جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه عینیت در میان متکلمین و فلاسفه با دو گروه موافق و مخالف مواجه شده است. در میان موافقین این نظریه می توان به سه نگرش اشاره نمود که دو نگرش اول و دوم از آن متکلمین بوده، و نگرش سوم متعلق به فلاسفه اسلامی است. نگرش اول مبتنی بر تفکر جبرگرایانه جهمیه و قدری مسلکانه صالحیه از فرق مرجئه و نگرش دوم بر پایه تفکر عقل گرایانه تعداد قابل توجهی از متکلمین طراز اول شیعی نظیر شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، و شهید ثانی و نگرش سوم هم عمدتاً بر مبانی حکمت متعالیه استوار گشته است. در جبهه مخالفین نظریه عینیت، نیز دو گروه مختلف از متکلمین و فلاسفه قرار دارند که از میان متکلمین و فلاسفه قرار دارند که از میان متکلمین و فرق کلامی اهل سنت می توان از خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی، و از محدثین علامه مجلسی را نام برد. و در میان فلاسفه و متفکران مخالف این نظریه که غالباً شیعی هستند، می توان به علامه طباطبایی، حضرت امام، شهید مطهری، استاد مصباح و استاد جوادی آملی و برخی از روشنفکران معاصر اشاره کرد؛ که هر کدام از موافقین و مخالفین برای اثبات مدعای خود از ادله ی قرآنی، روایی و عقلی بهره برده اند. نتیجه کلی را می توان در چند نکته زیر بیان نمود: 1. اکثر موافقین را متکلمان و فلاسفه شیعی، و غالب مخالفان را متکلمین اهل سنت تشکیل می دهند. 2. بسیاری از مخالفین کلامی مسلک، و تمامی مخالفین فلسفی مشرب از جمله پیروان نظریه جزئیت معرفت در ایمان به شمار می روند. 3. از میان نگرش های سه گانه درباره نظریه عینیت نگرش سوم از استواری و استحکام قابل توجهی برخوردار است. 4. به نظر نویسنده می توان میان موافقین و مخالفین فلسفی مشرب، نوعی وفاق قائل بود و نتیجه گرفت که هر کدام از این دو دیدگاه، ناظر به مرتبه خاصی از ایمان و معرفت است. 5. استوارترین نظریه به لحاظ مبانی، قابل دفاع ترین نظریه در مقابل شبهات، نگرش موافقین و مخالفین فلسفی مشرب این نظریه می باشد.