جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

دیدگاه سهروردی در مورد هیولای مشائی

نویسنده:

محمدجواد رضایی، محمود هدایت افزا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران ,

کلیدواژه‌های اصلی :

سهروردی , فعل , ابن ‌سینا , ماده عنصری , قوة ( لا انفعال ) , برهان فصل و وصل , برهان تخلخل و تکاثف

کلیدواژه‌های فرعی :

رسائل اخوان الصفا , برهان قوه و فعل , حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه اشراقی , فلسفه مشاء , جسم , صورت جسمی , اسماعیلیه Ismailism (فرق تشیع) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

ابن سینا و سهروردی به ترتیب نمایندگان بزرگ فلسفه مشاء و حکمت اشراق در تفکر اسلامی به شمار می روند. این دو بر سر مباحث مختلفی اختلاف نظر دارند که یکی از آن ها، نزاع ایشان بر سر «هیولای اولی» به عنوان امری فاقد فعلیت و صرف قابلیت است. با مراجعه به کتب فلسفی ـ به ویژه آثار ناظر به حکمت سینوی ـ مشاهده می شود که حداکثر سه برهان در اثبات هیولای اولی در تألیفات بوعلی موجود است که نتیجه آن، قول به ترکیب جسم از ماده و صورت جسمیه است. صاحب حکمه الاشراق، یکی از این براهین را به هیچ انگاشته و دو برهان دیگر را مورد نقد جدی قرار داده و جسم را فاقد هیولا و صرف اتصال جوهری دانسته است؛ اما همو در کتاب تلویحات، تحت تأثیر آراء حکمای اسماعیلیه و إخوان الصفا، به وجود هیولا در اجسام رأی میدهد.مسئله اصلی در این مقاله رفع تعارض از سخنان سهروردی در خصوص هیولا و واقعی جلوه دادن اختلاف او با ابن سینا است. در این راستا برخی آرای اندیشمندان معاصر نیز مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است.

صفحات :

از صفحه 117 تا 137

مشخصات اثر

عنوان :

اصالت نور و تحقق تبعی ظلمت در اندیشه سهروردی

نویسنده:

محمود هدایت افزا، عباس شیخ شعاعی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

معناداری صفات ذاتی خداوند از منظر ابن سینا و شیخ احسائی

نویسنده:

محمود هدایت افزا ، حسن قنبری

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

شاذترین نظریه در باب صفات ذاتی واجب تعالی، ایده «اتحاد مفهومی و مصداقی صفات با ذات» است که در آثار گوناگون ابنسینا و شیخ احسائی، بدان تصریح شده است. اینان بر پایه برخی مبادی نظری خاص، از جمله «اعم بودن مفهوم صفت از عرض» و «امتناع انتزاع مفاهیم متفاوت از بسیط حقیقی»، چنین دیدگاهی را اتخاذ کردهاند. اما از آنرو که هر ایده مستقل در باب اوصاف الهی، متضمن گونهای خاص از معناداری است و نظریه «ترادف مفهومی صفات» نیز، بیشتر از حیث کارکرد معنایی، دچار چالش است؛ پژوهش پیش رو در پی تبیین و تحلیل وجه معناشناختی صفات ذاتی در پرتو ترادف مفهومی آنها میکوشد، چه هر دو قائلِ نظریه مزبور، به کارکرد مفهومی صفات ذاتیِ مترادف در گزارههای الهیاتی توجه داشتهاند. ابنسینا پس از پذیرش «وجود» به عنوان نخستین صفت واجب تعالی، فهم دقیقتر هر یک از صفات ذاتی را، منوط به لحاظ وجود خداوند با یک مفهوم «سلبی»، «اضافی» یا مرکب از آندو دانسته است؛ اما احسائی به نحو دیگری، ثمرات معنایی صفات ذاتی را حول یک امر ایجابی و دو وجه سلبی بیان میدارد: نفی خلوّ ذات از کمالات، تنزیه ذات اقدس از مقابلات صفات و نفی تشبیه صفات الهی با صفات مخلوقات. البته او برای هر یک از کمالات ذاتی خداوند، صفات فعلیِ متناظر با آن قائل است و حقیقت محمدیه را حامل و جامع آن صفات فعلی میداند.

