جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محمد باقر همداني مسائل مزبور را يكايك طرح كرده و پاسخ گفته موضوع اين سوالات نيز عقائد شيخيه است. (عبد الحسين حائري) آغاز كتاب: چنين گويد اين خاكسار تبه روز گار محمد باقر عفالله عنه كه در اين اوان محنت اقتران مسائلي چند رسيد از بعضي از اعاظم و اعيان كه پايه شرافت ظاهر و باطن ايشان بيش از آن بود كه در بيان آيد پس مبادرت در امتثال فرمايش ايشان نمودم هر يك از مسائل را مصدر ساخته جواب را تلو آن عرض ميكنم ... انجام كتاب: كتبه تراب اقدام المومنين اقل العباد المكرمين صلوات الله عليهم اجمعين في يوم اتب احد عشر شهر رمضان المبارك من شهور سنه 1296. انا لله و انا اليه راجعون و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين [مجلس شورا 9/193]

پاسخ به سؤال سيد علي زنوزي درباره سلسله طوليه است، ختم رساله در رجب 1295 بوده است. (ابوالفضل حافظيان) [آستانه حضرت عبدالعظيم 1/188]

رساله مختصري است دربحث معروف کلامي که محل تنازع آراء علما شده است وآن مسأله جبر واختيار آدمي است. که با عناوين « خلاصة - بيان » مطالب را با استفاده ازآيات واحاديث طبق نظر شيعه توضيح داده است. از محمد باقر بن محمد جعفر قهي (کوهي) اصفهاني که در لنگر در شنبه 16 ربيع الاول 1181 در چند فصل ساخته است، نام آن رساله جبر و تفويض است. پيرامون بيان سرقدر و معني جبر و اختيار و گفتگو در آنچه در اين موضوع گفته اند، روي پايه هاي افكار شيخي و معتقدات پيروان شيخ احمد احسائي كه مؤلف مي گويد اينان بهتر از همه حقايق را درك كرده اند، با عناوين « بيان - بيان » و شواهدي از آيات و روايات در ذريعه 5/84 عناوين كتاب را « فصل - فصل » دانسته و تاريخ تأليف را روز مولود پيامبر اكرم 1281در قريه لنكر آورده و نسبت مؤلف را « قهي » نگاشته است (سيد احمد اشكوري) رساله اي كلامي است در نفي جبر و بيان سر اختيار كه در ان به مباني اهل تصوف حمله مي كند و از قائلين به جبر به شدت انتقاد نموده و نيز مفوضه را تخطئه مي نمايد اين رساله شامل 13 بيان است. محتمل است كه رساله از تأليفات محمد باقر همداني شيخي باشد. (ابوالفضل حافظيان) رساله مختصري است در جبر و اختيار، كه مؤلف آن را در چند فصل تنظيم نموده و در قريه لنكر روز ولادت حضرت پيامبر سال 1281 ق به پايان رسانيده است. (صدرائي و ديگران) دانشمند محمد باقر بن محمد جعفر فاضل شيخي كوهي (قهي) سپاهاني (1239-1319) در اين رساله از جبر و تفويض از روي آيتها و خبرها گفتگو نمود. (محمد تقي دانش پژوه) مختصري است در مسئله جبر و تفويض در افعال عباد و معناي اختيار، مشتمل بر چند فصل. آغاز كتاب: بي نهايت حمدي که برعارفان عالم امکان لازم است مخصوص ذات پاکي که از چند وچون بيرون وتوصيفش از حدما سواي او افزون. نه کسي را از او خبري است ... انجام كتاب: وهمين قدر ازبيان ازبراي رفع شکوک وشبهات ازبراي حلال زادگان کفايت مي کند وازبراي حرام زادگان هم حجت تمام شد وزياده براين موجب ملال خواطر دوستان است. [الذريعة 5/84؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/267 و 1/268؛ الذريعه 5/84 رقم 235 كه همين نسخه را معرفي كرده است؛ مرعشي 18/25؛ فهرستواره منزوي 6/122]

