تا افکار استاد شهید مرتضی مطهّری پیرامون مبانی و روش‌های تربیتی را با الهام از آیات قرآن کریم و روایات بررسی کند و وسیلهای باشد برای بهرهگیری انسانهایی که سعادت ورستگاری را برگزیدهاند.این پژوهش در پنج فصل به شرح زیر نگارش یافته است، در فصل اول به کلیّات، واژهها، مفاهیم و اصطلاحات مربوط به بحث تربیت پرداخته شده است. در فصل دوم شناختی از زندگی استاد مطهّری ارائه شده است تا شناخت بیشتری از ابعاد وجودی ایشان حاصل گردد و کسانی که می‌خواهند راه تربیت را پیش گیرند از نظراتشان بهتر استفاده کنند، در فصل سوم به بحث اهداف، عوامل، دوران‌های تربیتی و در فصل چهارم به مبانی‌ تربیتی و در فصل پنجم به روش-های تربیتی از دیدگاه استاد مطهّری اشاره شده است.

وجود طرفداران و مخالفانی سرسخت پیرامون توجیه علمی اعجاز قرآن، بررسی این موضوع را ضرورتی دوچندان می بخشد. از این رو هدف اصلی این مقاله، دستیابی به راه حلی قطعی با تکیه بر «واقعیت خارجی قرآن» در این زمینه است. برای وصول به این هدف، ابتدا با طرح مقدمه ای به ذکر دلایل دو طرف و افراطها و تفریطها پرداخته شده، سپس امکان توجیه علمی و بررسی نظری رابطه قرآن و علوم تجربی به حصر عقلی با توجه به تمایز فرضیه و قانون از یک طرف و احتمال و قطعیت در دلالت الفاظ قرآن از طرف دیگر مورد بررسی قرار گرفته و عنوان شده است که اگر دلالت الفاظ قرآن بر یک موضوع، قطعی بوده و این موضوع از نظر علمی هم به اثبات رسیده باشد، توجیه علمی قرآن نه تنها جایز که امری پسندیده و مطلوب است. ضمن اینکه با اشاره به قراین لفظی یا عقلی، فلسفه وجودی لفافه های بیانی در قرآن نیز روشن می شود.

هدف این رساله ، تبیین مبانی و گرایشهای تفسیر اثنی عشری است ،زیرا شاه عبدالعظیمی از جمله مفسرانی است که مقدمه ای بسیار ناقص و مختصر در آغاز تفسیر خود عرضه کرده است. وی از مبنا و زیر مبناهای الهی یعنی قرآن به قرآن و قرآن به سنت و مبنای بشری با گرایشهای اصولی – فقهی ، فلسفی ، کلامی، عرفانی ، ادبی ، علمی – تجربی و تاریخی سود برده است . تفسیر قرآن به قرآن ، اگر توسط معصوم(ع) انجام گیرد ، بهترین نوع تفسیر می باشدکه در این رساله این نوع تفسیر به چشم می خورد و در ارزیابی نهایی درباره ی این تفسیر ، با توجه به مبانی می توان گفت: این تفسیر در وهله ی اول ، تفسیری روایی است ، گرچه مفسر به بحث سندی توجه نداشته است و به نقل از روایات ائمه (ع) بسنده می کند و در مورد ثقه و غیر ثقه بودن رجال حدیث ، بحثی ارائه نداده است و نکته ی قابل توجه در عملکرد تفسیری وی ، استفاده اصطلاحی از لفظ اسرائیلیات برای حدیث قدسی است ، وی حدیث قدسی را که گفتار خداوند می باشد ، با اسرائیلیات که گفتار یهود بر ضد اسلام می باشد خلط کرده است . در وهله ی دوم ، با توجه به گرایشها می توان گفت: تفسیری است که گرایش کلامی آن بر سایر گرایشها غلبه دارد و در مباحث کلامی ، نظرات امامیهرا غالب بر دیدگاه معتزله و اشاعره بیان می کند . در مورد فقه و اصول ، به صورت گذرا به نفع مذهب تشیع سخن می گوید . وی در لابلای مباحث به گرایش تاریخی توجه داشته است ولی منبع تاریخی موثقی جز نقل از تفاسیر دیگر ، ذکر نمی کند . مفسر به صورت گذرا به گرایش عرفانی و فلسفی پرداخته است .گرایش ادبی نیز در این تفسیر دیده می شود که با ذکر « نکته ی ادبیه» به مباحثی چون تفسیر لغات در آیات ، صرف و نحو و بلاغت می پردازد و نیز در رابطه با گرایش علمی – تجربی ، به فراخور برخی آیات ، توضیحاتی از علوم مختلف در طول تفسیر خود ارائه می دهد و فردی که بدنبال گرایش خاصی از جمله کلام ، فقه ، علم تجربی ، تاریخ باشد این تفسیر بافهم از مبانی و گرایشهای آن که در این رساله در پی آن هستیم ، مفید می باشد .

در این پایان نامه آیات و روایات مربوط به دوستی جمع آوری و تحلیل شده اند. پژوهشگر به این نتایج دست یافته که در قرآن کریم محور دوستی خدای تعالی است و با دوستی او از محبت غیر بی نیازی حاصل می شود. حصول این دوستی ممکن نیست مگر از طریق دوستی پیغمبر (ص) و اهل بیت (ع) و پیروی از آنان.

