جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصول کافی عنوان بخش اول از بخش‌ های سه‌ گانه كتاب حدیثی الکافی است. در این بخش، احادیث مربوط به اعتقادات شیعه و زندگی امامان شیعه و برخی از احادیثی که درباره رفتارهای فرد مسلمان سخن می‌ گوید، گردآوری شده است. اصول کافی مهم‌ ترین منبع شناخت باورهای شیعیان است که بارها به صورت مجزا از اصل کتاب کافی منتشر و ترجمه‌ ها و شرح‌ های متعددی نیز بر آن نوشته و منتشر شده است. از آنجا که در بین کتب اربعه فقط الکافی به روایات عقیدتی پرداخته است، این بخش از این کتاب همیشه مورد توجه شیعیان بوده است و به همین دلیل به صورت مجزا نیز منتشر شده است. علمای شیعه شرح‌ های متعددی بر آن نگاشته‌ اند، چنان‌ که ترجمه آن نیز مد نظر بوده و چند ترجمه به زبان فارسی از آن منتشر شده است.

پژوهش حاضر شامل هشت فصل با این موضوعات است: فصل اول، واژه شناسی: بررسی لغوی و اصطلاحی طمأنینه و آرامش روانی; فصل دوم، روان درمانی در قرآن: رابطه یِ ایمان و احساس امنیّت، ایمان و احساس وابستگی به گروه; فصل سوم، روش قرآن در روان درمانی: ایمان به توحید، تقوی، عبادت، نماز، روزه،...; فصل چهارم، تأثیر فضایل اخلاقی در روان انسان: صبر، توبه، توکّل، تفکّر و تدبّر، قناعت; فصل پنجم، تأثیر صفات منفی در روان انسان: قساوت قلب، عجب و خودپسندی، خشم و غضب، حسد، وسوسه ها یا اندیشه هایِ انحرافی، راه ها و مجاری نفوذ شیطان در انسان، نکوهش درازآرزویی، مواجهه یِ مؤمن با خوشی ها و ناخوشی ها، آرامش در همه حال ویژه یِ اهل یقین; فصل ششم، نمونه هایی از آیات قرآن درباره یِ آرامش: سکینه و ایمان، پیوند دو همسر مایه یِ آرامش، آرامش در پرتو درود و تشکّر، آرامش در سختی ها، شب مایه یِ آرامش; فصل هفتم، مراتب نفس: نفس ملهمه، نفس امّاره، نفس لوّامه، نفس مطمئنّه; فصل هشتم، راه وصول به سلامت نفسانی.

"تهذیب الاحکام" یکی از چهار کتاب اصلی حدیث شیعه است ، که شیخ ابوجعفر محمدبن حسن طوسی (460-385 هجری قمری) در شرح کتاب "مقنعه" شیخ ابو عبدالله مفید (متوفی 413) نوشته است . تهذیب الاحکام، همراه با سه کتاب دیگر (کافی، استبصار، من لا یحضره الفقیه) به دلیل جایگاه ویژه‌ای که در اندیشه شیعی دارد، توجهی ویژه می‌طلبد که تا کنون دانشگاه‌های ما - چنانکه باید و شاید - به آن نپرداخته‌اند. در این رساله، پس از بررسی اجمالی تاریخ تدوین حدیث و آشنایی با چهارصد اصل (کتابهایی که اصحاب ائمه نوشته‌اند) و چهار کتاب یاد شده، به بررسی زندگی علمی و تالیفات شیخ طوسی می‌پردازیم و آنگاه، آشنایی با تهذیب الاحکام، نسخه‌های خطی و کتابهای نگاشته شده پیرامون آن به عنوان مقدمه‌ای بر موضوع اصلی رساله مطرح می‌شود. بخش اصلی رساله، شامل معرفی حدود 160 کتاب از کتابهای قدیم است که منابع تالیف کتاب تهذیب بوده‌اند. در اینجا نام این کتابها به همراه مولفان آنها، شمارهء احادیثی از تهذیب (جلد 1 تا 5) که از این منابع نقل شده، و سپس شرح حال اجمالی مولفان این منابع می‌آید. این منابع، شامل کتب موجود، مانند کافی کلینی: و کتب غیر موجود (چه مجموعه‌های فقهی حسین بن سعید، محمد بن احمد اشعری، و چه تک‌نگاشتها مانند کتاب الحج موسی بن قاسم بجلی) می‌شود. با این نگرش به تهذیب ، گلبرگهایی پراکنده از گلهای پرپر شدهء گلستان علم دین به دست می‌آید. کار نگارنده در اینجا به باستان‌شناسی شباهت دارد که با کشف قطعات بازمانده از آثار کهن و بازسازی این آثار، جلوه‌هایی از تمدن سده‌های پیشین را در معرض دید همگان می‌گذارد. آخرین فصل رساله، پایان کلام است و آغاز راهی دراز و توفیق از خداست .

این پژوهش از چهار بخش با این موضوعات تشکیل یافته است: بخش اول، معنای لغوی واژه یِ حق، معنای اصطلاحی واژه یِ حق، موارد استعمال «حق» در قرآن کریم; بخش دوم، حق در مسائل اعتقادی: حق در خصوص ذات احدیّت، ظنّ باطل نسبت به ذات احدیّت، حق در زمینه یِ ملائکه، حق در مورد پیامبران و کتب آسمانی، حقّ درباره یِ جهان آخرت; بخش سوم، حق در مسائل اخلاقی: ایمان به حق و تبلیغ آن، کتمان حقّ و تکذیب آن، دورسازنده یِ انسان از حقّ، ویژگی های حق ستیزان، حق در داستان های قرآن، حق در امثال قرآن; بخش چهارم، واژه یِ حق در آیات الاحکام، واژه یِ حق در مفهوم مخالف آن، واژه یِ حق در مفهوم سزاوار و شایسته.

بحث از این که مفهوم جعل و وضع و نیز حدیث موضوع و مجعول چیست، و چگونه می توان وجود این عنصر نامبارک را در روایات دینی به دیده یک واقعیت نگریست و از عوامل دخیل در پیدایش و گسترش آن سخن به میان آورد و در صدد شناسایی عاملان آن و نیز انگیزه های آنان در این امر برآمد و از نفوذ و گسترش آن در متن منابع و متون دینی مسلمانان جلوگیری کرد، بحثی است که در این پایان نامه به آن اهتمام ورزیده شده و سعی گردیده تا حدّی به نقد و تحلیل آن پرداخته شود. این نوشتار، از یک مقدّمه و پنج بخش تشکیل شده است. در مقدّمه، نخست جایگاه حدیث و سنّت در اسلام پس از قرآن، اختلاف نظرها در حدود و کمّ و کیف سنّت، و نظر برخی بزرگان در این باره، از جمله نکاتی است که نگارنده از آنها یاد کرده است. بخش اوّل رساله، درباره هویّت حدیث جعلی است. نگارنده با عناوینی چون: لفظ موضوع از نگاه لغت شناسان، مراتب حدیث در نگاه عالمان حدیث و درایه، اصطلاح حدیث موضوع از نگاه عالمان حدیث و درایه، وجه تسمیه حدیث موضوع، جایگاه حدیث موضوع در میان سایر روایات، حکم نقل حدیث موضوع و تاریخچه جعل حدیث، درباره ریشه و منشأ حدیث مجعول به بحث پرداخته است. نگارنده در بخش دوم، در مورد ورود عنصر جعل در حدیث و شواهد دالّ بر این امر، بحث می کند. وی در این زمینه از شواهد (نقلی مانند آیات قرآن و روایات) یاد کرده و از شواهد غیر نقلی (عقلی و تاریخی) نیز دوازده مورد عمده از دلایل و شواهد غیر نقلی را یادآور شده است. در بخش سوم نیز به معرّفی و توضیح عوامل دخیل در پیدایش و گسترش جعل حدیث پرداخته شده است. نگارنده در قسمت اوّل به عواملی از قبیل: عدم کتابت و ضبط حدیث، نقل حدیث بدون ذکر سند و دخالت اهل کتاب اشاره دارد. در قسمت دوم نیز نقل به معنا در حدیث، تسامح در ادلّه سنن، اعتماد بیش از حدّ به صحابه، گسترش فتوحات اسلامی، تأویل گرایی، پیدایش احزاب و فرقه های سیاسی و کلامی و فقهی، جدال و درگیری میان متعصّبان دو مذهب بزرگ اسلامی (شیعه و سنّی) و اهداف سیاسی فرمانروایان را از جمله عوامل دخیل در گسترش جعل حدیث می داند. در بخش چهارم، اصناف و طبقات جاعلان حدیث و انگیزه های آنان در جعل حدیث بر شمرده شده است. این اصناف عبارت اند از: زنادقه، غلات، قصّاص و داستانسرایان. وی ضمن بررسی هر سه واژه از نظر لغت و ریشه و اصطلاح و ذکر برخی از عقاید هر یک از این سه گروه، نحوه پیدایش آنها و شیوه برخوردشان با حدیث را شرح داده و علّت و انگیزه هر یک را با ذکر مواردی بیان داشته است. در بخش پنجم، نگارنده، کیفیت شناسایی احادیث جعلی و راه های جلوگیری از نفوذ و نشر آنها را توضیح داده است. قسم اوّل را که خود از دو بخش مربوط به راوی و مروی تشکیل شده، تقسیم نموده و در مورد راهکارهای جلوگیری از نفوذ و نشر احادیث جعلی نیز دو راه عمده را با استشهاد به روایات، بیان داشته است. در پایان چند کتاب درباره احادیث جعلی معرّفی شده است.

