جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب مَن لایحْضُرُه الفَقیه، ( به معنای کتاب کسی که در محضر فقیه نیست) دومین کتاب از کتب اربعه امامیه؛ اثر شیخ صدوق (د ۳۸۱ ق). این کتاب که مجموعه‌ای در حدیث است، با هدف گردآوری احادیث صحیح و موثق تألیف شده است تا پاسخگوی نیازهای شرعی کسانی باشد که به فقیه دسترسی ندارند. کتاب من لایحضره الفقیه، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اثر شیخ صدوق به شمار می‌رود. سبک نگارش آن، سبک رایج در قرون اولیه اسلامی است که فقهای شیعه فقط به روایت و نقل سخنان ائمه(ع) اکتفا می‌کردند. در این کتاب حدود ۶۰۰۰ حدیث گردآوری شده و بر خلاف کتاب کافی، فقط مشتمل بر روایات فقهی است. من لایحضر مورد توجه فقهای شیعه بوده و ایشان شرح‌های متعددی بر این کتاب نوشته‌اند. مشهورترین شرح آن،کتاب روضة المتقین نوشته مجلسی اول است. شیخ صدوق احادیث کتاب من لایحضره الفقیه را از کتب عالمان پیشین هم‌چون حریز بن عبدالله سجستانی و شیخ اجل حلبی و علی بن مهزیار اهوازی و احمد بن محمد بن عیسی و ابن ابی عمیر و برقی و حسین بن سعید اهوازی، استخراج و جمع‌آوری نموده است. موضوع این کتاب، مجموعه روایات اهل بیت(ع) درباره مسائل فقهی و احکام شرعی است و شیخ صدوق در این کتاب روایات فقهی را که از دیدگاه خود صحیح و معتبر بوده جمع آوری نموده است. کتاب من لایحضره الفقیه، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اثر شیخ صدوق به شمار می‌رود و به گفته علما و دانشمندان، از کتب اربعه معتبر شیعه محسوب می‌شود که تاکنون مرجع و محل استفادۀ مجتهدان، فقها و مردم بوده است. ده‌ها نفر از علما و فقهای شیعه آن را شرح و بر آن حاشیه زده و ترجمه‌هایی به فارسی از آن به دست داده‌اند. در میان آثار به دست آمدۀ شیخ صدوق، فقط کتاب من لایحضره الفقیه کتاب جامعی در فقه و احکام مذهب شیعه جعفری است. دیگر آثار وی معمولاً با نام موضوعی مزین شده و بیانگر احادیثی هستند که در آن رشته و موضوع موجود بوده است. یکی از ویژگی‌های مهم این کتاب آن است که اعتماد و اطمینان به صحت مطالب و روایات آن، به مراتب بیشتر از سایر آثار موجود وی است. شیخ صدوق این کتاب را به عنوان یک کتاب فقهی نوشته است تا در مسائل شرعی بدان عمل کنند، ولی سبک نگارش آن، سبک رایج در قرون اولیه اسلامی است که فقهای شیعه فقط به روایت و نقل سخنان ائمه(ع) اکتفا می‌کردند و به خود اجازه گفتن سخنی در برابر یا در کنار سخنان ائمه معصوم نمی‌دادند؛ چراکه آنان را مرتبط با مرکز وحی و معدن حکمت می‌دانستند. کتاب من لایحضره الفقیه دارای ۴ جزء (مجلد) است که در آمار ابواب و احادیث آن اختلاف وجود دارد. حاجی نوری می‌نویسد: "احادیث این کتاب ۵۹۶۳ حدیث است که ۲۰۵۰ حدیث آن مرسل است." محدث بحرانی می‌گوید: "کتاب من لایحضره الفقیه ۴ جزء است، که ابواب آن ۶۳۶ یا ۶۶۶ و احادیثش ۵۹۹۸ حدیث احصا شد". علت این اختلاف در تعداد احادیث، به دلیل کثرت تشابه بین فتاوای شیخ صدوق و بین روایات وارده در کتاب، و نیز شدت نظمی است که بین احادیث مسند و مرسل وجود دارد. محتوای جلد اول عبارتند از: کتاب صلاة در باب نماز، وضو، غسل، تیمم، فضیلت نماز، قبله، اذان و اقامه، اذان و اقامه و تعقیبات نماز.