چکیده توجیه گرایی گرچه که از جمله صفاتی است که کم تر درباره ی آن صحبت شده، و ظاهراً نمود بارزی نداشته است، امّا از آن جا که این صفت در عرصه های گوناگون زندگی موجب بروز مشکلات عمده ای گردیده، لذا پرداختن به آن ضروری مینماید. این صفت به طور مستقیم در قرآن کریم مورد اشاره قرار نگرفته، و فقط مصداق هایی از آن در آیات به چشم می خورد. بررسی این مصداق ها، دو نوع توجیه گرایی ممدوح و مذموم را نشان می دهد. توجیه گرایی مذموم نسبت به ممدوح کاربرد و گستره ی وسیع تری داشته و از زوایای شیوه ها، زمینه ها، پیامد ها و راه کارهای مقابله با آن مورد بررسی عمیق و همه جانبه قرار گرفته است. کلید واژه ها: توجیه گرایی، توجیه ممدوح، توجیه مذموم، بهانه جویی، تهمت.

بحث اصلی این رساله، در مورد روح و نفس، از دیدگاه قرآن می باشد؛ تحقیق و پژوهش، پیرامون این موضوع، ما را به نتایج مفید و قابل توجهی رساند که به طور خلاصه عبارتند از: 1- روح در لغت به معنای حرکت و جنبش است و این واژه از ریح مشتق شده است. 2- در اصطلاح قرآن، هر جا سخن از تأیید و حیات آفرینی است از واژه ی روح استفاده شده، لذا مواردی نظیر قرآن، شریعت، حیات معنوی انسان و... از مصادیق روح معرفی شده است. 3- نفس در لغت به پانزده معنا به کار رفته است که از این تعداد 5 مورد آن در قرآن مصداق دارد. 4- روح و نفس، در عین ارتباط، با یکدیگر تفاوت دارند؛ تمامی اوامر و نواهی، مدح ها و سرزنش ها، تکالیف و اختیارات و مرگ و ... مخصوص نفس بوده، حال آن که هیچ یک از این تعابیر در باره ی روح نیامده است. 5- انسان به عنوان موجود دو بعدی دارای روح و جسم است و نفس، پیوند دهنده ی این دو به یکدیگر می باشد. 6- روح و نفس در یک جا با هم وحدت پیدا می کنند و آن زمانی است که نفس به درجه ی اطمینان رسیده، مخاطب "ارجعی الی ربک" می شود.

قرآن در آیاتی به شفا بودن خود اشاره دارد. با توجه به کاربرد واژه مرض که به طور صریح در مورد قلب به کار رفته و با توجه به اینکه قرآن خودش را «شفا لما فی الصدور» دانسته، این شفا بخشی قرآن علاوه بر بیماریهای جسمانی، بیماریهای روانی را نیز در بر می گیرد. گر چه نمی توان قلب و صدر را با نفس آدمی مساوی دانست، اما نفس، قلب و صدر را در بر می گیرد. قرآن علاوه بر اینکه مرض را به قلب نسبت می دهد، حالات و صفات منفی دیگری چون بخل، حسد، کینه، غفلت و مانند آن را به انسان می دهد، که مسلماً وجود این صفات با سلامت قلب ناسازگار است و انسانی که دارای این صفات باشد، در واقع یک بیمار روانی ست. در قرآن تعالیم ودستور العملهایی از قبیل ایمان، ذکر ، دعا، توکل وصبر به کار رفته است، که عمل به هر کدام از اینها سبب تقویت روان آدمی شده و از آلوده شدن آن جلوگیری کرده و بسیاری از بیماریهای روانی و عوارض آنها از قبیل اضطراب، ترس و دلهره را درمان می نماید. در این تحقیق آثار این تعالیم و دستورالعملها مورد بررسی قرار می گیرد.

این پایان نامه در سه فصل با این مطالب نگارش شده است: در فصل اول، مفهوم واژگان تولی و تبری در کتب لغت و قرآن بررسی شده است. در فصل دوم، از ولایت و مراتب و درجات تولی بحث شده است. در فصل سوم، اصول کلی روابط مسلمانان با غیر مسلمانان، آثار تولّی بیگانگان، چگونگی تبری از دشمنان، چگونگی روابط مسلمانان با یکدیگر، آثار تولی خداوند و اولیای او، مدینه یِ فاضله یِ اسلامی، هجرت و رابطه یِ آن با ولایت خاصه مورد بحث واقع شده اند.

محور اصلی این پژوهش سعی در یافتن و نشان دادن ارتباط آیات سوره یس است. لذا چاره ای جز نقد و بررسی آراء مفسران در یکایک آیات مورد اختلاف نبوده تا زمینه لازم برای یافتن ارتباط فراهم گردد. سرانجام پس از بررسی عملکرد مفسرانی که به ارتباط آیات این سوره پرداخته اند و نیز از رهگذر توجه به نکات تازه در این رابطه، ارتباط آیات سوره یس با نگاهی جامع بیان شده است