كتابي است در اصول دين، تأليف آن در روز پنح شنبه ذيقعده 1294 به انجام رسيد و دردو جلد در تهران به سال 1300 چاپ شده است. (ابوالفضل حافظيان) در نجف ساخته و در كلام است. (محمد تقي دانش پژوه) از محمدباقر [ديباچه]. نگارنده يكي از گروه شيخيان است كه در (ذريعه 8/113) وي را با نگارنده «اجتناب» (ذريعه 1/269) در رد «ترياق فاروق» ميرزا محمد حسين شهرستاني (ذريعه 4/171) كه به سال 1307 ق نگاشته شده، يكي دانسته است. و ما دست كم 3 تن بدين نام، از يك روزگار، و از گروه شيخيان مي شناسيم: 1- حاج ميرزا محمد باقر بن محمد جعفر بن محمدصادق قهي همداني (1239-1319ق) 2- شيخ محمدباقر بن محمد جعفر بن محمد كافي بهاري همداني (1277-1332ق) 3- ميرزا محمد باقر بن محمد سليم قراچه داغي تبريزي نگارنده «كشف المراد لهداية العباد» در 1292ق. كه از هر يك از اين 3 تن آثاري چاپ شده است، كه در برخي موارد، در انتساب آنها در منابع آشفتگي رخ داده است. نام نگارنده در ديباچه تنها محمد باقر آمده است، و نام كتاب «دره نجفيه» . عقايد است با ديد شيخيان. نخست هفت «فصل» است، سپس «خاتمه» اي. و اين خاتمه پيرامون سه چهارم كتاب را دربردارد، با سربندهاي «برهان» . فصل 1- بدانكه نهايت بي شعوري انسان در حال طفوليت است 2- پس چون بعضي از مردم از مرتبه اول تجاوز كنند 3- بدانكه بعضي از مردم شعورشان از جماعتي كه در طبقه 1 و 2 بودند زيادتر شود 4- در احوال طبقه چهارم 5- طبقه پنجم از مردم 6- طبقه ششم از مردم 7- طبقه هفتم كه آن را اسفل السافلين گويند. خاتمه در رفع شكوك و شبهات با سربندهاي «برهان» . (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمد خداي را كه راه او واضح ترين راههاست اگر رو به او برويم ... چنين گويد اين بنده خاكسار ... محمد باقر ... كه چون بعضي از شبهات. انجام كتاب: امام عصر خود را عجل الله تعالي فرجه شناخته اند غيبت او را ... همين قدر اكتفا كردم دراين جزو، انشاء آلله تمام مطلب را در جزء دويم از رساله دره به عون خداوندي خواهم نوشت اگر خداوند عالم جل شأنه به واسطه آيات خود خواسته باشد. [آية الله زنجاني ص 232؛ مركز دائرة المعارف بزرگ اسلامي 2/102؛ نسخه ها 2/942: نشاني 1 نسخه؛ طبقات 14/200؛ مشار، فارسي 2/2112 كه وي را محمدباقر بن محمد جعفر بن محمد كافي بهاري همداني دانسته، در 2 جلد: مشار، مؤلفين 2/45 به نادرست «اجتناب» و «دره نجفيه» را از دو تن دانسته است؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 1/255، فهرست نسخه هاي خطي فارسي، منزوي: 2/942؛ الذريعه: 8/113 رقم 414؛ فهرست دانشكده الهيات تهران: ‌1/299؛ الهيات تهران ص 299؛ ذريعه 8/113؛ رايانه آستان قدس؛ ]

رساله كوتاهي است پيرامون معاد كه حسب الامر استادش با استفاده از اخبار نگاشته و تأليف آن را در شب يك شنبه دهه مياني صفر 1277 به انجام رسانده است. پس از اتمام رساله نظر استاد مؤلف درباره رساله درج شده است. آغاز كتاب: حمدله. و صلي الله علي محمد و آله الطيبين ... و بعد چون كه فرمايش فرمودند كه هر كس از مسأله معاد چيزي فهميده اعتقاد خود را بنويسد خواه عالم باشد يا عامي. انجام كتاب: و مثل نسبت جسم مطلق به اين اجسام كه افلاك و عناصر باشند نيست چنان كه گذشت و السلام و صلي الله علي محمد و آله و لعنة الله علي اعدائهم. [آستانه حضرت عبدالعظيم2/598؛ فهرستواره منزوي 9/535]

مطلب رساله از مبحث معاد جسماني، آغاز گشته تاريخ فراغت تأليف 21 جمادي الاولي 1276 است. (مهدي ولايي) اين رساله در اثبات معاد جسماني از راه استدلال به ظواهر صريح ايات قران كريم، اخبار اهل بيت و مباحث كلامي با ذكر اقوال مخالفين و رد آنها در 14 مقدمه و چند فايده تهيه شده است. (سيد محمود مرعشي) در اثبات معاد جسماني بدون فصول و ابواب، مؤلف آن را درشب شنبه 21 جمادي الاولي 1276 ق به پايان رسانيده است. مؤلف ابتدا چهارده مقدمه براي ورود به بحث عنوان نموده و پس از آن، مطالب كتاب را با عنوان «فايدة-فايدة» ذكر كرده است. (صدرائي و ديگران) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين ... و بعد لما كان امر المعاد من المسائل التي قد ضلت الاعلام عن فهم حقيقتها و زلت الاقدام عن نيل طريقتها انجام كتاب: هذا آخر ما اردت ايراده في هذه المسئلة كلية و قد تمت ... علي هاجرها و آله الف الف صلوة و تحية حامداً مصلياً مستغفراً [مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/264؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1553؛ فهرست آستان قدس 4/144]