علل الشرائع، به زبان عربى، تأليف شيخ صدوق، ابوجعفر، محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى (305 - 381ق)، از چهره‌هاى برجسته فقها و روات شيعه در قرن چهارم هجرى است. كتاب، مشتمل بر رواياتى از حضرت رسول خدا(ص) و ائمه معصومين(ع) درباره علت برخى از احكام شرعى و عقايد است. شيخ صدوق، در اين كتاب، به علت برخى از نام‌گذارى‌ها و علت برخى از كارهاى پيامبران و يا پيامبر اسلام و ائمه معصومين نيز اشاره دارد. كتاب، در دو جلد تنظيم شده است كه جلد اول، داراى 262 باب و جلد دوم، شامل 385 باب مى‌باشد. در جلد اول، اولين باب، در مورد علت نام‌گذارى سماء، دنيا، آخرت، آدم، حواء، درهم و دينار به اين نام‌ها و... است و آخرين باب، درباره علت پيدايش عذاب قبر مى‌باشد. در جلد دوم، اولين باب، درباره علل وضو و اذان و نماز و آخرين باب، باب نوادر العلل است. پاره‌اى از موضوعات مطرح‌شده در كتاب چگونگى آغاز نسل حضرت آدم(ع)؛ علت ورود حضرت على(ع) به شورا؛ دليل آنكه نماز صبح را بلند مى‌خوانيم؛ بيان علت زكات؛ اينكه چرا وصيت فقط در يك سوم اموال صحيح است؛ علت نام‌گذارى پزشک به طبيب؛ سرّ حرمت گوشت حيوانات وحشى؛ علت وجوب نماز؛ علت جواز جمع بين نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشا؛ علت برترى پيامبران و اولياء نسبت به فرشتگان؛ علت احتياج ما به پيامبر و امام؛ علت حرمت شكار در روز شنبه بر يهوديان؛ علت شبانه و مخفيانه دفن شدن حضرت فاطمه زهرا(س) و...

علل الشرائع، به زبان عربى، تأليف شيخ صدوق، ابوجعفر، محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى (305 - 381ق)، از چهره‌هاى برجسته فقها و روات شيعه در قرن چهارم هجرى است. كتاب، مشتمل بر رواياتى از حضرت رسول خدا(ص) و ائمه معصومين(ع) درباره علت برخى از احكام شرعى و عقايد است. شيخ صدوق، در اين كتاب، به علت برخى از نام‌گذارى‌ها و علت برخى از كارهاى پيامبران و يا پيامبر اسلام و ائمه معصومين نيز اشاره دارد. كتاب، در دو جلد تنظيم شده است كه جلد اول، داراى 262 باب و جلد دوم، شامل 385 باب مى‌باشد. در جلد اول، اولين باب، در مورد علت نام‌گذارى سماء، دنيا، آخرت، آدم، حواء، درهم و دينار به اين نام‌ها و... است و آخرين باب، درباره علت پيدايش عذاب قبر مى‌باشد. در جلد دوم، اولين باب، درباره علل وضو و اذان و نماز و آخرين باب، باب نوادر العلل است. پاره‌اى از موضوعات مطرح‌شده در كتاب چگونگى آغاز نسل حضرت آدم(ع)؛ علت ورود حضرت على(ع) به شورا؛ دليل آنكه نماز صبح را بلند مى‌خوانيم؛ بيان علت زكات؛ اينكه چرا وصيت فقط در يك سوم اموال صحيح است؛ علت نام‌گذارى پزشک به طبيب؛ سرّ حرمت گوشت حيوانات وحشى؛ علت وجوب نماز؛ علت جواز جمع بين نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشا؛ علت برترى پيامبران و اولياء نسبت به فرشتگان؛ علت احتياج ما به پيامبر و امام؛ علت حرمت شكار در روز شنبه بر يهوديان؛ علت شبانه و مخفيانه دفن شدن حضرت فاطمه زهرا(س) و...

کتابی است از شیخ صدوق ابوجعفر محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى (م 381 ق) که در آن اعتقادات اسلامى از منظر شیعه با استناد به قرآن و احادیث امامان دوازده گانه بیان شده است. خلاصه فهرست مندرجات كتاب از این قرار است: بیان اعتقادات شیعه در توحید، صفات ذات و صفات افعال، افعال بندگان، جبر و تفویض، اراده، مشیت، قضا و قدر، فطرت و هدایت، استطاعت، بداء، لوح، عرش، قلم كرسى، نفوس و ارواح، موت و رجعت، رستاخیز و مباحث مربوط به آن، بهشت و دوزخ، وحى، امر و نهى، قرآن، مقام انبیاء و رسل و حجج و ملائكه و عصمت ایشان، نفى غلو و تفویض، تقیه، مقام اجداد پیامبر، شأن علویان، احادیث و مفسر، خطر و اباحه...

کتاب ارزشمند حاضر با عنوان مصنفات شیخ صدوق دربردارنده مطالبی بسیار با ارزش و ارزنده درباره عقائد اسلامی ، صفات شیعه، فضیلت های شیعه، باب دوستی و اخوان، موعظه ها و در بخش آخر به ذکر فضیلت های سه ماه رجب ، شعبان و رمضان می پردازد.