در پایان نامه حاضر اعتدال و میانه روی طی پنج بخش با این عناوین بررسی شده است: بخش اول، اعتقادی: بررسی واژه های جایگاه آن در آیات و روایات، اسلام آیین میانه روی، قرآن کتاب میانه روی، پیامبران و امامان الگوی بشر در مسیر اعتدال، اعتدال در دینداری؛ بخش دوم، اخلاقی: خوف و رجاء، مدح و ذم، عصبیت، میانه روی در غضب و رضا، تکبر و تواضع و میانه روی در آن، سخن گفتن، سرور و شادی، خوردن و آشامیدن، خوابیدن، زینت و آراستگی، بوسیدن، آرزو، خوش بینی و بدبینی و...؛ بخش سوم: عبادی: اعتدال در عبادت، یاد خدا در همه حالات، عزلت و گوشه نشینی، اعتدال در علم و عمل؛ بخش چهارم، اقتصادی: مال و ثروت، نه سرمایه داری و نه سوسیالیسم، میانه روی به هنگام نیازمندی و بی نیازی، اعتدال در امور معیشتی، وسائل زندگی، لباس و. . ؛ بخش پنجم، اجتماعی: اعتدال در مواجهه با مردم، دوستی و مصاحبت، تربیت، حکومت و....

این پایان نامه ترجمه، نقد و بررسی کتاب البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان متقی هندی است، و در آن پیرامون مباحث زیر مطالبی آمده است: مانند فوتوریسم یا اعتقاد به مصلح بزرگ جهانی، اعتقاد به منجی موعوداز دیدگاه شیعه، سخنی پیرامون فهرست برخی از کتب در مورد مهدی موعود (ع)، مهدی موعود در قرآن وبررسی آیات ذیل در این زمینه: نور 55، قصص 5، انبیاء105، توبه 33 و 32، فتح 28، صف 9 و 8، آل عمران 200، انفال 39، حج 41، اسراء 81 و حدید .17

در رساله حاضر روایات تفسیری امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در جزء سی گردآوری و نقد شد و مهم ترین موضوعات مورد بحث در آن به این قرار است: درآمدی بر روایات و روش تفسیری باقرین(ع)، سیر تحول تفسیر از آغاز تا دوران صادقین(ع)، ویژگی های حیات فردی، سیاسی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی باقرین(ع)، تفسیر و روش تفسیری باقرین(ع)، روایات تفسیری باقرین در جزء سی قرآن.