جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع تحقیق با عنوان بررسی عصمت اهل بیت (ع) در تفاسیر معروف اهل سنت می باشد که این موضوع در پنج فصل بیان می‌شود. فصل اول در باره کلیات است که شامل تبیین موضوع (عصمت اهل بیت (ع)) ضرورت تحقیق ، اهمیت و ضرورت عصمت برای حضرات ائمه معصومین (ع) مثل اهمیت آن برای انبیای الهی (ع) است. زیرا آنها ادامه‌دهندگان راه انبیاء الهی (ع) و کامل کننده رسالت هستند. سوالات اصلی و فرعیتحقیق ، فرضیه تحقیق، عصمت اهل بیت (ع) عمدتا مورد انکار مفسران معروف اهل سنت می‌باشد. روش تحقیق و مفهوم‌شناسی عصمت، معنی عصمت در لغت، معنای عصمت در قرآن و نزد مفسران، عصمت در کلمات دانشمندان شیعه و عصمت در کلمات دانشمندان سنی، تاریخچه و پیشینه عصمت می‌باشد. فصل دوم در باره آشنایی با تفاسیر مورد تحقیق است که این تفاسیر شش تا می‌باشند، 1- تفسیر جامع‌البیان فی تاویل آی القرآن، مصنف محمد بن جریر طبری . 2- تفسیر کشاف، مصنف محمود بن عمر زمخشری 3- تفسیر کبیر، مصنف محمد بن فخر رازی. 4- تفسیر روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع الثمانی، مصنف سید محمود آلوسی. 5- تفسیر المنار، مصنف رشید رضا. 6- تفسیر فی ظلال القرآن، مصنف سید قطب. و در باره روش و سبک تفسیر بحث شده است. فصل سوم: این فصل در باره آیه (اولی الامر) است. در این فصل از اطاعت، از جهت معنای لغوی و اصطلاحی، اقسام اطاعت، اطاعت اولی الامر آیا مطلق است یا مقید است؟ و مراد از اولی الامر کیست؟ و آیا آیه اولی الامر بر عصمت اولی الامر دلالت می‌کند؟ بحث شده و در آخر تحلیل و بررسی شده است. فصل چهارم: در باره آیه (امامت) است. در این فصل در باره امام و امامت از جهت لغت واژه امام در قرآن امامت در اصطلاح و امامت از دیدگاه اهل سنت و از دیدگاه اهل تشیع و امامت نزد مفسران اهل سنت و در باره ذریه، در لغت و در قرآن و نزد مفسران اهل سنت و در باره عهد در لغت و در قرآن و عهد نزد مفسران اهل سنت و در باره ظلم، در لغت و نزد مفسران اهل سنت و ظلم در قرآن بحث شده است. فصل پنجم در باره آیه تطهیر است، در این فصل اراده در لغت و در اصطلاح و انواع اراده نزد اهل سنت، و رجس، در لغت و رجس نزد مفسران و طهارت در لغت و طهارت نزد مفسران و مراد از اهل بیت نزد مفسران اهل سنت کیست؟ بحث شده و تحلیل و بررسی نیز شده است. و در خاتمه (جمع‌بندی و نتیجه‌گیری) و کتابنامه است.

1- ثواب در قرآن کریم به همان معنای لغوی یعنی « رجوع جزای عمل به انسان » و در روایات به معنای «اجر حسن جمیل » به کار رفته است.2- از نظر خواجه نصیر الدین طوسی ثواب به معنای « نفع خالص مستحق همراه با تعظیم و اجلال » است، اما قید استحقاق بنا بر دیدگاه «تفضل» صحیح نمی باشد.3- نام های مترادف ثواب در قرآن کریم و روایات:اجر، نعمت، آلآء، فضل، رحمت، احسان، لطف، مثوبت و جنت است.4- عقاب در لغت به معنای « مجازات کسی به خاطر عمل سوء او» می باشد، در قرآن کریم و روایات عقاب به همان معنای لغوی است، و قیدهایی مانند: ضرر، استحقاق، توهین و تحقیر نیز از آیات و روایات استفاده می شود، ولی از نظر خواجه نصیر الدین طوسی عقاب به معنای « ضرر مستحق، مقارن با توهین وتحقیر» است.5- نام های مترادف عقاب در قرآن کریم و روایات، عذاب، معاقبت، عقوبت، نار، جهنم، شقاوت و خسران است.6- کلمه « جزاء » هم به معنای ثواب و هم به معنای عقاب استعمال می شود.7- اکثریت امامیه از جمله خواجه نصیر الدین طوسی و معتزله به استحقاق در ثواب و عقاب معتقدند.8- استیفای ثواب و عقاب در صورت دیدگاه استحقاق یا به روش مجازات است یا به روش تجسم اعمال، این دو روش مورد تایید قرآن و روایات است.9- بعضی از متکلمین امامیه مانند ابراهیم ابن نوبخت، به تفضل در ثواب و عقاب قائل شده اند، اما شیخ مفید بین استحقاق و تفضل جمع کرده است، آیات و روایات تنها از طریق وجوب وفای به وعد به استحقاق ثواب اشاره کرده اند. 10- تعلق ثواب به اطاعت می تواند شرائطی داشته باشد، خواجه نصیر الدین چند شرط را برای آن ذکر کرده است که برخی از آنها مورد تایید قرآن کریم و روایات است، بعضی از این شرایط عبارتند از:الف: قصد تقرب در امتثال تکلیف؛ب: موافات یعنی محافظت بر طاعت تا هنگام مرگ؛ت: سختی و مشقت در امتثال تکلیف؛11- وفای به وعد طبق ادله عقلی ونقلی واجب است، اما وفای به وعید واجب نیست.12- حبط در قرآن و روایات به معنای « فاسد شدن عمل » به کار رفته است.13- احباط در قرآن معنایی غیر از مصطلح معتزله دارد، و به معنای حبط به کار رفته است، اما در روایات به معنای « بطلان عمل و ثواب آن به وسیله گناه » آمده است.14- در اصطلاح متکلمین معتزلی، حبط و احباط به یک معنا است، این معنا عبارت است از: « خروج فاعل طاعت از استحقاق مدح و ثواب به استحقاق ذم و عقاب توسط معصیتی که بعد از طاعت انجام گرفته است. »، ولی این معنا مورد تایید قرآن و روایات نیست.15- تکفیر به معنای « عفو سیئات »، مورد تایید قرآن و روایات است.16- تکفیر در اصطلاح متکلمین عبارت است از « محو گناهان متقدم مکلف به وسیله طاعت متاخر او»، این معنا نیز مورد تایید قرآن و روایات نمی باشد.17- از منظر قرآن، روایات و برخی از متکلمین از جمله خواجه نصیر الدین ممکن است ثواب و عقاب در دنیا محقق شود، البته با ویژگیهای خاص دنیوی.18- تحقق ثواب و عقاب اخروی طبق ادله نقلی و عقلی ثابت شده است، و اوصاف ویژگیهای آن از جمله کامل بودن، روحانی و جسمانی بودن و دارای درجه بودن آن در قرآن و روایات بیان شده است.19- اثبات دوام ثواب توسط دلیل عقلی یا نقلی؛ مورد اختلاف متکلمین است، اما خواجه نصیر الدین طوسی آن را از طریق عقل ثابت می کند. 20- دوام عقاب برای مومن فاسق از نظر امامیه و اشاعره، طبق ادله عقلی و نقلی ثابت نیست، ولی معتزله عذاب او را دائمی می دانند، دائمی بودن عقاب کافر معاند مورد اجماع است.21- طبق ادله نقلی، توبه، عفو و شفاعت از مسقطات عقاب اند، و سقوط عقاب به وسیله توبه، عفو و شفاعت، تفضل است.22- یکی از ویژگیهای ثواب و عقاب اخروی، خلوص آنها از هر گونه زوائد است و ادله عقلی و نقلی این معنا را تایید می کند.

در این نوشتار، به شیوه نگارش آثار کلامی شیخ مفید، میزان بهره مندی وی از نقل و عقل، رویکرد او در موارد تعارض عقل و نقل و شیوه مواجهه با آراء دیگران پرداخته شد و در پایان برای تعیین حدود دقیق این روش، آن را با سایر روش ها مقایسه کرده است.

این مقاله به منظور تبیین روش کلامی شیخ صدوق، در ضمن بیان نقش علوم مختلف در اندیشه لامی وی به بررسی منزلت هر کدام از عقل و نقل در روش کلامی وی پرداخته است و در پایان، شیوه مواجهه او با دیگر مکاتب اعتقادی را مورد مطالعه قرار داده است.

ابوصلاح حلبی، فقیه و متکلم امامی قرن پنجم و از شاگردان سید مرتضی و شیخ طوسی است. به لحاظ روش کلامی، متلق به مکتب عقل گرایی غیر فلسفی متکلمان شیعی بغداد است. این مقاله به بیان تفکرا ایشان پرداخته است.

شرح محقق قوشچی که بر کتاب تجرید الاعتقاد خواجه نصیر نوشته، از جمله شروح مهم و مورد توجه حوزه های علمیه و دانشمندان است. عناوینی که در این نوشتار از کتاب شرح گرفته شده و بازگو شده است عبارتند از: جانشینی ابویکر و نص بر خلافت وی، شیوه قضاوت ابوبکر در ماجرای فدک، عکس العمل صحابه رسول خدا و امیر المومنین در داقعه قتل عثمان.

بررسی ماهیت ایمان در رابطه ایمان و عمل صالح با توجه به قرآن و روایات است. در این پژوهش ضمن ارایه ماهیت ایمان و عمل صالح از منظر فیلسوفان و متکلمان اسلامی جایگاه ایمان و عمل صالح و ارتباط تنگاتنگ آن دو در منابع اسلامی و تأثیر و تأثر متقابل آنها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بررسی آثار پیوند ایمان و عمل صالح، نقش ایمان در ارزیابی و عمل صالح و زمینه سازی ایمان توسط عمل صالح، ضرورت اجتناب از ادعای ایمان بدون انجام اعمال صالحه و شناخت پایه پای ایمان و عمل صالح و عوامل تثبیت کننده آن ها از دیگر مباحث ارایه شده در این رساله می باشد.