«اسرار توحید»، نوشته محمدعلی اردکانى ترجمه فارسى کتاب «التوحید»، مرحوم شیخ صدوق است و هیچ کتابى به جامعیّت مطالب آن در زمینه اسماء و صفات و افعال بارى‌ تعالى یافت نمى‌ شود؛ ضمن آن که بسیارى از احادیث آن در سایر کتب معتبر حدیث با اسناد متعدد نقل شده است. کتاب مشتمل بر شصت و پنج باب است که عناوین برخى از آنها بدین شرح است: «باب اول»، در بیان ثواب موحدان و عارفان. «باب دوم»، در بیان توحید و نفى تشبیه و مراد از نفى تشبیه متصف نبودن آن جناب است، به صفات ممکنات و عدم اشتراک با ایشان در حقیقت صفات. «باب سوم»، در بیان معنى واحد و توحید و موحد. «باب هفتم»، در بیان این که خداى تبارک و تعالى چیزیست. «باب یازدهم»، در بیان صفات ذات و صفات افعال. «باب بیست و هشتم»، در بیان نفى مکان و زمان و سکون و حرکت و فرود آمدن و بالا رفتن و منتقل شدن از خدا. «باب سى و یکم»، در ذکر معنى (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ). «باب سى و ششم»، در رد بر ثنویه و زنادقه. «باب چهل و دویم»، در اثبات حدوث عالم. «باب پنجاه و یکم»، در بیان فطرت خداى عز و جل خلائق را بر توحید. «باب پنجاه و هفتم»، در نفى جبر و تفویض. «باب پنجاه و هشتم»، در بیان قضاء و قدر و فتنه؛ یعنى آزمایش و روزى‌ ها و نرخ‌ ها و قدرت‌ هاى معین. و....

ترجمه منتخبی از ثواب الاعمال، نوشته شیخ صدوق است که در آن با استناد به سخنان پیامبر (ص) و اهل بیت، فضایل و آثار دنیوی و اُخروی رفتارهای مؤمنان را بیان می‏کند. رفتارهایی که در این اثر، مورد بررسی قرار گرفته و آثار و نتایج عجیب و شگفت‏انگیز آن تبیین شده، شامل مداومت در گفتن بعضی از ذکرها و خواندن بعضی از سوره‏های قرآنی و نمازهای واجب و مستحب و اعمال فردی و عبادات مذهبی و معاشرتهای اجتماعی است.

كتاب المواعظ تاليف رئيس المحدثين شيخ صدوق رحمه يكي از نفيس ترين كتب حديث مي باشد، مشتمل بر شمارى از احاديث پيشوايان دين است كه صبغه موعظه و نصيحت دارند. كتاب تماما حاوي احاديث اخلاقي از پیامبر صلی الله علیه و آله و حضرت امام علی علیه السلام و ديگر امامان است. از جمله بخشهای کتاب به شرح زیر می باشد: - مقدمه - وصیتهای حضرت رسول (ص) - مواعظ حضرت رسول (ص) - شیخی از اهل شام در خدمت امیر المؤمنین (ع) - حدیث زیدبن صوحان با امیرالمؤمنین (ع) - وصیت امیرالمؤمنین (ع) به محمدبن حنفیه - مواعظ حضرت صادق (ع) - وصیتهای حضرت رسول (ص) - وصیتهای حضرت صادق (ع) - وصیتهای حضرت باقر (ع) - موعظه امام سجاد (ع) - سخنی از حضرت کاظم (ع) - کلام حضرت رضا (ع)

كتاب «معانی الاخبار» اثر ارزشمند شيخ صدوق، مجموعه رواياتى است كه از حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و ائمه معصومين عليهم السلام روايت شده و در شرح حدود پانصد اصطلاح از اصطلاحات قرآنى، روايى، عقيدتى، فقهى و ديگر معارف اسلامى است، مانند: معناى سبحان الله، معناى حروف مقطعه، معناى من كنت مولاه فعلي مولاه و معناى بيع الحصاة و... «معانی الاخبار» مانند ديگر كتاب‏ هاى شيخ صدوق، پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار داشته و از معتبرترين اصول روايى شيعه به شمار مى ‏آيد و روايات آن در بسيارى از مجموعه ‏هاى بزرگ روايى شيعه مانند: «كتب اربعه»، «بحار الأنوار» و «وسائل الشيعه» آمده و به آن استناد شده است. اين كتاب براى شناخت معانى اصطلاحات قرآنى، روايى، عقيدتى، فقهى و ديگر معارف اسلامى كتابى بس ارزشمند و قابل توجه است كه با توجه به روايات اهل بيت رسول خدا، كه تنها راه شناخت معارف و احكام اسلامى مى ‏باشد، نگاشته شده است.