صفحات :

از صفحه 87 تا 105

مشخصات اثر

عنوان :

مبادی نظری ترادف مفهومی صفات حقیقی خداوند از منظر ابن سینا و شیخ احسائی

نویسنده:

عبدالرحیم حسینی، محمود هدایت افزا

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران ,

کلیدواژه‌های اصلی :

احمد احسایی , اتحاد مصداقی , ابن ‌سینا , بساطت واجب(امور عامه) , تغایر مفهومی , عینیت صفات با ذات , انتزاع مفاهیم متعدد

کلیدواژه‌های فرعی :

شیعه (اعم، مذاهب کلامی) , صفات الهی , اشاعره (اهل سنت) , معتزله (اهل سنت) , اراده الهی , صفات ذاتیه ( الهی ) , صفات فعلیه , علم واجب ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه حلی , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

در غالب کتب فلسفی، پس از نقد دیدگاه اشاعره و معتزله در باب صفات خداوند ادعا می شود دیدگاه مورد اتفاق اهل حکمت، قول به عینیت صفات کمالیه با ذات مقدس واجب تعالی است؛ اما با قدری تأمل در آثار متفکران شیعی، اختلاف نظر قابل توجهی در مقام تحلیل عینیت صفات با ذات ملاحظه می گردد. یکی از این نظرات، قول به «ترادف مفهومی صفات حقیقی خداوند» می باشد که با صراحت تمام و بدون هیچ شائبه تردید در آثار برخی اندیشمندان صاحب مکتب همچون ابن سینا و شیخ احسائی مطرح شده است.در این نوشتار، پس از طرح موجز نظریه مشهور «عینیت صفات با ذات» در نزد متکلمان شیعی و گمانه زنی در مبادی تصوری و تصدیقی آن، ابتدا محذورات پذیرش این قول از سوی ابن سینا و احسائی واکاوی گردیده و سپس کلمات این دو متفکر پیرامون عدم مغایرت مفهومی صفات ذاتی واجب تعالی مورد مطالعه قرار گرفته است. در این راستا مشخص می شود، پیش فرض های مشترک قائلان نظریه مزبور دو چیز است: یکی اعم بودن مفهوم صفت از عرض که ایشان را از قائلان به نفی صفات متمایز نموده و دیگر، اصل امتناع انتزاع مفاهیم متعدد از حقیقت بسیط که مانع از پذیرش تمایز مفهومی صفات در ساحت ذات باری شده است.

صفحات :

از صفحه 49 تا 70

مشخصات اثر

عنوان :

خوانش صدرایی در احیای آثار حکمای ایرانی

نویسنده:

محمود هدایت افزا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

فلاسفه اسلامی , حکمای ایرانی , مکتب صدرایی , فلسفه صدرایی , متفکران شیعی , فلاسفه شیعی

چکیده :

طرح احیای آثار حکمای ایرانی، ایده‌ای بود که روح آن را هانری کربن در برخی اساتید معاصر دمید. استاد آشتیانی نیز تحت تأثیر همین نگاه به تحقیق در کتب و رسائل بسیاری از حکمای چهار قرن اخیر پرداخت و مجموعهٔ چهارجلدی منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران را تألیف کرد. او علی‌رغم درخواست کربن، مبتنی بر تصحیح و چاپ بی‌کم‌وکاست آثار فیلسوفان شامخ ـ آن‌چنان‌که کربن با کمک سید حسین نصر در گردآوری مجموعه مصنفات شیخ اشراق عمل کرد ـ صِرف چاپ آثار را چندان مفید نمی‌دانست. به باور وی، آرای گذشتگان ضمن تصحیح و چاپ، باید تحلیل، نقد و داوری شود و میزان اهمیت هر متفکر و تأثیر و تأثرات میان فیلسوفان برای خواننده روشن شود. اما نگارنده با تأمل فراوان در این اثر سترگ و مطالب متنوع آن دریافت که غایت آشتیانی از این نقد و نظرها، دست‌کم در مقام عمل، امر دیگری بوده است؛ و آن، مقایسهٔ آثار هر فیلسوف با آرای ملاصدرا است. در این نوشتار نشان داده شده که استاد معاصر، پاره‌ای از نظرات فیلسوفان غیرصدرایی را در آرای ملاصدرا هضم می‌کند و در بیشتر موارد ـ بدون همدلی و توجه لازم به بستر معرفتی متفکران مورد بحث ـ نظرات ایشان را با ذکر دلایلی بر پایهٔ مبانی صدرایی یا حتی بدون دلیل و صرف بیانات شعاری، نقد و جرح می‌کند. ثمرهٔ چنین عملکردی برای بیشتر مخاطبانِ تألیف سترگ آشتیانی، بی‌مبالاتی به آثار متفکران غیرصدرایی و غفلت از سفره‌های رنگارنگ فیلسوفان شیعی چهار سدهٔ اخیر است.