رساله اي مفصل در تبيين وتشريح کلمات مشکله وتوجيه مباحث کلامي که مشايخ شيخيه مطرح وباعث اشتباه والتباس شده است، اين رساله درعصر پنجشنبه دوازدهم رمضان 1278 ق پايان يافته است. رساله مفصلي است در مسائل اعتقادي فلسفي كه به روش شيخيه نگاشته شده و در ضمن يك تنبيه و چند فصل به تاريخ عصر پنجشنبه 12 رمضان 1278 به انجام رسيده است. (علي اوسط ناطقي و رمضانعلي انتظاري) در بيان كلمات و الفاظ مستعمله حكماء و رفع شبهات در اين باره در چند فصل. «محمود نظري» آغاز كتاب: « الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فيقول العبد الخاسر ابن محمد جعفر محمد الباقر الشريف الطباطبائي القهي مولدا و الكراني ماوي و مسكنا اني لما نظرت في الحكمة حكمة آل محمد ص. انجام كتاب: و كل الناس يتكلمون بقاعدة علم الميزان و ان لم يعرف اكثرهم الصغري و الكبري و النتيجة و قد تم. [مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 2/169؛ مرعشي 21/111؛ ذريعه 26/52؛ دانشگاه اصفهان 1/224؛ نشريه 7/796]

فايده کوتاهي است بنقل از سيد (احتمالاً سيدکاظم رشتي) درباه اتصال خلق يعني شيعه به غوث اعظم که بعد از سير درچند قريه از قراي ظاهره اول است وشرح قراي مذکور. آغاز كتاب: بسمله تتمه تعليقه که سرکار سيد اعلي الله مقامه به سرکار آقا روحي لتراب مقدمه الغدا نوشته اند اما آنچه اشاره به آن فرموديد که مردم الان اکتفا بلفظ نمي کنند انجام كتاب: اميد از کرم عميم دارم مثل سگ اصحاب کهف پي عمل محسوبم فرمايند وبه دعاي خير ياد وشاد فرمايند.

بحثهاي فلسفي است پيرامون اثبات توحيد و بيان صفات الهي، طبق اعتقادات مؤلف با استفاده از احاديث اهل بيت عليهم السلام و نقل گفته هاي بعضي از فلاسفه با عناوين «مقام» و مهم آنها چنين است: مقام: في توحيد الذات. مقام: في توحيد الصفات. مقام: في‌ أن الله سبحانه نوعان من الصفة. مقام: في توحيد الافعال. مقام: في أن لا شيء سوي الله تعالي. مقام: في أن اول ما خلقه الله هو الامكان. مقام: في تسمية الموجودات بأسماء‌ خاصة‌. مقام: في توحيد العبادة. مقام: في توحيد العبادة في الشرع. مقام: في أن الجمادات عرضية دنياوية. مقام: في عدم رؤية الله تعالي. مقام: في الفرق بين المعبود و جهة العبادة‌. (سيد احمد اشكوري) بروش عرفاني. (محمد تقي دانش پژوه) رساله مستقل استدلالي است در توحيد با عناوين (مقام - مقدمة). مطالب برخي مقامات آن به شرح زير است: 1-مقام في توحيد الذات 2-مقام في توحيد الصفات 3-مقام: لله تعالي نوعان من الصفة 4-مقام في توحيد الافعال 5-مقام: الله تعالي احد بسيط ... (علي اوسط ناطقي و رمضانعلي انتظاري) رساله اي است با عناوين (مقام -مقام) در اثبات توحيد و بيان صفات الهي در دوازده مقام. مؤلف مطالب خود را به روايت و آراء حكما مستند كرده است مقامات كتاب به اجمال عبارتند از: مقام في توحيد الذات؛ مقام في توحيد الصفات؛ مقام في ان لا شيء سوي الله تعالي، مقام في الفرق بين المعبود وجهة العبادة. آغاز كتاب: الحمدلله الذي قد علا علي كل شيء بأحديته [مرعشي 14/342؛ شيخ علي حيدر 1/274]