جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور پدیدآورندگان
>
دهقان , رحیم (استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.)
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 49
رابطه اخلاق و سیاست بررسى رویکرد ماکیاولیستى بنى امیه
نویسنده:
رحیم دهقان سیمکانى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , امام خمینی
چکیده :
بررسى هم سخنى ها و شباهت هاى دو جریان فکرى اموى و ماکیاولى در حوزه اخلاق و سیاست، مسئله اصلى این پژوهش است. هدف عمده از بررسى این موضوع، اثبات این مطلب است که اصول سیاست اموى، ارتباطى با سیاست اصیل اسلامى نداشته و بسان سیاست ماکیاولیستى، مخالف رهیافت اسلام در حوزه اخلاق و سیاست است. بنى امیه و به طور خاص معاویه، با اتخاذ اصولى همچون ارعاب به وسیله قتل و غارت، وعده و وعیدهاى فریبنده، دروغ بستن به صالحان، و ملعبه شمردن اصول اخلاقى، در سیاست مسیرى را پیموده اند که بعدها نیکولو ماکیاولى (1469 1527) آن را تئوریزه کرده است. این مقاله تلاش مى کند تا با نظر به جایگاه اخلاق در سیاست در رویکرد ماکیاولیستى، رفتار و رویکرد بنى امیه نسبت به این مسئله را مورد بررسى و نقد قرار دهد. روش مقاله در مراجعه به آراء ماکیاولى و عملکرد بنى امیه، استنادى، و در تبیین محتوا توصیفى تحلیلى خواهد بود.
صفحات :
از صفحه 61 تا 72
مشخصات اثر
بررسی تطبیقی ابعاد انگیزش اخلاقی در اندیشه علامه‌طباطبایی و فینیس
نویسنده:
رحیم دهقان
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
ماهیت عامل انگیزش اخلاقی، درونی یا برونی بودن و خودمحور یا غیرخودمحور بودنِ آن، ازجمله ابعاد بحث انگیزش اخلاقی در حوزۀ روان‌شناسی اخلاق هستند. جان‎فینیس، اندیشمند مسیحی معاصر، با تکیه بر ظرفیت‎ها و قوای طبیعی انسان و با رهیافتی درون‌گرایانه، ریشۀ انگیزۀ اخلاقی را در داشته‎های طبیعیِ فاعل اخلاقی جست‌وجو می‌کند و آن را غیرخودمحور جلوه می‎دهد. علامه‌طباطبایی نیز با رهیافتی غیرخودمحورانه بر ظرفیت‎های طبیعی انسان تأکید و تحقق انگیزۀ اخلاقی را در بستر ترکیبی از امیال طبیعی و عقلانیت انسان تبیین کرده است. بررسی اندیشۀ این‌دو در بُعد روان‌شناسی اخلاق نشان می‎دهد این‌دو دیدگاه در رهیافت درون‌گرایانه و برون‎گرایانه و تبیین فرایند ایجاد انگیزۀ اخلاقی با یکدیگر متفاوت هستند؛ علاوه‌براین، در تبیین عامل اصلیِ انگیزش نیز با یکدیگر متفاوت‌اند؛ زیرا در نگرش فینیس انگیزه تنها درصورتی اخلاقی خواهد بود که در راستای خیرهای پایه باشد؛ اما علامه عنصر اصلی را در تبدیل شدن انگیزه به انگیزۀ اخلاقی، رضایت الهی می‎داند. این مقاله تلاش می‌کند با روش تحلیلی، اندیشۀ این‌دو را دربارۀ ابعاد انگیزش اخلاقی بازسنجی و مقایسه کند.