صفحات :

از صفحه 107 تا 122

مشخصات اثر

عنوان :

روش‌شناسی علم کلام در بوتهٔ نقد

نویسنده:

محمود هدایت افزا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

تحریف قرآن , مسایل جدید روش شناسی , 13. علم کلام

چکیده :

می‌دانیم از میان شاخصه‌های رشتهٔ علمی، قدما بیشتر به «موضوع» و متأخران به «روش» توجه دارند. در این میان، کتاب روش‌شناسی علم کلام با تلفیقی از خوانش اصولی و برخی آرای تفکیکیان، عهده‌دار بیان اصول استنباط و دفاع از عقاید در قالبی نو است. این اثر، که در قالب سه بخش سامان یافته، می‌کوشد فضای جدیدی برای علاقه‌مندان به مباحث کلامی بگشاید؛ اما در عین بی‌رقیب‌بودن، به لحاظ مقاصد مؤلف محترم، از حیث محتوا و ساختار، کاستی‌هایی دارد. مقاله پیش رو ضمن معرفی اجمالی بخش‌های کتاب، عهده‌دار بیان کلیاتی در باب نقایص این اثر و ذکر نمونه‌های مهمی از بخش‌های اول و دوم آن است، چه بخش سوم کتاب نظم و اتقان بیشتری دارد. بدین‌منظور موضوعاتی همچون دلیل توجه به روش‌شناسی دانش کلام، تفاوت روش‌شناسی علم کلام با اصول آن، تعاریف گونا‌گون از کلام، آرای علمای شیعه در باب تحریف و حجیت کتاب بررسی شده است. نگارنده در اواخر نوشتار، بعضی از مباحث مهم و نیز برخی ایرادهای ساختاری و نگارشی کتاب مد نظر را برجسته می‌کند

صفحات :

از صفحه 55 تا 74

مشخصات اثر

عنوان :

تأمّلاتى در باب بداهت اصالت وجود

نویسنده:

محمود هدایت افزا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

اصالت وجود

چکیده :

به نظر می رسد فیلسوفان مسلمان در مسیر حل برخى مسائل فلسفى، گاه در باب بعضی مقدمات و گاه بر سر برخى قواعد فلسفى ادعای بداهت مى کنند. از جملۀ این مسائل، نزاع بر سر تحقّق خارجی وجود یا ماهیّت اشیاء است که گروهى از اندیشمندان، دیدگاه خاص خود را در این باب بدیهى انگاشته اند. در همین راستا برخى فیلسوفان صدرایی نیز تحت تأثیر قطعاتى از کلمات ملاصدرا، دیدگاه او را در قاعدۀ اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، قولى بدیهى خوانده اند. اما ازآنجاکه در آثار فیلسوف شیرازى، دست کم سه معنا براى اصالت وجود و اعتباریت ماهیت یافت مى شود، برخى معاصران بر این باورند که فقط تفسیر خاصى از قاعدۀ مزبور، که مفید تحقق تبعى ماهیت به عین وجود خارجى است، از بداهت لازم برخوردار است و حتى سخنان اصحاب مکاتب دیگر فلسفى را در باب بداهت اصالت وجود، به سود تفسیر مورد نظر خود از کلمات صدرا کرده اند. نوشتار حاضر نشان مى دهد که هر یک از اندیشمندان معتقد به اصالت وجود، دیدگاه مورد نظر خود را، که گاه با ایدۀ صدرا، تفاوت چشمگیر و مشتمل بر ترکیب انضمامى وجود و ماهیت در ظرف خارج بوده است، بدیهى دانسته اند، نه آنکه مرادشان از اصالت وجود متضمن اعتباریت ماهیات نیز باشد. همچنین مقصود سایر فیلسوفان صدرایی از بداهت اصالت وجود، پذیرش ماهیات به عین وجودات خارجى نبوده است، بلکه آنان ماهیات را ظهورات حصه هاى وجودى در اذهان یا کرانه هاى این حصه ها مى انگاشتند که در این صورت بنابر مؤیداتى نمى توان قول ایشان را به مثابه نظریه اى بدیهى پذیرفت.

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید