جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از چالش‌های مهمّ فراروی گفتمان مهدویت، مسئله «یاس و ناامیدی» از ظهور و قیام منجی موعود، به جهت طولانی شدن غیبت است. این چالش زمانی جدّی‌تر می‌شود که در برخی روایات، فرا رسیدن زمان ظهور منجی موعود با تحقق یاس و ناامیدی مردم پیوند خورده است. این روایات در ظاهر با روایت علوی «انتظروا الفرج و لا تیاسوا من روح الله فانّ احبّ الاعمال الی الله انتظار الفرج» که مبیّن پیوند مبنایی آموزه انتظار فرج با اصل قرآنی «حرمت یاس از روح الله» است، منافات دارد. پرسش اصلی این است که این روایات را چگونه باید تبیین نمود که با اصل مذکور منافات نداشته باشند؟ پاسخ این پرسش در گرو تبیین ارتباط مبنایی و معنایی انتظار فرج با اصل قرآنی حرمت یاس از روح الله است. توجه به تاکید تعالیم دینی بر مطلوبیت امید به رحمت الهی که موجب حرکت، پویایی و مجاهده در راه حق است و نیز، نهی از یاس و ناامیدی که سکون، رخوت و مسئولیت‌گریزی را به دنبال دارد، در کنار روایات پرشماری که به ترسیم سیمای حقیقی منتظران ظهور منجی موعود پرداخته و انتظار فرج را ملازم با حرکت، تلاش و مجاهده در راه حاکمیت حق و عدالت می‌داند، ارتباط مذکور را مبیّن می‌سازد. بر این اساس، روایاتی که ظهور منجی موعود را مقارن با تحقق یاس و ناامیدی می‌دانند هرگز به معنای جواز یاس و ناامیدی نبوده بلکه می‌توان این روایات را بدین معنا دانست که ظهور منجی موعود زمانی خواهد بود که مردم از همه حکومت‌ها و سیاست‌ها برای اجرای کامل عدالت در جهان، ناامید شوند و به اندازه‌ای از رشد معرفتی و فکری برسند که درک کنند تنها حکومت منجی موعود است که می‌تواند تامین‌کننده عدالت حقیقی باشد.

یکی از برترین آموزه‌های دینی که امری پذیرفته شده و مشترک در بین مذاهب مختلف اسلامی است. اعتقاد به مهدویت است فارغ از تفاوت‌های جزئی که ذیل این اصل بیان می‌کنند، آیا امکان بهره‌گیری از این قابلیت، از سوی اصحاب رسانه جهت تقریب مذاهب امکان پذیر است؟ رویکرد سلبی و ایجابی پیش‌روی رسانه نقش اساسی در هم‌گرایی و واگرایی جامعه دارد. اتخاذ راهبردهای مناسب، جهت سرمایه‌گذاری ازاین پتانسیل باید در اولویت سیاست گذاری متصدیان رسانه قرار گیرد؛ فرصت یابی آن‌ها از این ظرفیت ناب و مشترک، جهت هم‌گرایی و برون‌رفت از معضلات و گسست‌های مذهبی، ضرورت برنامه ریزی دراین زمینه را آشکارتر می‌سازد. لازمه چنین راهکاری، اقداماتی را طلب می‌کند که یکی از آن‌ها متعهد شدن متولیان رسانه به مجموعه‌ای از استانداردهای اخلاقی است که دارای مقبولیت اجتماعی و برخاسته از بطن و فرهنگ جامعه مورد نظر است.براساس چنین آموزه مشترکی می توان در راستای همفکری و همکاری میان ادیان آسمانی،به ویژه مسلمانان اقدام کرد و بر طبق الگوی مدینه فاضله عصر موعود،زندگی امروز و قبل از حضور آن حضرت را سامان و نظم بخشید.پژوهش حاضر درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی،هنجارهای اخلاقی رسانه را در طرح مباحث مهدویت در سه محور اخلاقی:رویکردها،روش ها و تبیین و پردازش،معطوف به همگرایی مذهبی دنبال کند تا زمینه های انسجام و وفاق ملی که مقدمه زمینه سازی ظهور است را فراهم کند.