صفحات :
از صفحه 121 تا 144
مشخصات اثر
کاربرد عقل در اخلاق از منظر ملّاصدرا و قاضی عبدالجبار معتزلی
نویسنده:
رحیم دهقان سیمکانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
عقل نقش قابل توجّهی در تنظیم و جهت دهی رفتارهای انسان به سمت ارزشها و فضائل اخلاقی دارد. ملّاصدرا و قاضی عبدالجبّار به این مسأله توجّه داشته و نظام اخلاقی خود را بر عقلانیت بنیان نهاده‌اند. آراء این دو ‌اندیشمند نسبت به کارکردهای عقل در اخلاق در سه رویکرد عمده وجودشناختی، معرفت‌شناختی و انگیزشی قابل بررسی است. از حیث وجودشناختی بر اساس مبانی فلسفی صدرالمتالّهین نظیر اصالت وجود و تشکیکی بودن و...، عقل، نحوه وجود انسان را مرتبه به مرتبه رقم خواهد زد. از حیث معرفت‌شناختی عقل قادر خواهد بود تا هم گزاره‌های بنیادین نظام اخلاقی را کشف کند ، هم صغریات و جزئیات اخلاقی را بر آنها منطبق کند و هم وجوه حُسن و قبح افعال را تشخیص دهد. در رویکرد انگیزشی نیز عقل، با تشخیص فعل صحیح و روشن ساختن نتایج و عواقب آن، قادر خواهد بود تا نقش قابل توجّهی را در ایجاد شوق و انگیزه و بکارگرفتن قوای محرّکه در جهت تحقّق بخشیدن به فعل، ایفا کند. رویکرد اوّل در آراء قاضی عبدالجبار به جهت برخوردار نبودن از مبانی ‌اندیشه صدرایی کمرنگتر است امّا در دو رویکرد دیگر، هر دو‌اندیشمند به کاربردهای عقل توجّه داشته‌اند. تفاوتهایی در نگرش این دو‌اندیشمند دیده می‌شود؛ از جمله اینکه به لحاظ معرفت‌شناختی، عقل از نظر ملّاصدرا قوّه‌ای از نفس است ولی در اندیشه عبدالجبّار، علوم یا بدیهیاتی است که آدمی از پیش آنها را واجد است. از نظر صدرالمتالّهین ملاک بی‌اخلاقی‌ها، فقر وجودی است و مهمترین عامل بی‌اخلاقی‌ها جهالت و غفلت است امّا این ملاک در آراء عبدالجبّار دیده نمی‌شود.
مشخصات اثر
اخلاقِ مبتنی بر طبیعت؛ بررسیِ رهیافت هستی شناختیِ علامه طباطبایی و فینیس
نویسنده:
محسن جوادی، رحیم دهقان سیمکانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی
چکیده :
اخلاقِ مبتنی بر طبیعت، روش فهم سعادت بر اساس ظرفیت ها و قوای طبیعی انسان است که در سنت یونانی و به ویژه در ارسطو وجود داشته و بعدها در نگرش آکوییناس و سنّت آکویینی دنبال شده است. جان فینیس، که از جمله اندیشمندان معاصر و از پیروان این سنّت اخلاقی بوده، کوشیده است به پیروی از آکوییناس مسیر فهم و تحقق سعادت آدمی را بر اخلاقِ مبتنی بر طبیعت ترسیم کند. علامه طباطبایی نیز دیدگاه های اخلاقیِ خود را بر سرشت طبیعی انسان و ظرفیت های طبیعی او مبتنی کرده و تقریری از نظریهٔ اخلاقیِ قانون طبیعی را در سنّت اسلامی به تصویر کشیده است. بررسی دیدگاه این دو اندیشمند در بُعد هستی شناسیِ ارزش ها، نشان می دهد که علی رغم وجود شباهت های چشمگیر، این دو دیدگاه، در نوع رهیافت واقع گرایانه و وجودشناسانه و نیز در تعداد، نحوهٔ هستی، و نوع رابطهٔ بین خیرات پایه با یکدیگر متفاوت اند. با تحلیل این تفاوت ها، به نظر می رسد رهیافت علّامه در بُعد وجودشناختیِ نظریهٔ اخلاقیِ قانون طبیعی، از توجیه معقول تر و قابل دفاع تری نسبت به فینیس برخوردار است. این مقاله می کوشد در بُعد وجودشناختیِ مسائل مربوط به نظریهٔ قانون طبیعی، دیدگاه این دو اندیشمند را درباره اخلاقِ مبتنی بر طبیعت تحلیل و بررسی کند.
