جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دنیس داتن (Denis Lourenc Dutton.1944- 2010) ، فیلسوفِ هنرِ امریکایی-نیوزیلندی، در بسیاری از آثارش و به‌ویژه آخرین اثرش با عنوان غریزه‌ی هنر: زیبایی، شعف و تکامل انسان (The art instinct: Beauty, pleasure, and human evolution) نظریه‌ی جدیدی در مورد هنر ارائه کرده و معتقد است که تمایل انسان به هنر و زیبایی، در واقع محصول تکامل او و یکی از سازگاری‌های متعددی است که از طریق انتخاب‌های طبیعی و جنسی در جریان تنازع برای بقاء کسب کرده است. داتن علاقمندی به هنر و زیبایی را نتیجه‌ی برنامه‌ریزی ژنتیکی می‌داند که از قدیمی‌ترین اجداد انسان امروز برای وی باقی مانده است. در دفاع از این ادعا، وی به مواردی مثل سلایق مشترک زیبا‌شناسی انسان‌ها در دوره‌های گوناگون تاریخی و در جوامع مختلف با فرهنگ‌های متفاوت و جهانشمولی زیبا‌شناسی اشاره می‌کند. از منظر داتن هنر و زیبا‌شناسی، برخاسته از غرایز انسانی‌اند و ریشه در سرشت انسان دارند. به عقیده‌ی او تکامل - و مهمتر از همه تکامل تخیل و عقل- است که آدمی را به فراتر رفتن از سرشت حیوانی‌اش قادر می‌سازد و باز همین انتخاب‌های طبیعی و جنسی‌اند که او را در موقعیت انسان خردمند قرار می‌دهند. این پژوهش در پی دستیابی به پاسخ این پرسش است که "چگونه می‌توان با بهره‌گیری از رویکرد داتن، تمایل انسان‌ها به هنر و زیبایی و دلیل لذت بردن همیشگی و همه‌جایی آن‌ها از آثار هنری را توجیه کرد؟"

جان دیویی در کتاب هنر به‌منزله‌ی تجربه نظریه‌ای بدیع درباره‌ی زیبایی و هنر ارائه می‌دهد که ریشه‌های آن را می‌توان در نگاه تکاملی و هگلی وی جست. کتاب ضمن معرفی نگاهی نو به هنر، به نحوی حاشیه‌ای به مقایسه‌ی علم و هنر می‌پردازد تا خواننده را در رسیدن به آراء نویسنده در فلسفه‌ی هنر راهنمایی کند. مقاله‌ی حاضر به بازنویسی دیدگاهدیویی درباره‌ی واقع‌گرایی علمیمی­پردازد.در این بازنویسی دعوی بر آن است که می‌توان با مقایسه‌هایی که دیویی میان هنر و علم در هنگام نگارش کتابهنر به‌منزله‌ی تجربه انجام داده است، به درک بهتری از دعوای کنونی فلسفه علم میان واقع‌گرایان علمی و ساخت‌گرایان اجتماعی رسیددرواقعدیویی تصویری از اندرکنش مداوم انسان و جهان پیرامون ارائه می‌دهد که نه با خوانش‌های متعارف واقع‌گرایی در فلسفه‌ی علم سازگار است و نه با برداشت‌های رایج ساخت‌گرایی اجتماعی می‌خواند.

دنیس داتن[1]، فیلسوف معاصر امریکایی (1941-2010)، دعوی آن دارد که هنر و زیباشناسی گونه­ای سازگاری تکاملی و برآمده از انتخاب طبیعی و انتخاب جنسی­اند و ریشه در غرایز انسانی و سرشت مشترک انسان­ها دارند. او که نظریه‌ی تکامل را مبنای نظریه­ی هنر خود قرار می­دهد در کتاب غریزه­ی هنر: زیبایی، شعف و تکامل در تأیید ادعای خود، به موارد گوناگونی می­پردازد که از مهم­ترین و جالب توجه­ترین آن­ها سلیقه‌های مشترک زیبا‌شناسی و ترجیح‌های هنری مشابه میان انسان­ها در همه­جای جهان و در دوره‌های گوناگون تاریخی است. داتن با توجه به اشتراک‌های موجود در تمایل‌ها و ترجیح‌های هنری انسان­ها، فهرستی دوازده­گانه شامل معیارهای لازم برای هنری بودن امور تدوین می­کند که بخشی از معیارهای موجود در این فهرست با انتخاب طبیعی و بخشی از آن­ها با انتخاب جنسی در ارتباط­اند. به عقیده­ی او بخش قابل توجهی از هنرها محصول انتخاب جنسی هستند و انتخاب طبیعی به تنهایی برای توجیه وجود همیشگی و ماندگار هنرها کافی نیست.

در قالب پی دی اف

در قالب پی دی اف

روش ایضاح مفاهیم کارنپ بر این اساس پیشنهاد شد که وظیفه فیلسوف علم ابهام زدایی از مفاهیم مبهم علمی و غیرعلمی موجود در زبان علم و جایگزینی آنها با مفاهیمی روشن و بی ابهام است. نقدهای فیلسوفانی مانند استراسون، کواین، و پوپر باعث آن شد که کمتر فیلسوف علمی آشکارا از روش کارنپ حمایت کند هر چند که بخش بزرگی از فلسفه علم کماکان خود را وقف این روش کرده بود. در سال های اخیر برخی از فیلسوفان علم آشکارا به دفاع از پروژه کارنپ پرداخته اند. در نوشته حاضر به جای پرداختن به استدلال های له و علیه این روش، مفهوم «وحدت بخشی» به عنوان نمونه انتخاب شده است و نشان داده می شود هیچ کدام از تلاش هایی که در جهت ایضاح آن به کار گرفته شده به جایگزینی این مفهوم با مفاهیمی روشن و بی ابهام نیانجامیده است. دعوی مقاله این است که وظیفه اصلی فیلسوف علم نه درگیر شدن در زبان کاوی های بی حاصل، بلکه پرداختن به مسائل واقعی موجود در برنامه های پژوهشی علمی است.

نوشته حاضر دارای پنج بخش است. در بخش اول به تعریف نظریه و اهمیت آن در علم و فلسفه علم اشاره می شود. بخش دوم، پس از ذکر چند مثال از نظریه ها و قوانین علمی به تفاوت های آنها اشاره می کند.در بخش سوم به رویکرد تجربه گرایان منطقی نسبت به نظریه های علمی که رویکرد سنتی خوانده می شوند، می پردازد. بر اساس این رویکرد نظریه های علمی هویت های زبانی اند، که مورد بررسی قرار می گیرند. بخش چهارم به بحث واقع گرایی و ابزارگرایی در دیدگاه سنتی پرداخته و در بخش آخر، برخی از نقدهایی که به دیدگاه سنتی وارد شده، بیان می شود.