مطالعۀ انسان به‌عنوان موضوع محوری علوم انسانی و پرداختن به مبانی انسان‌شناختی به‌مثابۀ اساسی‌ترین پیش‌نیاز تحول و تولید علوم انسانی اسلامی ضرورت و اهمیت دارد. پارادایم‌های رایج در علوم انسانی غربی با محوریت اصالت انسان، هر کدام توصیف خاصی از ماهیت انسان دارند. مکتب اثباتی با نگاه شیء‌انگارانه و مکانیکی به انسان، مکتب تفسیری با رویکرد اصالت معنایی و تمرکز بر فهم کنش‌های اختیاری انسان و مکتب انتقادی با اعتقاد به آزادی انسان و حاکمیت جبرهای تاریخی و اجتماعی محیط انسان را تعریف می‌کنند. در مقابل در رویکرد اسلامی، انسان موجودی با فطرت و سرشت الهی، دوبعدی، مختار و دارای منزلت و کرامت ذاتی است، منزلتی که در طول خدامحوری معنا می‌یابد. برآیند مبانی انسان‌شناختی پارادایم‌های رایج در علوم انسانی، نگاه تجربی و مادی‌گرایانۀ غرب به انسان است که حاکی از اختلاف ذاتی و ماهوی آن با مبانی اسلامی در خصوص انسان است.

از جمله محورهای مهم در بحث «ولایت فقیه»، موضوع «ضرورت تشکیل حکومت توسط فقیهان» است که بر باورمندی به مسئله «ولایت سیاسی فقیه» مبتنی است. این موضوع، در «رساله ولایت فقیه» سید مصطفی خمینی انعکاس پردامنه‌ای یافته است. در این نوشتار، با رویکردی توصیفی تحلیلی، به بررسی ادله غیرلفظی ضرورت تشکیل «حکومت دینی» از دیدگاه ایشان پرداخته‌ایم. استنتاج از سیره معصومان(ع)، مبانی دین‌شناسانه، اجماع مسلمین، اصل مصلحت، قاعده میسور و ترتب، اصلِ عدالت گستری؛ از جمله ادله مورد اتکای ایشان در اثبات ضرورت تشکیل حکومت دینی توسط ولی فقیه است. مشارالیه گذشته از استدلال‌های عقلی، در ضمن یک سلسله مباحث تحلیلی، از کارکردهای رسالت و نبوت و تحلیل ماهوی قوانین اسلامی سخن به میان آورده و معتقد است از آن‌جا که رهبران الاهی از انبیا و رسولان و ائمه هدا: همه برای اداره جوامع بشری برانگیخته شده‌اند؛ نمی‌توان در دوران غیبت امام معصوم(ع)، این تکلیف را ساقط شده و غیرضروری تصور کرد.

جریان «احمد الحسن بصری»، یکی از جریان‌های خطرناک در موضوع مهدویت است و به دلیل بعضی ویژگی‌ها، متمایز از سایر مدعیان. از سویی، در چند سال اخیر، فعالیت‌های تبلیغی این جریان در اشکال مختلف تبلیغی افزایش یافته و از سوی دیگر، گرایش بعضی از مذهبی‌ها به این جریان، حساسیت موضوع را افزایش داده و لذا ضرورت نقد و بررسی این جریان و نشان دادن اشکالات آن را دو چندان می‌کند. احمد الحسن بصری که مدعی است مهدی اول و یمانی موعود است، خود را همانند دیگر امامان:، بهره‌مند از علم الاهی و از هرگونه اشکال و اشتباه مصون می‌داند؛ در حالی که کتاب‌های وی مشحون از اشتباهات قرآنی، فقهی، کلامی و فلسفی است به مسئله اصلیِ این مقاله، ارائه سه شگرد و اشکالِ حدیثیِ احمد الحسن بصری است که به شیوه توصیفی، تحلیلی و انتقادی، نشان داده خواهد شد: اشکال، تناقض‌گویی در رویکرد رجالی؛ اشکال مربوط به مخالفت وی با روایات مربوط به شیوه صلوات فرستادن بر معصومین: و پنج مورد از موارد تفسیر اشتباه روایات توسط وی. نگاشته پیش رو به موارد مذکور پرداخته است.