مشخصات اثر
ملاصدرا و عبدالجبار معتزلی در کاربرد اخلاقی عقل
نویسنده:
امیر دیوانی، رحیم دهقان سیمکانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
آراء ملاصدرا و قاضی عبدالجبار معتزلی نسبت به کارکردهای عقل در اخلاق از جهاتی با هم قابل مقایسه است. به طور کلی می توان سه جهت اشتراک و سه جهت افتراق در اندیشه های ایشان در این زمینه به دست آورد. جهات اشتراک این است که اولا هر دو قائل به تلازم معرفت و فضیلت هستند، ثانیا مسوولیت اخلاقی را مبتنی بر عقل دانسته اند، ثالثا قائل به وجوه و اعتبارات در باب ارزش های اخلاقی هستند. جهات افتراق هم از این قرار است که اولا معنای عقل از دیدگاه آنان متفاوت است، به این بیان که عقل از نظر ملاصدرا قوه ای از نفس است ولی در اندیشه عبدالجبار، علوم یا بدیهیاتی است که آدمی از پیش آنها را واجد است. ثانیا به لحاظ وجودشناختی، کاربرد عقل در اخلاق در اندیشه ملاصدرا به جهت برخورداری از مبانی فلسفه ملاصدرا نظیر اصالت وجود و حرکت جوهری، به اخلاق متعالیه منجر می شود اما در اندیشه قاضی عبدالجبار به جهت فقدان این مبانی، گرایش به انسان گرایی دارد. ثالثا شهود عقلانی در دیدگاه این دو اندیشمند متفاوت است.
مشخصات اثر
نقش زنانگی در مقوله اخلاقی غیرت
نویسنده:
دهقان سیمکانی رحیم
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
در روایات متعددی غیرت، نه تنها فضیلتی صرفا مردانه قلمداد شده است، بلکه حتی این صفت برای زنان مذموم دانسته شده و از غیرت زنانه به نوعی حسد تعبیر شده است. حال، اگر زنی از سر عشق، بی چشم داشت به همسر و خانواده اش، تلاش کرد تا به نوعی همسر خود را کنترل کرده و دورادور تحت نظر گیرد تا اتفاقی ناگوار کانون گرم خانواده او را متلاشی نسازد، آیا حسادت ورزیده است؟ اساسا آیا زن حق ندارد به همسر خود غیرت بورزد؟ این نوشتار در نظر دارد تا نقش زنانگی و میزان و معیار تاثیر آن در ساحت اخلاق اسلامی را با تاکید بر مقوله اخلاقی غیرت، در بستر متون روایی شیعه و آیات شریف قرآن واکاوی نماید. به نظر می رسد در برخی مقولات اخلاقی از جمله مقوله غیرت، آنچه موجب تمایز داوری اخلاقی در باب زن و مرد شده بیشتر تابعی از نقش زن در بستر جامعه و یا خانواده بوده و کمتر به مطلق شخصیت و ماهیت زن توجه داشته است.
مشخصات اثر
امیل دورکیم و قرائتی عرفی از دین
نویسنده:
رحیم دهقان سیمکانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
نگرش امیل دورکیم به مقولۀ دین، کاملاً عرفی است و این مطلب از دو مدخل قابل تبیین و بررسی است. یکی با طرح نظریه ایشان درباب منشأ و خاستگاه دین و دیگری تمایزی که ایشان میان امور مقدّس و غیر مقدّس قائل شده است. وی با طرح نظریۀ «منشأ اجتماعی دین»، دین را جریان تکامل یافتۀ سنّت توتمیستی و فراوردۀ بشری دانسته و هرگونه منشأ ماوراءالطبیعی و الهی را تلویحاً از دین نفی نموده است. همچنین با مرزگذاری میان امور مقدس و غیر مقدس و محصور کردن دین در حوزۀ مقدسات، عرصه را بر دین تنگ نموده و آن را به بخش های حاشیه ای و نه چندان جدّی زندگی رانده است. این مقاله با وارد شدن از این دو مدخل به اندیشۀ دورکیم به بررسی و نقد اندیشۀ ایشان در این باب می پردازد. روش این مقاله در مراجعه به آرا، استنادی و در تبیین محتوا، تحلیلی ـ انتقادی است.
مشخصات اثر
کاربرد عقل در اخلاق؛ بررسی دیدگاه صدرالمتالهین
نویسنده:
رحیم دهقان سیمک، مهدی دهقان سیمکانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
عقل نقش زیادی در تنظیم و جهت دهی رفتارهای انسان به سمت ارزش ها و فضائل اخلاقی دارد. صدرالمتالهین در میان اندیشه های فلسفی خود سخنانی دارد که نشان می دهد وی به کاربردهای عقل در اخلاق توجه داشته و اندیشه های اخلاقی خود را بر عقلانیت بنیان نهاده است. آرای ایشان نسبت به کارکردهای عقل در اخلاق در سه رویکرد عمده معرفت شناختی، انگیزشی و وجودشناختی قابل بررسی است. بر اساس رویکرد معرفت شناختی، عقل نظری قادر است تا هم گزاره های بنیادین نظام اخلاقی را کشف کند و هم صغریات یا جزئیات اخلاقی را بر آنها منطبق نماید. افزون بر این قادر خواهد بود تا وجوه حسن و قبح افعال را نیز تشخیص دهد. در رویکرد انگیزشی نیز عقل نظری و عملی در تعامل با یکدیگر، با تشخیص صحیح و روشن ساختن نتایج و پیامدهای فعل، نقش قابل توجهی را در ایجاد شوق و انگیزه و نیز به کارگرفتن قوای محرکه در راستای تحقق بخشیدن به فعل، ایفا می کنند. از حیث وجودشناختی هم، امر به گونه ای است که انسان با انتخاب های عاقلانه، به خود هویت اخلاقی بخشیده و از این رو، هرچه از سعه عقلانی بیشتری برخوردار گردد اخلاقی تر خواهد بود.
صفحات :
از صفحه 117 تا 140
مشخصات اثر
سعادت عقلانی و موانع آن در حکمت متعالیه
نویسنده:
رحیم دهقان سیمکانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
کلیدواژه‌های اصلی :
وجود , حکمت , اخلاق , سعادت عقلانی
چکیده :
سعادت حقیقی در اندیشه صدرالمتالهین از سنخ لذت برآمده از ادراک عقلانی بوده و ماهیت آن در حوزه حکمت نظری وصول به عقلیات صرف، حضور، و مشاهده ذوات عقلیه و نوریه، اما در حوزه حکمت عملی دستیابی به مقام عدالت است. ایشان جهالت و جسمانیت را دو مانع بزرگ در دستیابی به سعادت دانسته است. برطرف نشدن مانع نخست، به عدم ایجاد تعادل بین قوای نفس و در نتیجه محقق نشدن سعادت حقیقی خواهد انجامید و وجود مانع دوم، نشان می دهد که سعادت حقیقی نه در دنیا، بلکه در آخرت محقق خواهد شد. ایشان با بهره گیری از مبانی خاص فلسفی خود نظیر اصالت وجود و تشکیکی بودن مراتب آن، حرکت جوهری، هم سنخ بودن وجود و علم، سیر حرکت انسان را در راستای دستیابی به سعادت حقیقی روشن ساخته و سعادت عقلانی را نقطه اوج انسان در سیر تکاملی دانسته است.
صفحات :
از صفحه 51 تا 76
مشخصات اثر
تبیین و بررسی تقریرهای نظریه امر الهی (با تأکید بر نگرش اُکام)
نویسنده:
رحیم دهقان سیمکانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه باقرالعلوم,
چکیده :
بر اساس نظریه امر الهی که پیشینه‌ای بس طولانی در تاریخ اندیشه بشری دارد تنها معیار در احکام اخلاقی، شرع مقدس و اوامر و نواهی خداوند است. این نظریه، در تاریخ اندیشه، تقریرهای مختلف معرفت‌شناختی، وجود‌شناختی، انگیزشی و ... را به خود گرفته است، به گونه‌ای که امروزه باید به جای نظریه امر الهی از نظریه‌های امر الهی سخن گفت. ویلیام اُکام از جمله کسانی است که به این نظریه توجه جدی داشته، بر اساس آن، منشأ ارزش‌‌های اخلاقی را اوامر خداوند می‌داند و تقریری وجودشناختی از این نظریه ارائه می‌کند. او اوامر الهی را شرط ضروری و نیز شرط کافی برای اخلاق دانسته، معتقد است تنها معیار ارزش اخلاقی اراده یا قانون الهی است. چنین دیدگاهی، البته، انکار عقلانیت اخلاقی را در پی خواهد داشت، عقلانیتی که آدمی را به عدالت و انصاف فرا می‌خواند. این مقاله، ضمن تبیین نظریه امر الهی و بیان تقریرهای مختلف از این نظریه، به تبیین و بررسی رویکرد وجودشناختی ویلیام اکام در این باب پرداخته است.
صفحات :
از صفحه 65 تا 92
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 49