آموزه مهدویت یکی از دغدغه مندی­هایی است که حساسیت مستشرقان را عموما و شیعه پژوهان غربی را به طور خاص برانگیخته است. شمار درخوری از متفکران این حوزه، با تکیه بر روش مطالعات تاریخی، به بازخوانی آموزه مهدویت و گرته­انگاری­اش از سنت‌های دینی پیشین اصرار ورزیده­اند. شاید بتوان «مفهوم مهدی در تشیع دوازده امامی» از دایرة المعارف ایرانیکا، اثر امیر معزی را یکی از شاخص ترین آثار، به این روش دانست. او می­کوشد شواهدی به دست دهد که آموزه مهدویت، محصول تطوری تاریخی و نتیجه زبردستی عالمان شیعی در مسیر بازتولید هویت تشیع، در سایه اقتباس از فرهنگ‌ها و ادیان دیرپای پیشین باریشه­هایی عموما ایرانی بوده است. البته چنین رویکردی با انتقاداتی جدی از سوی ارباب اندیشه تفکر شیعی مواجه شده است. ایشان افزون بر سویه­داری چنین تحقیقاتی، آن­ها را فاقد شواهد تاریخی متقن می­داند و در پاره­ای از موارد معتقد است تحقیقاتی از این دست، از یکی­پنداری الگوی تحول مسیحی و اسلامی رنج می­برند و طراحان ایده مذکور، به تطبیقی ناکافی بین آن­چه در فرهنگ غربی-مسیحی گذشته است، با فرهنگ شیعی-شرقی دست زده­اند. مقاله پیش­رو تلاشی است در جهت ارائه گزارشی روادارانه از «مفهوم مهدی در تشیع دوازده امامی» و بررسی آن بر اساس الگوهای تحلیل محتوا، روش شناسی مطالعات تاریخی و رویه ­های پیش گفته.

حیات انسانی ذاتی او نیست از این رو انسان،محتاج به مبدأ بی نیازی میباشد. وحی و نبوت زنده کننده جامعه انسانی است و همانگونه که آب مایع حیات مادی برای انسان است، امامن معصوم نیز حیات معنوی را به انسان اعطا می کنند. با توجه به روایات وارده در خصوص شرایط آخرالزمان و فراگیری ظلم و جور در آن، احیاء هویت اسلامی در خصوص انسان- که همان رفتار و سلوکی می باشد که ریشه در وحی داشته و منجر به محکم شدن ارتباط انسان به عالم وحی و خداوند می باشد- و جامعه توسط ولی عصر(عج)انجام می گیردتا زمینه برای پذیرا شدن عدالت و امنیت در همه عرصه هااز سوی مردم و جامعه فراهم گردد.

اپيکور معتقد است غايت زندگي انسان لذت است وآدمي بايد براي رسيدن به لذت تلاش کند. وی بر عدم ترس از خدا و مرگ تأکيد مي‌کند او در جامعه‌اي زندگي مي‌کرد که ترس در آن موج مي‌زد لذا مرگ را مساوي با معدوم شدن محض می‌داند؛ لذا ترس از مرگ بي‌معناست. او خدايان را در زندگي بشر بدون نقش مي‌دانست و بيان مي‌کرد که خدا در زندگي بشر هيچ نقشي ندارد اپيکور با انکار خدا و مرگ سعي بر آن داشت که سعادت و شادي را براي افراد به ارمغان بياورد. لذت و اصالت حس از مباني فلسفي اپيکور مي‌باشد که غايت زندگي را بر آن پي‌ريزي مي‌کند؛ لذا براي رسيدن به اين سعادت و شادي تلاش مي‌کرد تا مباني کلامي خود را نيز بر انکار خدا و معدوميت انسان با مرگ قرار دهد تا به لذت دست يابد. در اين مقاله برآنيم تا با رهيافت درون‌ديني به نقد لذت‌گرايي اخلاقي اپيکور بپردازيم. اطلاعات اين مقاله بر اساس منابع کتابخانه‌اي احصا شده و به روش تحليلي بررسي شده است.